ارتقاء صنعت گردشگری در گرو بهبود اقدامات داخلی و تعاملات بین‌المللی
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی با اشاره به مشکلات صنعت گردشگری در پی شیوع کرونا، گفت: توجه به موضوعات داخلی و تعاملات بین‌المللی سبب توسعه گردشگری می‌شود که در حال حاضر با توجه به شرایط موجود و افزایش سرعت واکسیناسیون، چشم‌انداز مثبتی در زمینه گردشگری وجود دارد.
یوسف بیدخوری در سلسله نشست‌های تخصصی گردشگری و زیارت با عنوان رفتار اقتصادی گردشگران استان در شرایط کرونا که برگزار شد، درخصوص تأثیر گردشگری بر اقتصاد استان اظهار کرد: همانطور که می‌دانید پیش از شیوع ویروس کرونا، گردشگری، یکی از بزرگترین و پول‌سازترین بخش‌های اقتصادی به شمار می‌رفت که متاسفانه در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ به سبب شیوع ویروس کرونا رکورد بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد. در سال گذشته، سازمان جهانی گردشگری با عنوان «گردشگری و توسعه روستایی» برنامه‌هایی را در نظر گرفت و این موضوع را به عنوان شعار مطرح کرد.
وی ادامه داد: بنابراین دولت‌ها نیز برنامه‌هایی در این راستا طراحی کردند که در استان خراسان رضوی نیز با صدور مجوزهایی برای اقامت‌گاه‌های بوم‌گردی و مراکز گردشگری کشاورزی در این زمینه فعالیت‌هایی صورت گرفت که خوشبختانه در حال حاضر تعداد ۱۲۷ اقامت‌گاه بوم‌گردی در سطح استان فعال هستند. شعار جهانی گردشگری امسال نیز «گردشگری برای رشد فراگیر» عنوان شده که هدف از این شعار این است که بتوانیم برخورداری عادلانه همه اقشار و فعالان گردشگری از مزایای صنعت گردشگری ایجاد کنیم.
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی بیان کرد: با توجه به اینکه از ابتداء شیوع ویروس کرونا، در خانه ماندن، محدودیت‌های ترافیکی و محدودیت‌های موجود میان کشورها مورد تأکید قرار گرفت، به تبع مشکلاتی در زمینه گردشگری ایجاد شد و طبیعتا تأسیسات گردشگری نیز در این شرایط فعالیت نداشتند.
اقدامات کشورهای گوناگون در جهت مواجهه با مشکلات ناشی از شیوع ویروس کرونا
بیدخوری خاطرنشان کرد: در طول این دوران، دولت‌ها و کشورهای مختلف دنیا کارهای گوناگونی انجام دادند که از جمله آن‌ها می‌توان فراهم آوردن تسهیلات لازم برای بخش خصوصی، تخفیفات مالیاتی، پرداخت وام‌های بلندمدت و با سود کم و حذف بروکراسی‌های اداری و تسهیل قوانین و مقررات در برخی کشورها را نام برد. در واقع کشورها به سوی فناوری نوین حرکت کرده‌اند. به این ترتیب باوجود تمام مشکلاتی که شیوع ویروس کرونا به همراه داشته، باعث شده است موضوع استفاده از فناوری‌های نوین و بسترهای دیجیتال و اینترنت در این دوران مورد توجه قرار گیرد.
وی عنوان کرد: در خراسان رضوی نیز با وجود تمام فعالیت‌هایی که صورت گرفت، متاسفانه به دلیل محدودیت‌های اعتباری دولت و مشکلات موجود، به طور کامل نظر کارشناسان و دست‌اندرکاران صنعت گردشگری استان تأمین نشد.
