گردشگری در آستانه ورود به فصلی نو
علی نژاد
یک پژوهشگر حوزه گردشگری از تصویب طرح ساماندهی گردشگری جنگل‌های شمال، شمال غرب و زاگرس، سواحل شمالی و جنوبی با اولویت سواحل مکران در هیات دولت خبر داد و گفت: با تصویب این طرح به سمت فصل نوینی از شکوفایی صنعت گردشگری حرکت خواهیم کرد.
به گزارش صبح امروز، سعید داغستانی به بهانه تصویب طرح ساماندهی گردشگری جنگل‌های شمال، شمال غرب و زاگرس، سواحل شمالی و جنوبی با اولویت سواحل مکران در هیات دولت اظهار کرد: با نگاه مثبت هیات دولت و تغییر و تحولات مناسبی که در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور و به خصوص معاونت گردشگری این وزارتخانه انجام شده و همچنین با تصویب کلان پروژه‌ای با مقیاس منطقه‌ای و بین‌المللی که شامل ۵۸۰۰ کیلومتر از خطوط ساحلی کشور در شمال و جنوب، جنگل‌های استان‌های شمالی به وسعت تقریبی ۳۴۰۰ هکتار و همچنین ۳ میلیون هکتار جنگل در سایر نقاط است، آرام آرام به سوی فصل نوینی از شکوفایی صنعت گردشگری در کشور وارد می‌شویم.
وی اضافه کرد: گردشگری ۲ بعد بسیار بزرگ و اجزای بسیاری دارد که یکی از ابعاد کلان آن گردشگری داخلی و بعد دیگر گردشگری بین‌الملل است. ما به عنوان شهروندان ایران زمین بیشتر نگاه و رویکردمان به گردشگری بین‌المللی است و تصور عمومی بر این قاعده استوار است که حضور گردشگران خارجی انتفاع بسیار بیشتری به همراه دارد.
مسیر توسعه گردشگری و رسیدن به استانداردهای جهانی از توسعه گردشگری داخلی می‌گذرد
این مدرس و پژوهشگر حوزه گردشگری ادامه داد: البته این تمام ماجرا نیست چراکه راه توسعه صنعت گردشگری و رسیدن به استانداردهای جهانی از توسعه گردشگری داخلی می‌گذرد. لذا توجه بیش از حد به جذب گردشگر بین‌المللی ما را از برنامه‌ریزی و توسعه داخلی باز داشته است؛ این در حالی است که انتفاع و ابعاد این نوع گردشگری از نوع بین‌المللی آن کمتر نیست.
داغستانی خاطرنشان کرد: حال که این مصوبه به تایید و تصویب هیات دولت رسیده، زمان مناسبی برای توجه به گردشگری داخلی و ایجاد بسترهای مناسب برای جذب گردشگران خارجی به شکلی باکیفیت تر است چون حجم کار و فعالیت برای ساماندهی گردشگری در جنگل‌های شمال، شمال غرب، زاگرس و سواحل شمالی و جنوبی کشور بسیار زیاد خواهد بود.
وی عنوان کرد: حال سوال اینجاست که توسعه همه جانبه گردشگری در قالب این پروژه سترگ را باید از کجا آغاز کرد تا ساماندهی این طرح سرانجام خوشی داشته باشد؟ چه باید کرد که در فرآیند ساماندهی و توسعه زیر چرخ‌دنده‌های فرآیندهای خودساخته سرمایه‌گذاری و تصویب طرح‌ها به دام نیفتیم؟
این پژوهشگر حوزه گردشگری اضافه کرد: توسعه خاصیتهای عجیبی دارد؛ توسعه تجربه و آزمون شده است و نتایج آن در سراسر مقاصد گردشگرپذیر جهان قابل مشاهده است. امروز الگوهای بسیار پیشرفته‌ای از توسعه گردشگری و چگونگی فرایند آن وجود دارد که قابل استفاده و الگو گرفتن است. هر چند میوه توسعه آن مقاصد محصول یک فرهنگ و جامعه‌ای متفاوت است اما می‌توان آن را با بومی‌سازی و متناسب با فرهنگ کشورمان تعدیل کرد و به خدمت گرفت. بنابراین برای تحقق امر توسعه باید ابتدا یک الگوی توسعه‌ای که به ساختارهای جاری کشور صدمه جدی وارد نکند، تهیه و تنظیم و سپس کلیات، الگوها و آیین‌نامه‌های مربوط به آن را نیز تصویب کرد. در واقع لازم است در ابتدای امر میانه و انتهای کار به خوبی پیش‌بینی و تدوین و با رویکردی تسهیل‌گرانه و اجرای همه‌جانبه ساماندهی مناطق مذکور را آغاز کرد.
