تنش برای توافق
این روزها تحلیل ها درباره نتیجه از سرگیری مذاکرات وین بسیار است. برخی با اشاره به افزایش تنش های بین ایران و آمریکا، این اتفاق را نشانه ای از قطعی بودن توافق می دانند، در مقابل برخی نیز معتقدند تشدید تنش ها بر پیچیدگی مسائل خواهد افزود.
فؤاد ایزدی درباره معنا و مفهوم اوج گیری تنش‌ها میان ایران و آمریکا گفت: آقای رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری قول های اقتصادی زیاد داد و علاقه‌مند است با طرف مقابل به توافق برسد و بعضی از تحریم‌ها لغو شود اما مشکل این است که طرف آمریکایی می گوید «سال 2021؛ سال 2015 نیست».
وی افزود: خانم وندی شرمن قائم مقام وزارت خارجه آمریکا آن حرف را زد که خودش روزی مذاکره کننده اصلی آمریکایی در گفتگوهای برجامی بود. معنای حرف او این است که آمریکا آن زمان یکسری دغدغه ها داشت که الان آن دغدغه ها وجود ندارند. آن زمان ایران سایت اراک را داشت اما داخل رآکتور آن بتن ریختند و الان دیگر راجع به آن آمریکایی ها دغدغه ندارند. آن زمان ایران 10 تن اورانیوم غنی شده داشت که از کشور خارج شد. ضمن آنکه تعداد سانتیریفیوژهای ایران در راستای اجرایی شدن برجام به یک سوم کاهش یافت.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی اظهار کرد: آمریکایی ها امروز امتیاز بیشتری می خواهند و قصد دارند در متن برجام موضوع منطقه را هم بیاورند. در واقع این که آنها صحبت از توافق قوی تر می کنند، معنایش این می شود که ایران امتیاز بیشتری باید بدهد، ضمن آنکه تعهدات تهران به برجام نیز باید طولانی تر شود.
وی افزود: یکسری از محدودیت های ایران در برجام بازه زمانی دارد، آمریکایی ها می گویند مثلا آن محدودیت هایی که بازه 8 ساله دارند باید 15 سال بشوند و آن محدودیت هایی که بازه 10 ساله دارند باید به 20 سال افزایش پیدا کنند. این هم حرف جدیدی نیست و ربطی به بایدن و ترامپ ندارد. اوباما بعد از امضای برجام مصاحبه کرد و گفت این تاریخ هایی که در برجام است وقتی به آنها نزدیک شدیم دوباره بازبینی خواهند شد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: آمریکا امتیازهای جدید می خواهد چون امتیازهای قبلی که از ایران گرفته مزه کرده، حال آنکه خودش به هیچ کدام از تعهداتش پایبند نبوده است.
وی درباره این تحلیل که وقتی تنش ها بین دو طرف دعوا بالا می گیرد، نشانه نزدیک شدن آنها به زمان توافق است، گفت: این تحلیل لزوما درست نیست، بعضی وقت ها اگر تنش زیاد شود رسیدن به توافق سخت تر می شود، لزوما این طور نیست که تنش زیاد شود تا توافق راحت تر شود.
بعضی وقت ها اگر تنش زیاد شود رسیدن به توافق سخت تر می شود، لزوما این طور نیست که تنش زیاد شود تا توافق راحت تر شود
فوأد ایزدی با اشاره به شکست آمریکا در سرقت نفت ایران، گفت: چون آمریکایی ها به روی خودشان نیاوردند که در آن صحنه شکست خوردند خیلی تغییری در عمل ایجاد نمی شود.
مذاکرات در دوران جلیلی به بن‌بست رسیده بود
از سوی دیگر هرچه به مذاکرات وین نزدیک می‌شویم این پرسش قوت می‌گیرد که راهبردهای مذاکرات چگونه خواهد بود؟ آیا غربی‌ها بحث‌هایی فرابرجامی را مطرح می‌کنند و اگر چنین کنند ایران باید چه رویکردی داشته باشد؟ در اینکه تیم مذاکره‌کننده ایران تا چه حد از پس مذاکرات پیش رو برخواهند آمد؟
غلامرضا ظریفیان، فعال و تحلیلگر سیاسی درباره این موضوع گفت: «چند فاکتور تعیین‌کننده در مذاکرات وجود دارد و مهم‌ترینِ آنها ریل‌گذاری‌هایی است که تیم مذاکره‌کننده قبلی از خود به جای گذاشتند که آن ریل‌گذاری‌ها با نظر نهادهای بالادستی هم بود و صرفا تصمیم دولت وقت نبود. حالا اگر دولت جدید می‌خواهد مذاکرات بدون دردسر پیش برود باید بکوشد که بر همان ریل گذشته حرکت کند».
او ادامه داد: «نکته دیگر این است که باید دید چه‌قدر دولت آقای رئیسی می‌خواهد میراث دستگاه دیپلماسی دولت آقای روحانی در بحث مذاکرات را بپذیرد؟ آن‌طور که آقای ظریف گفته بود و بر اساس گزارش‌های موجود، مذاکرات وین به نتایج مهمی رسیده بود و تا توافق نهایی مسیر طولانی‌ای باقی نمانده بود. حالا در این شرایط باید دید که دولت آقای رئیسی می‌خواهد آن مسیر را ادامه دهد یا نه».
این فعال سیاسی بیان کرد: «برخی اظهارنظرهای اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها نشان می‌دهد آنها تمایل دارند مباحث جدیدی را به مذاکرات اضافه کنند و این کار می‌تواند در مسیر مذاکرات خلل ایجاد کند به همین دلیل بهتر است ایران بر نقطه‌ای تأکید کند که مذاکرات در دور قبل متوقف شد زیرا اگر قرار چارچوب جدیدی تعریف شود، ممکن است طرف‌های غربی بحث‌هایی فرابرجامی را پیش بکشند و ایجاد بن‌بست در مذاکرات برای هیچ‌یک از طرفین مناسب نیست».
او در پایان گفت: «ما باید به دنبال مذاکره‌ای با نتیجه‌ای برد-برد باشیم. اساسا برد و باخت در مذاکره آسیب‌زاست. تیم مذاکره‌کننده کنونی باید از تجربیات گذشتگان استفاده کنند؛ هم از تجربیات مذاکرات در دوره آقای جلیلی و هم در دوره آقای ظریف. همه دیدیم که در دوران آقای جلیلی مذاکرات به بن‌بست رسید. مذاکرات جای بیانیه‌خواندن نیست و مذاکره‌کنندگان باید وارد چالش و دیالوگ شوند».