آیا تولیدات صداوسیما با افزایش بودجه همخوانی خواهد داشت
مریم اصغری
لایحه بودجه پیشنهادی 1401، سهم صداوسیما را به نسبت 1400، بیش از 50 درصد بالا برده است و اکنون این پرسش به وجود می‌آید که آیا خروجی آنتن هم به همین نسبت ارتقا پیدا می‌کند یا خیر؟ همچنین اینکه آیا بازهم باید شاهد تبلیغات گسترده و اسپانسرها باشیم؟ هرچند پیمان جبلی رئیس جدید صداوسیما معتقد است :«اساسا تلویزیون حاکمیتی که صداوسیما یکی از مصادیق آن است، نباید برای تامین نیاز هزینه‌ای و بودجه‌ای خودش، نیازمند به پخش آگهی باشد.»
بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۱ در بخش صداوسیما
به گزارش روزنامه «صبح امروز» بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که در سال آینده حدود ۳/ ۵ هزار میلیارد تومان برای سازمان صدا و سیما بودجه تعیین شده است که از این مقدار حدود ۲۷۰میلیارد تومان از درآمد عمومی و حدود ۵هزار میلیارد تومان آن از بودجه عمومی دولت تامین خواهد شد. در این دستگاه ۴ برنامه کلی تعریف شده که برای آنها حدود ۵هزار میلیارد تومان هزینه برآورد شده است. در لایحه سال آتی حدود ۴۰۰میلیارد تومان برای تهیه خبر، گزارش و مستندات خبری پیش‌بینی شده که از این میزان حدود ۲۷۱میلیارد تومان آن برای دستمزد در نظر گرفته شده است. علاوه بر این، برای تولید و پخش سیما حدود ۹/ ۳هزار میلیارد تومان هزینه برآورد شده که از این مقدار حدود ۴/ ۲هزار میلیارد تومان آن برای دستمزد است.
جزئیات این بودجه برای تولید برنامه‌های مختلف در سال 1401 شامل مواردی چون تولید و پخش برنامه، تولید و پخش صدا، حمایت از تولید محتوای فرهنگی و هنری در فضای مجازی است. همچنین برنامه گسترش فعالیت‌های رسانه‌ای برون مرزی و تولید، تامین، پخش، خبر،گزارش‌ها و مستندات خبری هم در جزئیات این لایحه گنجانده شده است.
جامعه امروز دیگر نیاز به سریال‌های فرمایشی و شعارهای کلیشه‌ای مادر خوب و فرزند نمونه ندارد. جامعه امروز با توجه به گسترش اینترنت در دو دهه اخیر، مخاطبی آگاه است و تفاوت بین شعار و واقعیت موجود در بطن جامعه را به خوبی تشخیص می‌دهد.
تهاجم فرهنگی نرم، پدیده‌ای غیرفیزیکی است
یک منتقد برنامه‌های تلویزیونی در گفتگو با «صبح امروز» با تاکید بر اینکه «افزایش بیش از 50 درصدی بودجه صداوسیما در لایحه سال آتی، این توقع را بوجود می‌آورد که خروجی آنتن نیز با آن همخوانی و تناسب داشته باشد» می‌گوید: اگر بخواهیم واقع بین باشیم، صدا و سیما رسانه‌ای ناتوان در تولید برنامه‌های فاخر و باکیفیت ملی و البته مردمی است و آنچه در سال‌های اخیر با آن مواجه بودیم، در مقابل خوراکی که شبکه‌های خارجی برای نفوذ به ذهن مخاطب ایرانی فراهم کرده‌اند، بسیار ناچیز است.
سپیده وفادار با بیان اینکه «تهاجم فرهنگی نرم پدیده‌ای غیرفیزیکی است» ادامه می‌دهد: طرز فکر جوان امروز ماحصل برنامه‌های 10 سال گذشته‌ای است که آن را می‌دیده است. به عبارتی تهاجم فرهنگی تقریبا از اوایل دهه 80 در ایران و با ورود شبکه ماهواره‌ای فارسی 1 شکل جدی پیدا کرد و به طور نمونه از همان زمان با سریال‌های خارجی مسئله خیانت را یک اشتباه روتین نمایش داده و در برخی موارد حتی آن را تائید کردند. اکنون با نوجوانی که در آن زمان با این محتوا روبرو بوده و قبح برخی مسائل برای او از بین رفته است، چطور می‌توان مقابله کرد و به او فهماند که راه و رسم زندگی این نیست؟
رسانه ملی بازنده میدان نبرد فرهنگی نباشد
این کارشناس فرهنگی مطرح می‌کند: صداوسیمای کشور ما در مقابل نظام سرمایه‌داری غربی و طبقه‌ای که قدرت و سرمایه و رسانه در اختیار دارد، قرار گرفته است و در این شرایط، رسانه ملی اگر می‌خواهد بازنده میدان نبرد فرهنگی نباشد، باید محتوایی مناسب با جامعه امروز تولید کند. جامعه امروز دیگر نیاز به سریال‌های فرمایشی و شعارهای کلیشه‌ای مادر خوب و فرزند نمونه ندارد. جامعه امروز با توجه به گسترش اینترنت در دو دهه اخیر، مخاطبی آگاه است و تفاوت بین شعار و واقعیت موجود در بطن جامعه را به خوبی تشخیص می‌دهد.
وی تاکید می‌کند: بنابراین اگر افزایش بودجه‌ای برای این صداوسیما در نظر گرفته می‌شود، نباید در راستای ادامه همین رویه غلط و کم مخاطب و برنامه‌های نه چندان جذاب باشد.
