جهاد تبیین و روشنگری
حمیدرضا ترقی
خیلی از حقایق هست که باید تبیین بشود. در قبال این حرکت گمراه‌کننده‌ای که از صد طرف به سمت ملّت ایران سرازیر است و تأثیرگذاری بر افکار عمومی که یکی از هدفهای بزرگ دشمنان ایران و اسلام و انقلاب اسلامی است و دچار ابهام نگه داشتنِ افکار و رها کردن اذهان مردم و بخصوص جوانها، «حرکت تبیین» خنثی‌کننده‌ی این توطئه‌ی دشمن و این حرکت دشمن است. رهبر معظم انقلاب امام خامنه ای ۱۴۰۰/۰۷/۰۵
رهبری فعالترین تبیین گر
کسانی که با سیره عملی حضرت آیت‌الله خامنهای آشنایی دارند، تصدیق میکنند که ویژگی بارز شخصیت ایشان در طول سالهای مبارزه و مسئولیت -چه آنجا که به‌عنوان روحانی و طلبه علوم دینی در سالهای پیش از انقلاب فعالیت و مبارزه می‌کردند، چه در سالهای بعد از انقلاب و در مقام یکی از برجسته‌‌ترین شاگردان امام خمینی و مسئولان جمهوری اسلامی و چه در طول سالهای رهبری- توجه به موضوع تبیین و اهمیت قائل‌شدن برای بیان واضح حقایق بوده است.
آیت‌الله خامنهای به دلیل فعالیت‌های پُرشور و بی‌امان مبارزاتی و فرهنگی سالهای پیش از انقلاب، به بسیاری از شهرهای کشور سرکشی می‌کرد و به دانشگاه‌های مهم ایران رفت‌وآمد داشت. محافل پرشور تفسیر قرآن ایشان را که خود از نزدیک شاهد بودم در مسجد امام حسن و مسجد کرامت مشهد با حضور پرشور دانشجویان و جوانان برگزار میشد، فعالیت در دوران تبعید، حضور در دانشگاه فردوسی، تحصن دردانشگاه تهران در آستانه‌ی پیروزی انقلاب بخشی از فعالیت‌های تبیینی ایشان است.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم ایشان از نخستین کسانی بودند که با حضور در میان جوانان و دانشجویان، شعله این موضوع را روشن و پُرحرارت نگه داشتند. ایشان در مهرماه ۱۳۵۸، با حضور در دانشگاه تهران جلسات پرسش‌وپاسخ دوشنبه‌ها را در مسجد این دانشگاه بنیان‌گذاری کردند.فضای مغشوش و شلوغ ماه‌های پس از پیروزی انقلاب، به‌حدی غبارآلود بود که برای خیلی از اهالی فن هم مبهم بود، چه برسد به دانشجویان و جوانان. در چنین شرایطی بود که ایشان جلودار نهضت تبیین و روشنگری شدند؛ موضوعی که از سالهای پیش از انقلاب هم برای ایشان اهمیتی حیاتی داشت.
نسل جدید روحانیون مبارزِی هم که اطراف امام خمینی بودند نه‌تنها فعالیت خود را محدود به اقشار و گروه‌های نزدیک به خود نکرده بودند، بلکه با گسترش دایره نهضت تبلیغی-تبیینی به سراغ نسل جدیدی می‌رفتند که اتفاقاً دستگاه پهلوی هم آنها را مخاطب هدف خود قرار داده بود.
یکی از جلوه‌های درخشان و مهم نهضت‌های روشنگری و تبیینی آیت‌الله خامنهای تبین علت پذیرش قطعانامه 598 بود ایشان که تا پیش از این و پس از انتخاب در جایگاه ریاست‌جمهوری با دستور امام از حضور در جبهه‌ها منع شده بودند، هم‌زمان با پذیرش قطعنامه و نیاز به تبیین این تصمیم برای قشرهای مختلف رزمندگان با اجازه امام به‌صورت میدانی در جبهه‌ها حضور پیدا کردند و در جلسات متعددی به گفت‌وگو با رزمندگان پرداختند؛ جلساتی که از نظر شدت صراحت پرسش‌وپاسخ‌ها و مطالبی که در آنها مطرح میشد، در نوع خود کم‌نظیر محسوب می‌شوند.
پس از ارتحال امام خمینی و با انتخاب ایشان به رهبری جمهوری اسلامی از سوی مجلس خبرگان و باوجود بار سنگین مسئولیت رهبری، این رویه متوقف نشد. هنوز هم تبیین، روشنگری و رفع ابهام و شبهات و گفت‌وگو یکی از محورهای مهم فعالیت‌های حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنهای است.
حقیر که از سال 76 بر سخنان تبیینی ایشان شرح مینویسم و تا کنون بر حدود 1200 سخنرانی ایشان شرح نوشته ام معتقدم
کار تبیینی معظم له در موضوعات مختلف و مبتلابه جامعه بسیار عمیق و بی نظیر است وقابل مقایسه با هیچ شخصیتی در تاریخ انقلاب اسلامی نیست .
