رونق یا کم رونقی؟
به گفته کارشناسان حوزه اقتصاد، صادرات نقش مهمی در مسائل چرخه اقتصادی کشور ایفا می‌کند و جزو اصلی‌ترین سیاست‌های اقتصادی دولت ایران در چند دهه اخیر محسوب می‌شود. بد نیست اشاره‌ای داشته باشیم که یکی از مهمترین اقلام صادراتی کشور، صادرات فرش دستباف ایران است. چراکه به عنوان کالای صادراتی غیرنفتی، نقش گسترده‌ای در افزایش تولید ملی و درنهایت درآمد سرانه دارد.
به گزارش روزنامه «صبح امروز» و به نقل از ایرنا، در حالی که رییس اتحادیه صنف فرش دستباف مشهد مدعی شده صادرات فرش دستباف این شهر و خراسان رضوی کم رونق شده است رییس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با اشاره به نبود آمار در این زمینه برای رد این ادعا دلایل خاص خود را دارد.
عدم همخوانی تعهدات ارزی صادرکنندگان با بازار فرش
رییس اتحادیه صنف فرش دستباف مشهد گفت: شیوع کرونا و مشکلات ناشی از آن و همچنین تغییر روابط بین المللی ایران با کشورهای دیگر در نتیجه تحریم ها، انگیزه برای صادرکنندگان فرش را تضعیف کرده و این امر حجم صادرات این کالا را در حد قابل توجهی کاهش داده است.
هادی مخملی افزود: تعهدات ارزی صادرکنندگان نیز با شرایط بازار فرش همخوانی ندارد و در واقع ایفای تعهدات ارزی برای صادرکنندگان کالایی مانند فرش که تولید ملی است باید کنار گذاشته شود.
وی اضافه کرد: فروش فرش، مدت زمان زیادی را به خود اختصاص می دهد و اغلب به صورت امانی به فروش می رسد و بازگشت سرمایه به سرعت انجام نمی گیرد از این رو ایفای تعهدات ارزی برای صادرکنندگان فرش توجیه اقتصادی ندارد.
دلایل افزایش هزینه تولید فرش دستباف
رییس اتحادیه صنف فرش دستباف مشهد گفت: از سوی دیگر آمریکا بزرگترین خریدار فرش ایران بود و ۳۰ تا ۳۵ درصد از تولیدات فرش در ایران در بازار آمریکا به فروش می رسید اما اکنون این بازار از دست رفته و ضرر زیادی را متوجه صادرکنندگان کرده است همچنین کاهش تسهیلات صادراتی و دشوار شدن شرایط گمرکی نیز بر کاهش صادرات فرش بی تاثیر نبوده است.
مخملی افزود: شرایط دشوار بانکی، ضرورت بازگرداندن ارز و قوانین دست و پاگیر آن، افزایش نرخ حمل و نقل و قیمت مواد اولیه، کاهش تقاضا برای خرید و بازارهای صادراتی هزینه تمام شده تولید فرش را افزایش داده است.
وی ادامه داد: فرش دستباف ایرانی مورد تقاضای همه کشورهای دنیاست اما باید این کالا رقابت پذیر شود و شرایط برای ارتقای کیفی و رقابت پذیر شدن فرش دستباف بسیار دشوار شده است و به دلایل مختلف فرش دستباف در زنجیره گردش تولید قرار نمی گیرد.
خطر اصلی متوجه تولیدکنندگان خانگی فرش دستباف است
رییس اتحادیه صنف فرش دستباف مشهد گفت: در شرایط کنونی تولیدکنندگانی که سرمایه و تجهیزات دارند به بقای خود ادامه می دهند اما خطر اصلی متوجه تولیدکنندگان خانگی فرش دستباف است که این تولیدات کاهش یافته و در مجموع بافت سنتی فرش در خراسان رضوی کمرنگ شده است.
مخملی افزود: در صورتی که تقاضا و علاقه برای داشتن فرش ایرانی در دنیا وجود داشته باشد می توان به رونق تولید و صادرات آن امید داشت اما زمانی که فرش دستباف به عنوان یک کالای راهبردی ملی نتواند همه نوع تقاضا را در بازارهای هدف صادراتی تامین کند و رقابت پذیر شود امیدی به رونق آن نیست.
وی ادامه داد: خراسان رضوی نیز یکی از استانهای سفارش پذیر در عرصه فرش دستباف و دارای مزیتهای فراوان است لذا افراد سرمایه گذار در این حوزه نباید به سمت واسطه گری و مشاغل دیگر بروند چرا که ماندگاری آنان باعث ارتقای فضای کسب و کار می شود.
آماری از صادرات فرش در دسترس نیست که ملاک ارزیابی کاهش یا افزایش صادرات آن باشد
رییس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز با بیان این که آماری از میزان صادرات فرش در دسترس این سازمان نیست که ملاک ارزیابی کاهش یا افزایش صادرات آن در سال جاری باشد گفت: منبع آمار صادرات، گمرک است اما باز هم چون بخشی از فرشهای تولیدی این استان از گمرکهای سایر استانها صادر می شود و در زمره آمار آن استانها قرار می گیرد نمی توان میزان صادرات فرش از گمرک استان را ملاک قرار داد.
مهدی کلالی افزود: افزایش نرخ ارز، مزیتی برای صادرات به شمار رفته و انگیزه بیشتری برای صادرات در بین بازرگانان ایجاد می کند از این رو با افزایش نرخ دلار باید رغبت صادرکنندگان به صادرات فرش بیشتر شده باشد.
وی ادامه داد: تحریم های اقتصادی را نیز نمی توان در کاهش میزان صادرات فرش بی تاثیر دانست اما ایران به کشورهای زیادی از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس و لبنان صادرات فرش دارد که تحریم ها روی آنها اثری نداشته است.
گاهی صادرات فرش با واسطه انجام می‌گیرد
رییس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: پیشتر آمریکا بزرگترین خریدار فرش دستباف ایران بود اما بعد از تحریم های اقتصادی، صادرات فرش به آن کشور بسیار کم شده و ممکن است گاهی صادرات فرش با واسطه به آمریکا انجام گیرد اما دیگر ایران صادرات مستقیم فرش به آن کشور ندارد با این حال فرش ایران به کشورهای آمریکای لاتین صادر می شود.
کلالی افزود: حفظ و توسعه بازارهای سنتی در دستور کار سازمان ملی فرش قرار گرفته است اما باید به فکر ایجاد بازارهای جدید صادراتی بود که تحقق این مهم نیازمند اهتمام بیشتری است.
وی اضافه کرد: ماهانه بیش از ۲ هزار و ۷۰۰ مترمربع فرش دستباف توسط قالی بافان خراسان رضوی در ۶۰ کارگاه متمرکز و ۴۰۰ کارگاه غیرمتمرکز تولید و بیش از ۵۰ درصد از آن صادر می شود.