چالش‌های اقتصادی استاندار منتخب
مهناز اصغری
به عقیده مسئولین و کارشناسان حوزه اقتصاد، گفتمان حاکم بر استان خراسان رضوی، گفتمان اقتصادی است و مشکلات اقتصادی مهم‌ترین درد این استان است، چراکه در استان بنگاه‌های اقتصادی خرد و متوسط بسیاری وجود دارد که هرکدام به نوعی با چالش‌های متعددی روبرو هستند. بنابراین فردی که به عنوان استاندار خراسان‌رضوی انتخاب می‌شود باید نگرشی اقتصادی داشته باشد؛ در این خصوص گفتگویی با رئیس کانون کارآفرینان استان خراسان رضوی و رئیس کمیسیون تجارت و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی داریم که در ادامه بخشی از آن را می‌خوانید؛
تفاوت اقتصاد خراسان با دیگر استان‌ها
محمدحسین روشنک با اشاره به چالش‌های استان مطرح می‌کند: تفاوت اقتصاد خراسان با اقتصاد دیگر استان‌های کشور همچون تهران و اصفهان در این است که اقتصاد خراسان مردمی و بنگاه‌های آن خرد و متوسط است و از طرف دیگر بخش بزرگی از اقتصاد خراسان مبتنی بر کشاورزی است که با توجه به وضعیت فعلی یکی از مشکلات استان محسوب می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: چالش دیگر اقتصاد استان این است که خراسان مرزی است و با توجه به همسایگان خود می‌تواند صادرات محور باشد. بنابراین استاندار می‌تواند با توجه به دیدگاه‌های خود و با تقویت کارآفرینان و مدیران بنگاه‌های اقتصادی این وضعیت را مدیریت کرده و از تهدیدهای فعلی فرصت بسازد و وضعیت را به مزیت تبدیل کند.
رئیس کانون کارآفرینان استان خراسان رضوی با اشاره به نزدیکی دیدگاه‌های سردار نظری، به رزم حسینی یکی از استانداران سابق خراسان رضوی مطرح می‌کند: باید اشاره داشته باشم که استاندار پیشین، جناب رزم حسینی با حمایت دکتر نظری به توفیقات زیادی در این زمینه اقتصادی استان دست پیدا کرده بود. دیدگاه دکتر نظری در حوزه اقتصاد استان، دیدگاهی حامیانه است که ضمن پشتیبانی از بنگاه‌های متوسط، حامی فعالیت‌های اقتصادی خرد در سکونت گاه‌های بومی است.
ضربه‌ای که خصولتی‌ها به اقتصاد وارد می‌کنند
این صادرکننده نمونه استان که پیشینه اقتصادی موفقی در سال‌های قبل و بعد از جنگ تحمیلی تاکنون داشته است، در بخش دیگری از صحبت‌های خود در پاسخ به این پرسش که «آیا عدم وجود صنایع و حامیان اقتصادی بزرگ در خراسان که باعث شده است حتی یک تیم ورزشی منسجم نداشته باشیم، برای استان خراسان چالش محسوب می‌شود؟» مطرح می‌کند: من شخصا این موضوع را چالش نمی‌دانم و در واقع اتفاق افتادن چنین حرکاتی را برای اقتصاد ایران سم می‌دانم. بطور مثال تمام تیم‌های ورزشی فعال از بودجه‌های بی‌حساب و کتاب دولتی استفاده می‌کنند و به نظرم این بدبختی اقتصاد ایران است. چرا که سود و زیان برای شرکت‌های خصولتی معنی ندارد.
وی ادامه می‌دهد: عمده بودجه دولت در شرکت‌های دولتی است و اگر محاسبه کنیم سقف ضربه‌ای که خصولتی‌ها به اقتصاد مملکت وارد می‌کنند، به شدت بالا، اما مخفی است .در این زمینه اقتصاد خراسان متحمل ضرر شده است. چراکه خبری از پول‌های بی حساب و کتاب که در شرکت‌های خصولتی و دولتی هزینه می‌شود، در خراسان نیست و به همین دلیل ما نمی‌توانیم کارهایی از قبیل داشتن تیم ورزشی انجام دهیم. بنابراین نمی‌توانیم با آن استان‌ها رقابت کنیم؛ از همین رو من معتقدم که باید اقتصاد خراسان را نسبت به ایران، اقتصاد پاک نامید. چرا که در آن خبری از رانت و فساد نیست.
این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ادامه می‌دهد: سردار نظری باید این اقتصاد پاک را تقویت کرده و با گرفتن سهم اقتصاد خراسان از بودجه‌های دولتی، بنگاه‌های کوچک و متوسط را تقویت و از آنها حمایت و پشیبانی کند .