علت ضرورت جهاد تبیینی
1- خیلی از حقایق هست که باید تبیین بشود.
2-در قبال این حرکت گمراه‌کننده‌ای که از صد طرف به‌سمت ملّت ایران سرازیر است تبیین لازم است
3- برای جلوگیری ازتأثیرگذاری بر افکار عمومی که یکی از هدفهای بزرگ دشمنان ایران و اسلام و انقلاب اسلامی است
4-دچار ابهام نگه داشتنِ افکار و رهاکردن اذهان مردم و بخصوص جوانها، از دست دشمن به تبیین نیاز است
تبیین تعطیل بردار نیست
از نظر حضرت آیت‌الله خامنهای نهضت تبیین و روشنگری چیزی نیست که تعطیل‌بردار باشد یا از انسان مسلمان مبارز ساقط شود. تمام زندگی و حیات مسلمان مبارز، روشنگری و تبیین برای نیل حق و حقیقت است و ایشان خود اوّلین عامل به این سیره بوده‌اند: «یکی از کارهای مهم نخبگان و خواص، تبیین است … در جنگ صفین یکی از کارهای مهم جناب عمار یاسر تبیین حقیقت بود؛ چون آن جناح مقابل که جناح معاویه بود، تبلیغات گوناگونی داشتند. همینی که حالا امروز به آن جنگ روانی می‌گویند … شبهه‌افکنی می‌کردند، سوءظن را وارد می‌کردند … این کسی که از این طرف، خودش را موظف دانسته بود که در مقابل این جنگ روانی بایستد و مقاومت کند، جناب عمار یاسر بود … از این طرف جبهه، به آن طرف جبهه و صفوف خودی می‌رفت و همین‌طور این گروه‌هایی را که -به تعبیرِ امروز، گردان‌ها یا تیپ‌های جدا جدای از هم- بودند، به هر کدام می‌رسید، در مقابل آنها می‌ایستاد و مبالغی برای آنها صحبت می‌کرد؛ حقایقی را برای آنها روشن می‌کرد و تأثیر می‌گذاشت … صحبت می‌کرد، تبیین می‌کرد.» ۱۳۸۸/۵/۵
شیوه تبیین
- هر کدام از شما به عنوان یک وظیفه، مثل یک چراغی، مثل یک نوری پیرامون خودتان را روشن کنید
- میتوانید افکار درست را، افکار صحیح را درفضای حقیقی و مجازی منتشر کنید، پاسخ به اشکالات را، پاسخ به ابهام‌آفرینی‌ها را در این فضا با استفاده‌ی از این امکان منتشر کنید و میتوانید در این زمینه به معنای واقعی کلمه جهاد کنید.
- اصل قطعی در این باب این است که بایستی از شیوه‌ی اخلاقی در این کار پیروی کرد.
- باید از دشنام، تهمت و فریب و دروغ با افکار عمومی بشدّت اجتناب کرد.
- بایستی حقایق را با منطق قوی، سخن متین و عقلانیّت کامل، همراه با زینت عاطفه و عواطف انسانی، و به‌کارگیری اخلاق منتشر کرد.
- باید حقائق را بدون تعصب روشن کنند؛ بدون حاکمیت تعلقات جناحی و گروهی تبیین کنند
- هرجا اختلاف و تردید و شبهه افکنی بیشتر استدباید حضور فوری و تبیین کننده داشت
تبیین رسالت انبیا ء است
امیرالمؤمنین درباره‌ی علّت بعثت پیامبران، جمله‌ای در نهج‌البلاغه‌ی شریف دارد که خیلی باید درباره‌ی آن تأمّل کرد؛ میفرماید: …. وَ یُذَکِّروهُم مَنسِیََّ نِعمَتِه وَ یَحتَجّوا عَلَیهِم بِالتَّبلیغ؛ حجّت را بر مردم تمام کنند، سخن حق را به گوش آنها برسانند، حقیقت را برای آنها آشکار کنند؛ تبیین، بیان، مهم‌ترین وظیفه‌ی پیغمبران است. دشمنان پیغمبران از جهلها و پرده‌پوشی‌ها استفاده میکنند، از پوشش نفاق استفاده میکنند؛ پیغمبران پوشش جهل و نفاق را میدَرند. وَ یُثیرُوا لَهُم دَفائِنَ العُقول؛ گنجینه‌ی خِرد را برای بشر بازگشایی کنند؛ پیغمبران برای این آمدند که انسانها را به تعقّل وادار کنند، به اندیشیدن وادار کنند، به فکر کردن وادار کنند؛ ببینید چه هدفهای بزرگی است؛ [اهداف] بعثت اینها است. امروز بشر چقدر احتیاج دارد! بعد هم که بازگشایی گنجینه‌های خِرد در انسانها انجام گرفت، وَ یُرُوهُم ءایاتِ المَقدِرَة؛ عقل بشر را هدایت کنند به سمت توحید، به سمت آیات الهی، و آیات قدرت پروردگار را در مقابل چشم آنها قرار بدهند. عقلِ هدایت نشده، بدون هدایت پیامبران نمیتواند حقیقت را آن‌چنان که هست دریابد؛ پیامبران دست خِرد انسانی را میگیرند، او را راهنمایی میکنند و با توانی که خدا در او قرار داده است، این راه دشوار زندگی را طِی میکند، حقایق عالم را برای انسان آشکار میکند. قدرت خِرد، خِردورزی در انسان مهم است امّا با هدایت الهی، با دستگیری خدا. خب، اینها بعثت است۱۳۹۵/۰۲/۱۶
چه کسانی وظیفه تبیین دارند؟
وظیفه‌ی همه‌ی ملّت اسلام و همه‌ی امّت اسلام است، مبارزه برای روشنگری است؛ این در درجه‌ی اوّل. هم علما مسئولند، هم روشنفکران مسئولند، هم تحصیل‌کرده‌ها مسئولند، هم همه‌ی کسانی که منبری دارند، تریبونی دارند مسئولند که روشنگری کنند و حقایق دنیای اسلام را برای مردمی که نمیدانند بیان کنند؛ این روشنگری جهاد است. جهاد فقط شمشیر گرفتن و جنگ کردن در میدان قتال نیست؛ جهاد شامل جهاد فکری، جهاد عملی، جهاد تبیینی و تبلیغی، و جهاد مالی است. ۱۳۹۵/۰۲/۲۹
نتیجه عدم جهاد تبیینی
امروز به‌خاطر اینکه این فریضه را -فریضه‌ی تبیین را- ما درست انجام ندادیم، یک عدّه‌ای دچار گمراهی‌اند و به خیال اینکه برای اسلام دارند کار میکنند، علیه اسلام دارند کار میکنند؛ این گروه‌های تروریستی در منطقه‌ی ما که امنیّت را از ملّتهای مسلمان سلب کرده‌اند، آسایش را از ملّتهای مسلمان گرفته‌اند؛ به جای دشمن، اینها دارند با مسلمانها میجنگند. این گروه‌های تکفیری، گروه‌های نزدیک به وهّابی‌ها کسانی هستند که زحمت دشمن را اینها به عهده گرفته‌اند، آن کاری که دشمن میخواهد بکند اینها دارند برای او انجام میدهند؛ بین مسلمانها اختلاف ایجاد کرده‌اند. وقتی مسلمانها با هم سرگرم جنگ شدند قضیّه‌ی فلسطین فراموش میشود؛ کمااینکه دارند قضیّه‌ی فلسطین را به فراموشی میسپرند. باید تبیین کرد، باید روشنگری کرد، باید کار کرد؛ ۱۳۹۵/۰۲/۲۹
موضوعات لازم به تبیین
1- تبیین آرمانهاو اصول ودستاوردهای انقلاب اسلامی
2- تبیین سیاستهای کلی نظام اسلامی
3- تبیین سخن نومبانی معرفتی و سیاسی نظام اسلامی
4- تبیین و روشنگری نسبت به فتنه های دست ساخت دشمنان داخلی وخارجی
5- تبیین حرکتهای گمراه کننده دشمن واهداف نظام سلطه
6- تبیین نظریه نظام انقلابی
7- تبیین نظریه مقاومت
8- تبیین بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی
9- تبیین نیازهای کشور برای نخبه گان
10- تبیین سند تحول در آموزش و پرورش
11- تبیین سبک زندگی اسلامی
12- تبیین نقشه علمی کشور
13- تبیین ایده اقتصاد مقاومتی
14- تبیین رعایت تقوا در فضای حقیقی و مجازی بصورت مصداقی
15- تبیین مسئله اقامه نماز و زکات
16- تبیین کلیدواژه های “نقش مردم در حکومت”استقلال”آزادی ” عدالت”
17- تبیین حقیقت غدیر برای وحدت امت اسلامی
18- تبیین جامعه سازی و دولت سازی اسلامی
19- تبیین راهبردهای رسیدن به تمدن نوین اسلامی
20- تبیین الگوی پیشرفت ایرانی اسلامی
21- تبیین نقش ایدئولوزی در سیاست خارجی
22- تبیین نظریه مردم سالاری دینی
23- تبیین شیوه ها و تجربیات 8سال دفاع مقدس
24- تبیین تجربه مذاکره با آمریکا
25- تبیین اقتصاد اسلامی ونفی ربا در سیستم بانکی
26- تبیین محتوایی نظام آموزش متوسطه و عالی متناسب باترازانقلاب اسلامی
27- تبیین شیوه حکمرانی اسلامی
28- تبیین جایگاه تحزب ونهادهای مدنی در مشارکت سیاسی مردم