خسارت ۷۵۰۰ میلیارد تومانی کرونا بر گردشگری
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی افزود: متاسفانه از ابتداء اسفند ماه سال ۱۳۹۸ تا پایان شهریور ماه ۱۴۰۰، حدود ۶۹۷۹ میلیارد تومان خسارت به تأسیسات گردشگری وارد شده است. این میزان خسارت در حوزه تأسیساتی است که مستقیما با اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان در ارتباط بوده‌اد که شامل هتل‌ها، هتل‌آپارتمان‌ها، مهمانپذیرها، خانه مسافران، دفاتر و شرکت‌های مسافرتی، شرکت‌های فعال در زمینه گردشگری سلامت، اقامت‌گاه‌های بوم‌گردی، راهنمایان گردشگری و … می‌شود. البته با توجه به اینکه در روزهای پایانی مهر ماه قرار داریم این خسارت به حدود ۷۵۰۰ میلیارد تومان رسیده است.
بیدخوری اضافه کرد: متأسفانه طی این دوران حدود ۱۸۸۶ نفر از مجموعه ۳۴ هزار نفر فعال در حوزه گردشگری بیکار شده‌اند. سایر تأسیسات گردشگری شامل واحدهای اقامتی و پذیرایی نیز از ابتدا تحت تأثیر شرایط ناشی شیوع ویروس کرونا قرار گرفته و بسیاری از آن‌ها تعطیل شدند و حدود ۱۳۱ هتل از ۲۴۸ هتل موجود فعال بودند، همچنین تنها ۱۸۰ هتل‌آپارتمان از مجموعه ۳۰۳ واحدی هتل‌آپارتمان‌ها و از مجموعه ۳۸۴ مهمان‌پذیر نیز ۱۹۵ واحد فعالیت داشتند؛ بنابراین بسیاری از واحدهای اقامتی در این شرایط تعطیل بودند و همچنان نیز تعدادی از آن‌ها فعالیت ندارند.
توسعه گردشگری استان به دنبال بهبود شرایط شیوع ویروس کرونا
وی تصریح کرد: در حال حاضر نیز از تعطیلات روزهای پایانی ماه صفر تاکنون ۱۹۰ هتل فعالیت دارند که امیدواریم با توجه به شرایط استان بتوانیم تعداد بیشتری از واحدها را بازگشایی کرده تا از این طریق فعالیت واحدهای غیرمجاز و واحدهایی که شرایط مناسب پذیرایی و اقامت زائران و گردشگران ندارند نیز کمرنگ شود.
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: از آنجایی که شرایط امیدوارکننده‌ای را در پیش داریم اداره‌کل میراث فرهنگی در حال به‌روزرسانی واحدها، بازگرداندن واحدهای تعطیل به چرخه فعالیت و همچنین بازگردانی نیروی انسانی است تا ارائه خدمات به گردشگران همانند گذشته کیفیت داشته باشد و برخی از فعالیت‌ها بهتر از گذشته انجام شود.
بیدخوری با اشاره به اینکه در حال حاضر حدود ۷۰ درصد واحدهای اقامتی بازگشایی شده و ۳۰ درصد باقی‌مانده همچنان تعطیل هستند، بیان کرد: از ابتداء امسال تاکنون، میانگین درصد اشغال اتاق‌های تأسیسات گردشگری که بازگشایی شده و فعالیت داشته‌اند، حدود ۴۲ درصد و اشغال تخت‌ها ۳۵ درصد بوده است. درصد اشغال اتاق‌ها در تابستان ۳۹ درصد بوده و حدود ۳۳ درصد تخت‌ها نیز اشغال بوده‌اند.
وی اظهار کرد: از ابتداء مهر ماه تاکنون درصد اشغال واحدها ۶۶ درصد و اشغال تخت‌ها ۵۹ درصد بوده است. در دهه آخر صفر نیز ۶۷ درصد اتاق‌ها و ۶۱ درصد تخت‌ها اشغال بوده است. همچنین سه روز پایانی ماه صفر نیز درصد اشغال به اوج رسید، به شکلی که درصد اشغال اتاق‌ها به ۸۸ درصد و اشغال تخت‌ها به ۸۲ درصد افزایش یافت. بر این اساس اگر موج ششم ایجاد نشود، واحدهای گردشگری در استان خراسان رضوی، نسبتا دارای وضعیت خوبی هستند که نظارت‌های بسیار شدیدی نیز بر رعایت مسائل بهداشتی و پروتکل‌های ویژه کرونا اعمال شده است تا مشکلی برای زائران و گردشگران ایجاد نشود.