استان ما نیازی به خصوصی سازی ندارد
وی با اشاره به اینکه « اقتصاد خراسان رضوی بیشتر در بخش خصوصی است، بنابراین کمترین بودجه را برای ایجاد شغل نیازمندیم و نیاز به هزینه چندانی نداریم» مطرح می‌کند: شغل دولتی با هزینه زیاد ایجاد می‌شود اما خصوصی نه؛ بنابراین در استان خراسان رضوی که خصوصی محور است، ایجاد اشتغال هزینه چندانی را در بر ندارد.
روشنک با بیان این نکته که « استان ما نیازی به خصوصی سازی ندارد» می‌افزاید: در کشور ۸۰درصد اقتصاد دولتی و ۲۰ درصد خصوصی است اما در خراسان ۸۰درصد خصوصی و ۲۰ درصد دولتی است. مزیت اقتصاد خراسان در اجرای اقتصاد مقاومتی و اصل ۴۴ است که به دلیل عملی نشدن آن، ضرر کرده‌ایم.
روشنک تاکید می‌کند: کاری که سردار نظری به عنوان استاندار جدید خراسان رضوی باید انجام دهد این است که با نگاهی که به اقتصاد خرد دارد، باید از دولت بخواهد «اقتصاد مقاومتی مردمی» را در خراسان تقویت کند. خراسان نیازی به خصوصی سازی ندارد و باید به جای بودجه دادن به شرکت‌های خصولصی، خصوصی‌ها را تقویت کنند. همچنین وی باید از دولت و بانک مرکزی بخواهد که اعتبارات خراسان را در خود خراسان هزینه کنند.
بانک‌ها اعتبارات را دولتی‌ها و خصولتی‌ها می‌دهند
وی با تاکید بر اینکه « بانک‌ها وام را به شرکت‌های بزرگ دولتی می‌دهند و انها همیشه بدهی‌های بزرگ به بانک‌ها دارند و کسی هم نمی‌پرسد چرا وصول نشده‌اند» بیان می‌کند: سوال این است که چرا بانک‌ها اعتبارات به شرکت‌های بخش خصوصی نمی‌دهند و اگر هم بدهند وثیقه‌های سنگین بابت آن دریافت می‌کنند؟ پاسخ این است که چون اقتصاد خراسان خرد و مردمی است ریسک نمی‌کنند و وام‌ها را به بخش خصولتی و دولتی می‌دهند و هیچ کس هم از آنها نمی‌پرسد چه کردید و چقدر وصول کردید. در این زمینه نسبت به اقتصاد خراسان ناحقی شده است و باید مردم و رسانه‌ها مطالبه گری داشته و به دکتر نظری کمک کنند تا سهم اقتصاد خراسان را بگیرد .
رئیس کانون کارآفرینان استان خراسان ادامه می‌دهد: البته این به این معنا نیست که ما دولتی شویم. ما باید اقتصاد مقاومتی را مردم محور و آن را تقویت کنیم. خوشبختانه استاندار منتخب استان خراسان نیز نگاه اقتصادی مردم محور دارد و پایه دیدگاه ایشان اقتصاد مقاومتی، پیاده شدن اصل ۴۴ قانون اساسی و همچنین نظر مقام معظم رهبری مبتنی بر حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط، است. همان دیدگاهی که در دولت‌های قبلی در حمایت از اقتصاد مردمی اجرا نشد.
چالش‌های توسعه صادرات استان خراسان رضوی
رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی با اشاره به چالش‌های توسعه صادرات استان خراسان رضوی بیان می‌کند: چالش‌های توسعه صادرات استان در 5بخش «کمبود کارهای صادراتی، عدم وجود زیرساخت های لازم، عدم توجه بانک‌ها و دولت به تامین اعتبارات مورد نیاز، عدم تضمین از بین رفتن کالاهای صادراتی صادر کننده توسط صندوق ضمانت صادرات، بستانکاری مشوق‌های صادراتی صادرکنندگان از دولت» دسته بندی می‌شود.
کمبود کالاهای صادراتی
روشنک با اشاره به کمبود کالاهای صادراتی مطرح می‌کند: مشکل ما در صادرات نداشتن کالا برای صادرات است. به طور نمونه اگر تا پیش از این ۵۰۰ قلم کالای صادراتی داشتیم الان به ۱۰۰قلم رسیده و به این معنا است که ۴۰۰ قلم کالا از سبد کالای صادراتی خارج شده است. پس اولین مشکل ما عدم وجود کالای صادراتی است.
این فعال اقتصادی مطرح می‌کند: ما فقط چند کالا برای صادرات در حوزه کشاورزی، حوزه صنایع تبدیلی نفت و حوزه کالاهای تبدیلی معدن داریم و غیر از اینها جیزی نداریم.