شبکه نمایش خانگی اصراری بر ترویج شعاری یک عقیده ندارد
وفادار با اشاره به اینکه «یکی از دلایل استقبال مردم از برخی سریال‌های شبکه نمایش خانگی روراست و واقعی بودن آن است» ابراز می‌کند: در شبکه نمایش خانگی محتوا با آنچه که در جامعه در حال رخ دادن است، همخوانی دارد و نه تنها فساد اجتماعی و اقتصادی و مشکلات و … را به درستی به تصویر می‌کشد، بلکه حجاب را نیز به شکل نزدیک تر به واقعیت جامعه نشان می‌دهد و اصراری بر ترویج شعاری یک عقیده ندارد!
وی تاکید می‌کند که نیاز محتوایی برای نسل نوجوان و جوان امروز درگیر کردن او با واقعیات است!
جذب اسپانسرهای تبلیغاتی و ترویج مصرف گرایی
این منتقد برنامه‌های تلویزیونی با اشاره به اعتبارات صدا و سیما در سال‌های اخیر تصریح می‌کند: بررسی روند یک دهه اعتبارات هزینه‌ای سازمان صدا و سیما نشان می‌دهد که بخش کمک دولت از محل بودجه عمومی کشور همواره افزایش داشته است، اما صداوسیما به کرات با توجیه کسری اعتبارات و تامین درآمدهای سازمان، اسپانسر تبلیغاتی جذب کرده و به جای آنکه در جهت خدمت به تولید ملی و کارآفرینی تولید محتوا کنند، در آگهی‌های تجاری مردم را به سمت تجمل گرایی و مصرف گرایی سوق می‌دهند و عطش زندگی مرفه را دو چندان کرده که همین امر نیز آسیب‌های گسترده‌ای را به همراه خواهد داشت و مجال بررسی آن در محوریت گفتگوی فعلی نیست!
وی می‌افزاید: به عبارتی با افزایش بودجه کنونی این توقع به وجود می‌آید که دیگر کمتر این قبیل سیاست‌های تجاری را شاهد باشیم. چراکه در یک نگاه واقع بینانه باید گفت بخش تجارت و آگهی‌های تلویزیون از مدیرانی تبعیت می‌کند که پیرو سیاست‌های سوداگرانه هستند و بدون توجه به عواقب و نتیجه قراردادهای تبلیغاتی، تنها نگاه تجاری داشته و روز به روز دامنه فرهنگ در این رسانه را کوتاه تر می‌کنند.
به طور قطع آنچه در ساختمان شیشه‌ای جام جم می‌گذرد باید به طور شفاف اعلام گردد و نحوه اینکه چطور بودجه میان برنامه سازان، سریال سازان، شبکه‌ها و بخش‌های مختلف رسانه ملی تقسیم می‌شود، مشخص گردد!
جذب مخاطب اخبار معاند با روایت غیرواقعی وارونه
وفادار با اشاره به بودجه 400 میلیاردی تهیه خبر و مستندات خبری در لایحه بودجه سال 1401 مطرح می‌کند: در بخش تهیه خبر، گزارش و مستندات خبری نیز باید تحول شکل بگیرد. این روزها انتشار اخبار بیشتر توسط شبکه‌های مجازی اتفاق می‌افتد که به صورت ایجاز کامل و در کوتاه ترین زمان ممکن اخبار را منتشر می‌کنند. آنچه که صداو سیما در بخش خبر بیشتر از آنچه که تاکنون اتفاق افتاده است، به آن نیاز دارد، تحلیل اخبار است. تحلیلی واقع بینانه و بدون جانبداری! چراکه اگر این اتفاق در بخش خبر صدا و سیمای خود ما نیفتد، رسانه معاند از آن سو استفاده کرده و با روایت غیرواقعی که به شکل وارونه به خورد مردم می‌دهد، آنها را جذب و از اخبار داخلی رویگردان می‌کند!
رسانه ملی از بیت المال ارتزاق می‌کند
وی با بیان این نکته که «محل اصلی تامین اعتبارات مالی صدا و سیما بودجه عمومی کشور است» بیان می‌کند: به عبارتی صریح‌تر، رسانه ملی از بیت‌المال ارتزاق می‌کند و مردم دیگر برنمی‌تابند که کسی پشت تریبون این رسانه و مقابل آنها بنشیند و بگوید «هرکس ناراضی است از ایران برود!» این روزها پیامی که از رسانه ملی منتقل می‌شود، به مانند تیری است که از یک اسلحه شلیک می‌شود. پس باید هدفدار باشد! بنابراین توجه هرچه بیشتر به محتوای خروجی آنتن از ضروریات است و باید به مخاطب آگاه احترام گذاشت و اکنون که احتمالا بودجه‌ای مناسب فراهم است، هر خوراکی را بر سر سفره صداوسیما نگذاریم!
لزوم شفافیت بر آنچه در ساختمان شیشه‌ای جام جم می‌گذرد
این کارشناس فرهنگی مطرح می‌کند: فارغ از نگاه‌های آماری به بودجه اعلام شده برای سازمان عریض و طویلی چون صداوسیما که به مراتب بیش از دیگر نهادهای فرهنگی بودجه به خود اختصاص داده است، اعلام این منابع مالی باید در عملکرد رسانه هویدا باشد و شبکه‌های داخلی بین‌المللی با تولیدات کیفی تر نماد فرهنگ ایرانی اسلامی واقعی باشند.
وی در پایان‌بندی صحبت‌های خود می‌گوید: به طور قطع آنچه در ساختمان شیشه‌ای جام جم می‌گذرد باید به طور شفاف اعلام گردد و نحوه اینکه چطور بودجه میان برنامه سازان، سریال سازان، شبکه‌ها و بخش‌های مختلف رسانه ملی تقسیم می‌شود، مشخص گردد!