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی عنوان کرد: طبیعتا درصد اشغال واحدهای اقامتی در سال جاری قابل مقایسه با سال‌های گذشته نیست، زیرا بسیاری از واحدها بازگشایی نشده‌اند که با احتساب این واحدها از درصد اشغال بسیار کاسته می‌شود. درصد اشغال اتاق‌ها در سال‌های پیش از شیوع ویروس کرونا، حدود ۶۰ درصد در طول سال بوده است.
بیدخوری افزود: با توجه به اینکه ایمن بودن مقاصد سفر و به ویژه اقامت‌گاه‌ها برای زائران و گردشگران بسیار اهمیت دارد، توانستیم هتل هما شماره یک مشهد را به عنوان مرکز واکسیناسیون فعالان تأسیسات گردشگری و بدون محدودیت سنی مورد استفاده قرار دهیم. بنابراین تقریبا تمام افراد در این مرکز واکسینه شدند و به تعبیری جزء اولین استان‌هایی بودیم که فعالان صنعت گردشگری را همزمان واکسینه کردیم.
گردشگری پساکرونا نیازمند شرایط ویژه‌ای است
وی خاطرنشان کرد: همانطور که می‌دانید شرایط کنونی متفاوت از گذشته است و دوران پساکرونا نیازمند خدمات مخصوص به خود است. تمایلات گردشگران در دوران پساکرونا متفاوت خواهد بود، به گونه‌ای که گردشگران حضور در فضاهای خلوت‌تر، بیرون از شهر و مناطق روستایی را ترجیح می‌دهند. لذا رعایت پروتکل‌های بهداشتی همچنان جزء اولویت‌ها خواهد بود و تست‌های لازم مانند pcr و ادامه روند واکسیناسیون جزء شرط‌های اصلی است که باید تداوم یابد.
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی اضافه کرد: همچنین تردد با وسایل نقیله شخصی مورد استقبال بیشتری قرار می‌گیرد و سفرهای متناسب با محیط‌زیست نیز همانند سال‌های گذشته از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. استفاده از خدمات گردشگری به صورت دیجیتال و استفاده از بستر اینترنت نیز همچنان اهمیت ویژه‌ای خواهد داشت که در آینده نیز مورد توجه خواهند بود.
بیدخوری ادامه داد: به نظر من با توجه به کاهش تعداد مبتلایان به کرونا، افزایش آمار واکسیناسیون، رفع محدودیت‌های سفر برای بسیاری از مقاصد سفر کشور و از جمله خراسان رضوی، زمینه‌های رونق گردشگری در استان را فراهم کرده است که باید این فرصت‌ها را غنیمت بشماریم. البته این موضوع به معنای عادی‌انگاری نیست زیرا در صورت بازگشت به شرایط گذشته و محدودیت‌ها، طبیعتا دوباره مشکلاتی ایجاد خواهد شد.
افزایش ارتباطات بین‌المللی، توسعه گردشگری را به دنبال خواهد داشت
وی تصریح کرد: به علاوه اتفاقات خوبی در عرصه بین‌المللی رخ می‌دهد که موضوع لغو ویزا عراق از جمله آن‌ها به شمار می‌رود که تأثیر بسزایی در درصد اشغال واحدهای اقامتی خواهد داشت. چشم‌انداز مثبت مذاکرات با کشور عربستان و آغاز مذاکرات برجام، طبیعتا بر گردشگری حوزه بین‌الملل بسیار اثرگذار خواهد بود.
