توقیف در سینمای امروز چیست؟

اخیرا وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح کرد که فیلم‌های توقیف شده بار دیگر در دولت جدید بررسی خواهند شد تا احتمال اکران و نمایش این فیلم‌ها دوباره مطرح شود و در این میان حق کسی ضایع نشود.

اما همزمان با این اظهار نظر خبر رسید که یکی از فیلم‌های توقیفی سازمان سینمایی به زودی در آمریکا و اروپا اکران می‌شود و این بدان معناست که در آینده‌ نزدیک فیلم در اختیار مخاطب ایرانی هم قرار می‌گیرد. حال باید پرسید کارکرد توقیف در سینمای امروز چیست؟

به گزارش روزنامه «صبح امروز» و به نقل از ایسنا، ماجرای فیلم‌های توقیفی در دولت‌های مختلف بالا و پایین‌هایی داشته و در برخی دوره‌ها کم یا زیاد فیلم‌هایی نتوانسته‌اند از فیلتر شورای نظارت عبور کنند، اما تقریبا دوره‌ای را نمی‌توان پیدا کرد که فیلم توقیفی ثبت نشده باشد.

زمامداران امور سینما در دولت گذشته نتوانستند بدون توقیف کار را به پایان برسانند

زمامداران امور سینما در دولت گذشته اگرچه کارشان را با توقیفی‌های به جامانده از قبل شروع کردند و برخی را رفع توقیف کردند، اما خودشان هم نتوانستند بدون توقیف کار را به پایان برسانند و آخرین فیلمی که طبق گفته مدیران شورای نظارت و ارزشیابی در دولت دوازدهم توقیف شد «قاتل و وحشی» ساخته حمید نعمت‌الله است.

اما اخیراً محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرده است که در حوزه سینما بنا را بر این گذاشته‌اند که حداکثر همراهی با اصحاب سینما وجود داشته باشد و در این راستا تلاش خواهند کرد. او در گفت‌وگویی با تسنیم تاکید کرده است که فیلم‌های توقیفی بررسی شوند تا خدای ناخواسته حقی از کسی ضایع نشود.

پخش نسخه غیرقانونی در فضای مجازی

در حال حاضر فیلم‌های «گزارش یک جشن» ابراهیم حاتمی‌کیا، «خرس» خسرو معصومی، «رستاخیز» احمدرضا درویش، «صد سال به این سال‌ها» سامان مقدم، «خیابان‌های آرام» کمال تبریزی، «ارادتمند؛ نازنین، بهاره، تینا» عبدالرضا کاهانی، «کاناپه» کیانوش عیاری و نیز «قاتل و وحشی» جزء لیست توقیفی‌ها و از پربحث‌ترین فیلم‌های ممنوع از اکران در سال‌های اخیر هستند. البته در بین این‌ها تهیه‌کننده «گزارش یک جشن» چند وقتی است که دوباره درخواست پروانه نمایش داده تا شاید امکان نمایش فیلم در پلتفرم‌ها فراهم شود، اما در این سال‌هابرای بعضی فیلم‌های دیگر مثل «خرس» و «رستاخیز» اتفاق ناگواری رخ داد و در مقطعی نسخه غیرقانونی آن‌ها در فضای مجازی پخش شد.

و حالا قرار است فیلم «ارادتمند؛ نازنین، بهاره، تینا» که مُهر غیر قابل نمایش در دولت قبلی خورده بود در سینماهای خارج از کشور نمایش داده شود و قطعاً پس از آن اگر سازنده اثر قصد نمایش آن را در پلتفرم‌ها هم نداشته باشد، همانگونه که فیلم‌های در حال اکران سینماهای آمریکا در ایران در دسترس هستند این فیلم توقیفی هم برای تماشاگر ایرانی قابل تماشا خواهد بود.

طرح چند پرسش مهم!

به این ترتیب پرسش اساسی که در اینجا مطرح می‌شود این است که اساسا فیلم‌های سینمایی چرا توقیف می‌شوند؟ آیا به این خاطر است که بنا به تشخیص اعضای یک شورا یا مدیران بالادستی داخل و خارج سازمان سینمایی صرفا موازینی (از هر نوع) را رعایت نکرده‌اند؟ یا اینکه مدیران نمی خواهند مسئولیت نمایش فیلم ها را در دوران خودشان قبول کنند؟! و یا فیلم ها برای این توقیف می‌شوند که چون از خط قرمزهای بعضا سلیقه‌ای عبور کرده‌اند، پس مناسب اکران و تماشا توسط مردم تشخیص داده نمی‌شوند؟  به هرحال هدف هر چه باشد، به نظر می‌رسد در نتیجه‌اش چندان توفیری را شاهد نباشیم چون در شرایط فعلی بالاخره این فیلم‌ها به طریقی به دست مخاطب خود می‌رسند.

همچنین با توجه به تاکید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای بررسی دوباره فیلم‌های توقیف شده و حداکثر همراهی با اصحاب سینما، باید پرسید چطور می‌توان تعداد فیلم‌های توقیفی را به حداقل رساند؟ بویژه آنکه مخاطب هدف سینماگران ایرانی بیشتر کسانی هستند که در ایران زندگی می‌کنند، اما توقیف در سال‌های اخیر که حتی در مواردی پای دستگاه‌های دیگر را به پرونده صدور مجوز و اکران کشیده، سبب شده کار برای بسیاری از سینماگران سخت باشد.

هیچ فیلمی گوشه کمد نمی ماند

در این باره چند سال قبل رخشان بنی‌اعتماد با بیان اینکه فیلمسازی یک کار چریکی است گفته بود: ممیزی‌هایی که به فیلم‌های سینمایی وارد می‌شود کار را برای فیلم‌ساز سخت می‌کند بویژه در سینمای اجتماعی که عرصه خطرآفرینی است.

و اما به قول دیالوگ معروف فیلم “قصه ها” رخشان بنی اعتماد؛ «هیچ فیلمی گوشه کمد نمی ماند و بالاخره یک روزی دیده می شود.»