وی در پاسخ به این پرسش که «آیا تحریم‌ها بر صادرات اثر گذاشته است» مطرح می‌کند: مشخصا به طور مستقیم تاثیر نداشته است، چرا که ما به آسیای میانه همان گونه صادر می‌کنیم که تا پیش از این انجام می‌شده است. پس هیچ تفاوتی در تجارت مستقیم ندارد. اما موضوع این است که تحریم‌ها در زیربنای اقتصاد ما اثر منفی گذاشته است و کالاهایی مثل کالاهای صنعتی که می‌توانستیم با قیمت تمام شده مقرون به صرفه، از مواد دیگر کشورها تولید کنیم، دیگر نمی‌توانیم تولید کنیم. بنابراین تحریم‌ها نه در روبنا بلکه در زیربنای اقتصاد کشور تاثیر گذاشته است. به طور مثال در صنعت خودرو قیمت تمام شده بالا رفته و درنتیجه نمی‌توانیم صادرات انجام دهیم.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی بیان می‌کند: در بخش صادرات دخالت‌های دولت در ارز ۴۲۰۰ تومانی و برگشت ارز هم بر این موضوع تاثیر گذار بوده است .
عدم وجود زیرساخت‌های لازم در حوزه صادرات
وی با اشاره به عدم وجود زیرساخت های لازم در حوزه صادرات مطرح می‌کند: در پایان دولت احمدی نژاد طرحی در کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی و اتحادیه صادر کنندگان با عنوان الزامات توسعه صادرات مطرح کردیم که من بارها به آن اشاره کرده‌ام. در این طرح یکی از وظایف مبنی بر تهیه لوازم حمل بر عهده وزارت راه و شهرسازی بوده که در طی این ۹ سال هیچ کاری در این زمینه انجام نشده است. راه آهن هیچ اقدامی برای زیرساخت انجام نداده است. چرا باید قیمت تامین و نگهداری کامیون در جاده‌های ایران ۳ و نیم برابر جاده‌های ترکیه و افغانستان و جاهای دیگر باشد؟ کامیون برای تجارت مانند قلم برای نویسنده و به عبارتی ابزار اصلی است؛ بنابراین چرا باید قیمت یک دستگاه کامیون در ایران ۴ برابر قیمت دنیا باشد؟ بنابراین قیمت 4برابری خرید و تامین و نگهداری کامیون، توقع کرایه حمل 3برابری نسبت به سایر نقاط دنیا را در پی دارد و اینگونه است که صادرات را از مزیت می‌اندازد .
صندوق ضمانت صادرات هیچ کاری نمی‌کند
روشنک با اشاره به اینکه «عدم توجه بانک‌ها و دولت به تامین اعتبارات مورد نیاز نیز مبحث مفصلی است که بارها به آن پرداخته شده است» می‌گوید: به صراحت می‌گویم که صندوق ضمانت صادرات خراسان رضوی هرگز کار چشم گیری در خصوص تضمین کالاهای صادراتی انجام نداده است و تنها چند رانت برای چند نفر ایجاد کرده است.
وی ادامه می‌دهد: در خصوص مشوق‌های صادراتی، صادرکنندگان هنوز از دوره آقای احمدی نژاد طلبکار هستند و حالا می‌گویند بدهکاری مربوط به دوره احمدی نژاد بوده و ما پرداخت نمی‌کنیم .
این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی با تاکید بر اینکه «کشور ما صادرات محور نیست و ما تولید برای صادرات نداریم و تنها فقط سرریز تولید را صادر می‌کنیم» می‌گوید: کشوری که لوازم خانگی آن از کره با کشتی به بندر ایرانی می‌آید و از بندر ایرانی با کامیون به عراق می‌رود و از مرکز عراق با کامیون به کردستان عراق رفته و از آنجا بر کول کولبرها به کردستان ایران آمده و از کردستان ایران به صورت قاچاق به مشهد رسیده و بازهم نه تنها قیمت تمام شده آن از کالای داخلی به صرفه‌تر است، بلکه کیفیت بیشتری را هم به نسبت قیمت کمتر دارد، باید سیاست‌های اقتصادی آن مورد بازنگری قرار بگیرد.
سردار نظری نگاه حمایتی اقتصادی دارد
وی تاکید می‌کند: در واقع ما در حوزه صادرات نیازمند باز تعریف هستیم تا بدانیم که چه کالاهایی برای صادرات داریم و چه کالاهایی را باید با هدف صادرات تولید تا زیرساخت های لازم را ایجاد کنیم .
وی در پایان مطرح می‌کند: با شناختی که بنده از جناب سردار نظری دارم، می‌دانم که نگاه اقتصادی ایشان در جایگاه استاندار خراسان رضوی، کاملا حمایتی بوده و به مرور چالش‌های اقتصادی استان را با سیاست‌های دقیق خود مرتفع خواهد کرد.