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی درخصوص ترسیم وضعیت آینده گردشگری، بیان کرد: بخشی از وضعیت و شرایط آینده در ارتباط با موضوعات داخلی است، به عنوان مثال واکسیناسیون در حال حاضر به سرعت در حال انجام بوده و لازم است درصد افراد واکسینه شده جامعه افزایش پیدا کند و دوز دوم نیز تزریق شود. همچنین آماده‌سازی تأسیسات گردشگری برای پذیرایی از زائران و گردشگران نیز در اولویت قرار دارد، زیرا متاسفانه وضعیت نیروی انسانی چندان مناسب نبوده و لازم است آموزش‌های لازم برای این مورد صورت گیرد و افراد به این حوزه بازگردند تا به‌روزرسانی در تأسیسات گردشگری انجام شود.
معرفی بیشتر استان با شرکت در اکسپو ۲۰۲۰ دبی
بیدخوری اظهار کرد: برگزاری نمایشگاه‌ها به ویژه نمایشگاه بین‌المللی در کشورهای مقصد بسیار حائز اهمیت است و طبق برنامه‌ریزی‌ها در استان سعی داریم در نمایشگاه اختصاصی اکسپو که در دبی برگزار می‌شود، شرکت کنیم و زمینه معرفی بیشتر استان را مهیا سازیم. از این رو از دستگاه‌های اجرایی گوناگون که دست‌اندرکار این موضوع هستند و بخش‌های خصوصی که امکان زمینه حضور آن‌ها در این نمایشگاه وجود دارد، دعوت می‌کنیم.
وی گفت: بر اساس زمان‌بندی وزارتخانه و معاونت گردشگری وزارتخانه کشور، در نمایشگاه اکسپو دبی، به هر یک از استان‌های کشور پنج روز اختصاص داده شده که متناسب با وضعیت استان این روزها برنامه‌ریزی شده است. همچنین نوروزگاه‌ها و جشن نوروز نیز به صورت اختصاصی در اختیار خراسان رضوی قرار گرفته است. بنابراین چنانچه تغییری در برنامه‌ریزی‌ها ایجاد نشود، از ۲۹ اسفند ماه ۱۴۰۰ تا ۴ فروردین ماه ۱۴۰۱ به مدت پنج روز در نمایشگاه اکسپو دبی حضور خواهیم داشت.
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی عنوان کرد: برگزاری تورهای آشناسازی برای خارجی‌ها، هموطنان و به ویژه هم‌استانی‌ها نیز مانند شرایط پیش از شیوع کرونا، ادامه خواهد داشت که با توجه به مجوزهای صادرشده و فراهم بودن اقامت در اقامت‌گاه‌های بوم‌گردی سطح استان، به نوعی سیکل گردشگری کامل انجام می‌شود.
بیدخوری اضافه کرد: به علاوه مبحث تعاملات بین‌المللی در حوزه گردشگری نیز بسیار اثرگذار خواهد بود. از این رو گسترش کشورهایی که با ما لغو ویزا خواهند داشت، افزایش ظرفیت‌های تردد گردشگران بدون مشکل، رفع مشکل تبادلات بانکی، استفاده از کارت‌های بین‌المللی و … بر توسعه گردشگری و بهبود شرایط بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: به عقیده من تعاملات بین‌المللی ایران نیز به سمت رفتارهای مسالمت‌آمیز و تعدیل تحریم‌ها پیش می‌رود تا ظرفیت‌های گردشگری بیش از پیش مورد استفاده قرار گیرد. امیدواریم با توجه به شرایط موجود شیوع ویروس کرونا و شرایطی که در عرصه بین‌المللی با آن مواجه هستیم، بستری فراهم شود تا گردشگری از طریق کشورهای اطراف و همسایگان کشور بیش از گذشته توسعه پیدا کند.
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی عنوان کرد: با توجه به ظرفیت‌های موجود در استان، ۱۱۸ هزار تخت آماده در تأسیسات گردشگری وجود دارد که به نظر می‌رسد این ظرفیت در هیچ یک از استان‌های دیگر کشور مهیا نیست. به این ترتیب ظرفیت مناسبی در جهت توسعه صنعت گردشگری در دوران پساکرونا وجود دارد.