نقش ارزیابی و مدیریت ریسک در کاهش حوادث شهری
حمید سرابی مقدم
کارشناس HSE و ایمنی
عنصر ارزیابی و مدیریت ریسک در کاهش حوادث نقش اساسی دارد، مدیریت ریسک در واقع شناسایی ، ارزیابی و اولویت بندی خطرات است که به دنبال آن کمترین میزان خسارت و بیشترین زمان برای جلوگیری از وقوع حوادث را به همراه خواهد داشت. هدف کلی ارزیابی ریسک ، ایجاد زمینه ای است برای تصمیم گیری در میان دو گزینه: پذیرش وضعیت فعلی و ریسک های آن و یا تصمیم به ارتقاء وضعیت ایمنی موجود است همچنین هدف دیگر ارزیابی ریسک، ایجاد تمایز و تفکیک میان ریسک های مهم و ریسک هایی است که اهمیت کمتر دارند. مبنای اغلب آنالیزهای ایمنی، حوادثی است که منجر به جراحت افراد شده اند. با این حال رویداد ناخواسته می تواند به شکل آسیب به محیط یا متوقف شدن تولید باشد.بنابراین در آنالیز یک سیستم ، روش‌های ارزیابی که بتواند شرایطی که بر کارکرد افراد تأثیر منفی داشته ارجحیت پیدا می‌کند.برخی دیگر از اهداف جزیی ارزیابی ریسک که در کاهش حوادث موثر است در زیر ارایه می شوند.
تعیین عوامل بالقوه آسیب رسان، ارزیابی اثرات عوامل آسیب رسان بر انسان ، سرمایه و محیط زیست، ثبت عوامل بالقوه آسیب‌رسان، اهداف و معیار اجرا، اقدامات کاهش ریسک، در ارزیابی ریسک به منظور کاهش حوادث در یک پروژه باید موضوعات آتش و انفجار ، ضربات وارده و تصادفات ، غرق شدگی، خفگی و برق گرفتگی، تماس حاد یا مزمن با عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی و عوامل ارگونومیک مورد بررسی قرار گیرد.
نقش عنصر سازماندهی ، منابع و مستندسازی در کاهش حوادث
اجرای موفقیت آمیز موضوعات HSE به عنوان یک مسئولیت در طول سازمان مطرح بوده و این موفقیت نیازمند مشارکت فعال تمامی سطوح سرپرستی و مدیریت است که بایستی هنگام طرح ساختار سازمانی و چگونگی تخصیص منابع مدنظر قرار گیرد. در یک سازمان، با طراحی نمودار سازمانی مناسب نسبت به تعریف، مستند سازی و ارتباط بین نقش‌ها، مسئولیت‌ها، اختیارات، وظایف و روابط بین بخشی مورد نیاز برای استقرار نظام مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست، در راستای کاهش حوادث اقدام کرد. عنصر سازماندهی و مستند سازی با در نظر گرفتن موارد ذیل کاهش حوادث را به دنبال دارد.
فراهم نمودن منابع نیروی انسانی مناسب برای توسعه و استقرار نظام مدیریت ایمنی ، بهداشت و محیط زیست، اطمینان حاصل نمودن از انطباق هر اقدام با خط مشی ایمنی، بهداشت و محیط زیست ،قبل از آغاز آن، در دسترس قرار دادن اطلاعات موجود در زمینه موضوعات ایمنی ، بهداشت و محیط زیست و تفسیر آنها، تعیین و تثبیت اقدامات اصلاحی و همچنین موقعیت‌های بهبود کارایی اجراء ایمنی، بهداشت و محیط زیست، پیشنهاد دادن یا فراهم نمودن ساز و کارهای بهبود و تأیید نحوه استقرار آنها، سامانه مدیریت بهداشت ،ایمنی و محیط زیست نقش مهمی در هدایت و هماهنگ سازی فعالیت های یک سازمان برای نیل به اهداف کلان و کاربردی برعهده دارد. با پیاده سازی و استقرار نظام مدیریت HSE در هر پروژه تمام خطرات آن عملیات شناسایی شده به تبع آن، راه حل های مناسب برای کاهش ریسک و کاهش حوادث تا حد قابل تحمل ارائه خواهد شد.
اجرای موفق یک سامانه مدیریت بهداشت ، ایمنی و محیط زیست HSE ، تعهد تمامی کارکنان سازمان را می طلبد.این سامانه در تمامی مراحل شامل ارزیابی،انتخاب، قبل از تصویب پروژه ، پیش از مرحله ساخت، هم‌زمان با مرحله ساخت و پیاده سازی، قبل از آغاز به کار و راه اندازی و در مرحله بهره برداری و عملیات قابل اجراست. استقرار سیستم ( HSE-MS ) به عنوان یک ابزار مدیریتی میتواند زمینه مناسبی برای اجرا و عملیاتی نمودن استانداردهای مدیریت محیط زیستی، ایمنی و بهداشت حرفه ای برای یک سازمان ایجاد نماید.
در نهایت می‌توان گفت مدیریت HSE یک جنبه ضروری از بهره وری هر سازمان است و اگر سازمان ها بتوانند حوادث را کاهش دهند، ایمن ترین محیط را برای کارکنان بوجود آورده و کیفیت زندگی کاری کارکنان بهبود یافته و راندمان کاری آن ها نیز افزایش می یابد. همچنین خسارات وارده بر محیط زیست کاهش می یابد.
عملکرد موثر سامانه HSE زمانی نتیجه خواهد داد که با بررسی هر کدام از عناصر مدیریت بهداشت ، ایمنی و محیط زیست پیشگیری از وقوع حوادث صورت گیرد یا در صورت رویداد حادثه در جهت بررسی عوامل ایجاد و برنامه ریزی برای ریشه کن کردن عامل حادثه قدم برداشت.