داغستانی اضافه کرد: در این مسیر لازم است محدوده‌های مداخله برای ساماندهی و توسعه به طور کامل و دقیق تعیین شود. همچنین ضروری است شرکت‌های رتبه‌دار در حوزه گردشگری و آن‌هایی که تجربه داخلی و حتی خارجی در این زمینه دارند را پای کار آورد. باید بتوان از طریق شرکت‌های دارای رتبه‌های مناسب در نظام برنامه‌ریزی فضایی، آمایش، گردشگری و معماری و شهرسازی پهنه‌های مناسب برای توسعه فعالیت‌های گردشگری را در قالب طرح‌ها و پروژه‌های نرم‌افزاری مانند خلق رویدادهای جذاب، گردشگری غذا، طبیعت‌گردی، تندرستی، ورزش، روستاگردی، کویرنوردی، گردشگری فرهنگی، فعالیت‌های ساحلی و آبی، برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها، کمپینگ و کاروان و بسیاری دیگر و همچنین پروژه‌های سخت‌افزاری مثل ایجاد مناطق گردشگری جدید، شهرهای جدید گردشگری، دهکده سلامت و درمان، هتل بیمارستان، انواع پارک‌های موضوعی، مراکز تعطیلات و سرگرمی، مجموعه‌های اقامتی، تفرجگاه‌ها، موزه‌ها، مجتمع‌ها، محوطه‌ها و… معین و مشخص کرد. همچنین توصیه می‌شود از ظرفیت‌های شورای عالی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به منظور هر چه پربارتر شدن طرح مذکور بهره جست و پس از تعیین مصادیق و تدقیق نهایی موارد تدوین شده به شورای عالی معماری و شهرسازی پیشنهادات قابل ارائه را عرضه کرد تا چگونگی واگذاری مدیریت پهنه‌ها به وزارتخانه گردشگری مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد و در نهایت مدیریت اراضی مورد نیاز به وزارت مذکور تفویض شود.
وی گفت: تجربه نیمه‌کاره ایجاد مناطق نمونه در کشور و آیین نامه‌های اصلاح شده آن می‌تواند برای هدایت مصوبه مذکور به سمت و سویی مناسب مفید فایده واقع شود چراکه دولت، بخش خصوصی و بانک‌ها تجربه خوبی در رابطه با جریان‌سازی توسعه گردشگری پیدا کرده‌اند. امروز برخی از مهم‌ترین اشکالات ساماندهی و ایجاد مناطق نمونه گردشگری در سطح کشور خود را نمایان کرده که با توسل به همین تجربیات می‌توان پروژه جدید پیش رو را به خوبی مدیریت کرد.
این مدرس و پژوهشگر حوزه گردشگری اضافه کرد: محوریت اجرای طرح‌های تدوین شده بدون هیچ تردیدی با بخش خصوصی است؛ لذا ضمن استفاده مداوم از نظرات نمایندگان ایشان پیشنهاد می‌شود کلیه قوانین، آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌ها به صورت اختصاصی برای تسهیل در اجرای این پروژه تدوین شود چراکه با قوانین فعلی نمی‌توان به نتیجه دلخواه رسید.
لزوم به کارگیری ظرفیت دانشگاهیان در صنعت گردشگری
داغستانی اظهار کرد: در نهایت نباید از ضلع همیشه مغفول جریان‌های توسعه‌ای دانشگاه و دانشگاهیان غفلت کرد چرا که دانشگاه خطای راهبردی نمی‌کند.
وی ایجاد اتاق‌های فکر در وزارتخانه گردشگری که استمرار عضویت افراد در آن یکی از شروط اصلی بوده، برای پیشبرد موضوعات این حوزه از ضروریات دانست و عنوان کرد: مورد گفته شده یکی از بهترین و ناب‌ترین ایده‌هایی است که می‌تواند این مهم را به سرمنزل مقصود برساند. جمعی از دلسوزان و متخصصان گردشگری و توسعه کشور می‌توانند در مدت زمان بسیار کوتاهی و با خلق ایده‌های جدید، اجرایی‌شدن طرح را تضمین کند. امری که سال‌هاست در کشورهای در حال توسعه منطقه خلیج فارس و در برخی کشورهای همسایه اجرا شده است.
