اسرائیل در باکو به دنبال چیست؟
مهسا مژدهی
ایران از بی مبالاتی الهام علی اف بابت دادن فضا به صهیونیست ها ناراضی است و به نظر می رسد که اسراییل به دنبال افزایش حضور خود در مرزهای شمالی با ایران است.
تنش میان اذربایجان و ایران یک پایه سوم هم دارد و آن تلاش رژیم صهیونیستی برای حضور در باکو و تبدیل شدن به متحدی برای اذربایجان است. امری که تهران را خشمگین و ناراضی کرده است. هر چند باکویی ها می گویند اسراییل در این کشور حضور ندارد اما به نظر می رسد که اذربایجان برای رسیدن به اهداف بلندپروازانه خود نیاز به یک حامی و متحد دارد و برای اینکار تل‌اویو را انتخاب کرده است. اسراییلی ها هم فرصت را برای حضور خود در منطقه مناسب دیده اند و برای آنها حضور در نزدیکی مرزهای ایران یک شانس به حساب می آید. شانسی که سیاست های الهام علی اف به آنها داده است.
ایران می گوید که حضور فعال اسرائیل در آذربایجان را برنمی‌تابد. از آن سو آذربایجانی‌ها می گویند که چنین چیزی ادعای ایران است و صحت ندارد. در این خصوص ، لیلا عبدالله‌یوا سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان اظهار داشت: «ما اتهامات در خصوص حضور هرگونه نیروی ثالث در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان و ایران و تلاش‌های تحریک‌آمیز این نیروها را رد می‌کنیم.»
ماجرای خرید پدافندهوایی از اسراییل چه بود؟
روز پانزدهم مهرماه روزنامه عبری‌زبان «اسرائیل هیوم» به نقل از یک منبع آگاه گزارش داد که جمهوری آذربایجان در حال بررسی خرید سامانه «حیتس-۳» (پیکان-۳) از رژیم صهیونیستی است.پایگاه خبری شبکه المیادین نیز به نقل از اسرائیل هیوم گزارش داد که اگر این معامله صورت بگیرد، سامانه حیتس-۳ به تجهیزات نظامی گوناگونی که باکو پیشتر از تل‌آویو خریداری کرده، اضافه خواهد شد؛ تجهیزاتی از جمله پهپادهای انتحاری «هاروپ» و موشک‌های «لورا».
این فکری است که پس از جنگ اخیر قره باغ به سر آذربایجان افتاده است. به نظر می رسد که برای الهام علی اف، سیاست خارجی تغییر زیادی کرده است. پیش و پس از جنگ های خونین دهه نود بر سر این منطقه بین اذربایجان و ارمنستان، اختلافات تنها با مقداری لشکرکشی در مرزها و شلیک چندین گلوله به پایان می رسید. اما جنگ تابستان امسال نشان داد که دو طرف وارد فاز تازه ای شده اند. باکو استراتژی خود را از حالت دفاع از خاک به تهاجمی تغییر داده است و این را می توان از خرید سلاح هایی که اسراییلی ها می سازند، دریافت. برای تل‌آویو هم این یک فرصت سودآور است تا بازار تازه ای برای سامانه های خود بیابد. قیمت هر فروند موشک سامانه حیتس ۲.۲ میلیون دلار است و تل‌آویو با این معامله سود خوبی به جیب خواهد زد. در سال میلادی گذشته ۶۹ درصد از خرید سلاح های اذربایجان از اسراییل بوده است و به نظر می رسد این رقم هر سال مقداری هم بالاتر رود.
جمهوری آذربایجان از سال ۱۹۹۲ با اسرائیل روابط نزدیک اقتصادی و دپیلماتیک دارد و در سال‌های اخیر خریدهای تسلیحاتی ارتش آذربایجان از اسرائیل به میزان زیادی افزایش یافته‌است. ارتش جمهوری آذربایجان در جریان جنگ ۴۴ روزه اخیر با ارمنستان بر سر منطقه قره‌باغ، با به‌کارگیری پهپادهای انتحاری تولیدی اسرائیل، شکست سختی را به ارمنستان تحمیل کرد.
پای نفت همیشه در میان است
اسرائیل چهل درصد نفت خام مورد نیازش را از آذربایجان وارد می‌کند و به این کشور وابستگی نفتی دارد. برای تل‌آویو بهتر آن است که بخش عمده ای از نیاز به انرژی خود را از کشوری خارج از خاورمیانه تامین کند و برای اینکار اذربایجان را انتخاب کرده است. این نفت از طریق خط لوله از باکو به بندر سیهان ترکیه در کنار دریای مدیترانه و از آنجا به اسرائیل منتقل می‌شود. در مقابل آذربایجان بخش مهمی از نیاز تسلیحاتی خود را از اسرائیل تامین می‌کند.
به نوشته روزنامه آلمانی زبان “زوددویچه”، جمهوری آذربایجان علاوه بر روابط نزدیک تجاری و سیاسی به لحاظ جغرافیایی هم برای اسرائیل جاذبه زیادی دارد زیرا به خاطر مرزهای مشترک با ایران همکاری‌های امنیتی با باکو از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابر این گزارش و ظاهرا رژیم صهیونیستی اندکی پس از استقلال آذربایجان برای راه‌اندازی یک سامانه جاسوسی علیه جمهوری اسلامی ایران با این کشور کمک کرده و طبیعی است که خود نیز از این سامانه استفاده کند. به نوشته این روزنامه آلمانی، در زمان بازدید نتانیاهو از باکو در سال ۲۰۱۶ گزارش‌های تائید نشده‌ای منتشر شد مبنی بر این که دو کشور توافق کرده‌اند که در صورت بروز درگیری نظامی با ایران، جنگنده‌های اسرائیلی مجاز به استفاده از فرودگاه‌های جمهوری آذربایجان باشند.
اسرائیل از جان باکو چه می‌خواهد؟
به نظر می رسد که اسراییل حامی اصلی تغییرات ژئوپلتیک در شمال ایران است که در این مسیر همراهی آذربایجان و ترکیه را هم با خود دارد. برای این رژیم حضور آذربایجان با سلاح های امده از تل‌آویو در مرز با ایران می تواند برگ برنده ای باشد تا همواره به عنوان یک تهدید علیه جمهوری اسلامی از آن بهره ببرد. از سوی دیگر این کشورها مایلند راه های ارتباطی ایران به اروپا را قطع کرده و انزوا را به تهران تحمیل کنند. امری که تهران حاضر نیست که به آن تن دهد و دیپلمات ها این موضوع را در روابط خود در نظر داشته و خواهند داشت.
برای تهران ممانعت از اقدامات اخیر از اهمیت زیادی برخوردار است. اما این دیپلمات ها هستند که می توانند با فعال شدن در حوزه قفقاز و مرزهای شمالی کشور به دنبال اتحادهای تازه ای باشند که از جولان صهیونیست ها در مرزها جلوگیری کنند.