این پژوهشگر حوزه گردشگری ادامه داد: با توجه به پراکندگی اندک جمعیت و تاسیسات در سواحل جنوب به خصوص مکران و متمرکز بودن تاسیسات گردشگری در شمال، شمال شرق و نواحی مرکزی ایران زمین، برنامه‌ریزی برای توسعه سواحل جنوب و جنگل‌ها به خصوص در حوزه‌های تخصصی گردشگری می‌تواند تحولات بسیار اساسی در توازن منطقه‌ای کشور ایجاد کند و با پیش‌بینی و دوراندیشی، این منطقه ارزشمند و در عین حال مغفول مانده به یک قطب گردشگری در سال‌های آینده تبدیل شود و در نهایت برخی از مهم‌ترین مشکلات اقتصادی کشور، مسائل تمرکز جمعیت، مشکلات کمبود آب، خارج شدن ارز از کشور، اشتغال و ایجاد درآمدهای ارزی جدید با اندکی تدبیر و برنامه‌ریزی محقق خواهد شد.
داغستانی گفت: در مباحث حکمرانی خوب و توزیع مناسب درآمدهای کشور و با در نظر گرفتن وضعیت نابسامان درآمدی و بهداشتی مردم منطقه و گرایش به قاچاق به عنوان یک شغل، آمار بالای بیکاری و در نتیجه ضعف در تامین معیشت و در نهایت عدم توسعه یافتگی مناسب مناطق جنوبی کشور، صنعت پاک گردشگری می‌تواند به مردمان و اقتصاد این منطقه حیات ببخشد و معضل اشتغال را در سیطره وسیع قدرتش حل کند. در صورتی که گردشگران توانایی ورود به مناطق جنگلی و ساحلی برنامه‌ریزی شده داشته باشند، فرصتی برای بهره‌مند شدن مناطق و استان‌های مجاور نیز فراهم خواهد شد و اقتصاد ملی را در بلندمدت به تحرک وا خواهد داشت.
وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین عواملی که موجب عدم شناخت صحیح از ظرفیت‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی ایران به خصوص در حوزه گردشگری شده است، عدم معرفی صحیح و به روز این ظرفیت‌ها به گردشگران داخلی و خارجی بوده و روابط عمومی وزارت گردشگری، ادارات کل استان‌ها و ادارات شهرستان‌ها می‌توانند با همکاری سایر سازمان‌ها نقش بسیار پر رنگ‌تری را در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های داخلی و خارجی ایفا کنند.
سفارت ایران در دیگر کشورها با تولیدات جذاب نقش به سزایی در تغییر تفکر دیگر ملت‌ها ایفا خواهد کرد
این پژوهشگر حوزه گردشگری افزود: همچنین سفارت ایران در کشورهای گوناگون می‌تواند با تولیدات خوب و جذاب و تلاش برای تغییر تفکر ملت‌ها که توسط رسانه‌های اروپایی و آمریکایی ایجاد شده است، نقش مهمی در جذب گردشگران بین‌المللی و ارزآوری برای ایران و جذب سرمایه‌های جدید به مناطق مصوب ذکر شده ایفا کند. نیاز امروز ما در حوزه جذب گردشگران بین‌المللی افزایش تعداد سفرای فرهنگی ایران اما این بار از جنس خود مردم است. افرادی که توانایی برقراری ارتباط درست و مؤثر با ملتی دیگر را داشته و به ترویج صحیح فرهنگ ایرانی در بازارهای هدف گردشگری ایران بپردازند. البته این بار لازم است که وزارت گردشگری به عنوان نهادی مستقل وارد این عرصه شده و با همکاری وزارت امور خارجه به اهداف خود در حوزه جذب گردشگران خارجی دست یابد.
داغستانی خاطرنشان کرد: صدور مجوز برای ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت‌های مادرتخصصی(هولدینگ‌های‌تخصصی) با موضوعات مختلف گردشگری، بسط و توسعه شرکت‌های مربوط به استارت‌آپ‌ها و فناوری ارتباطات و اطلاعات از طریق حمایت از بخش خصوصی واقعی راه‌اندازی و ایجاد امور یاد شده را تسریع خواهد کرد و در صورتی که بخش خصوصی واقعی را کمی آزادتر و با برنامه‌ریزی قبلی به حال خویش رها کنیم، روند سرمایه‌گذاری‌ها نیز تسریع خواهد شد.