ایران شاخصه‌ای برای تعیین سرانه مطالعه ندارد
ایران برای تعیین سرانه مطالعه، شاخصه مشخصی نداشته و به همین جهت نمی‌توان به طور دقیق آمار سرانه مطالعه را مورد بررسی و تحلیل قرار داد
مریم اصغری
در روزگاری که کرونا تمامی مشاغل را با مصائبی همراه کرده، در روزهای پایانی هفته به سراغ بازار کتاب مشهد و تعدادی از کتاب‌فروشی‌های سطح شهر رفتیم تا آثار کرونا بر این بازار غریب را نیز مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم.
لازم به ذکر است که از ابتدای کرونا تا کنون بارها پای گفت‌وگوی نشریات متعدد نشسته و از چالش‌هایی که این ویروس منحوس در این بازار نشریات ایجاد کرده، سخن گفتیم.
بازار فروش و امانت کتاب بر خلاف بازار نشر و انتشارات از بهبود نسبی نسبت به گذشته برخوردار است.
با بیشتر شدن اوقات فراغت در روزهای کرونایی و استفاده بیش از حد فرزندان از فضای مجازی، والدین راه حل جدایی فرزندان از گوشی و این فضا را ایجاد سرگرمی‌های سالم و مطالعه کتاب دانسته و به خرید و امانت کتاب روی آوردند
اقبال مردم به خوانش کتاب در دوران کرونا
بسیاری از فروشندگان کتاب از استقبال مردم جهت خرید کتاب سخن گفته و ابراز کردند: به نسبت سال‌های پیشین با شیوع کرونا و پشت سر گذاشتن چند دوره قرنطینه و افزایش اوقات فراغت بسیاری از مردم به خرید و خوانش کتاب روی اورده و کتاب را به سبد خرید ماهیانه خانواده خود افزوده‌اند.
کتاب‌ها می توانند تجربیات زندگی یک فرد را به دیگران انتقال دهند آنان عصاره زندگی را می‌توانند از فردی به فرد دیگر منتقل کنند همین امر سبب می شود تجربیات ارزشمند نسل ها به یکدیگر برسد، لذا خواندن کتاب رویکردی ارزشمند و تاثیرگذار بر سبک زندگی همه افراد محسوب می شود.
در ادامه جهت بررسی دقیق‌تر وضعیت فروش کتاب و افزایش سرانه مطالعه ایران با محمدرضا بدیع‌زادگان، رییس اداره کتاب‌خانه‌های عمومی شهرستان مشهد مصاحبه‌ای داشته که در ادامه به آن می‌پردازیم:
رییس اداره کتاب‌خانه‌های عمومی شهرستان مشهد می‌گوید: ایران برای تعیین سرانه مطالعه، شاخصه مشخصی نداشته و به همین جهت نمی‌توان به طور دقیق آمار سرانه مطالعه را مورد بررسی و تحلیل قرار داد.
آمار مبنی بر شواهد
محمدرضا بدیع زادگان در مصاحبه با خبرنگار «صبح امروز» می‌افزاید: با توجه به عدم شاخصه تعیین کننده سرانه مطالعه در ایران، تحلیل‌های صورت گرفته بر اساس برداشت‌های ما از اطرافیان و اقوام بوده و چون در دورهمی‌های دوستانه کتاب و موضوعات کتاب‌ها کمتر مورد بررسی و صحبت قرار می‌گیرد؛ سرانه مطالعه در ایران را پایین فرض می‌کنیم.
وی ابراز می‌کند: بیماری کرونا اوقات فراغت بسیاری را فراهم کرد و تجربه نشان داد که این اوقات فراغت به مطالعه ختم شده است. امیدواریم که همچنان اوقات فراغت ایجاد شده باعث افزایش سرانه مطالعه شود.
خوشبختانه کرونا نتوانست فعالیت‌های مطالعه را متوقف کند لذا نه تنها فعالیت‌های کتابخوانی متوقف نشد بلکه با توسل به فضای مجازی و گردهمایی‌های مجازی فعالیت‌های ترویج کتابخوانی رونق بیشتری گرفت
نقش رسانه‌ها در اقبال عمومی مردم از کتاب‌ها
بدیع زادگان نقش رسانه‌ها را در افزایش سرانه مطالعه مهم خواند و تصریح می‌کند: این رسانه‌ها هستند که با معرفی کتاب های ارزنده می توانند به افزایش سرانه مطالعه کمک کنند.
رییس اداره کتاب‌خانه‌های عمومی شهرستان مشهد اظهار می‌کند: خوشبختانه کرونا نتوانست فعالیت‌های مطالعه را متوقف کند لذا نه تنها فعالیت‌های کتابخوانی متوقف نشد بلکه با توسل به فضای مجازی و گردهمایی‌های مجازی فعالیت‌های ترویج کتابخوانی رونق بیشتری گرفت.
وی در خصوص چرایی عدم شاخصه سرانه مطالعه در ایران می‌گوید: اطلاع دقیق از این آمار نیازمند یک پژوهش همگانی و دقیق دارد که متاسفانه در چند سال اخیر این پژوهش صورت نگرفته و آمار دقیقی اعلام نشده و نتایج بیشتر بر اساس شواهد است.
خرید کتاب برابر است با مطالعه کتاب
بدیع زادگان توضیح می‌دهد: اگر به عنوان یک کتاب‌خوان توجه خود را بیشتر معطوف به حوزه خرید و امانت کنیم؛ متوجه این امر می‌شویم که اقبال مردم به خرید کتاب و امانت کتاب در کتاب خانه‌ها از ایام کرونا و کمی قبل‌تر از آن حدود سال ۹۷، رو به رشد بوده است.
کتاب غریق نجات از فضای مجازی
وی بیان می‌کند: با بیشتر شدن اوقات فراغت در روزهای کرونایی و استفاده بیش از حد فرزندان از فضای مجازی، والدین راه حل جدایی فرزندان از گوشی و این فضا را ایجاد سرگرمی‌های سالم و مطالعه کتاب دانسته و به خرید و امانت کتاب روی آوردند.
رییس اداره کتاب‌خانه‌های عمومی شهرستان مشهد ادامه می‌دهد: آمار مراجعین در خصوص امانت کتاب‌ها در ایام کرونا نشان‌گر این موضوع است که در طی سال‌های گذشته سرانه مطالعه و اقبال به مطالعه در بخش کودک و نوجوان و جوانان رشد قابل توجهی داشته است.
وی شرح می‌دهد: در همین شرایط، که بسیاری آمار سرانه مطالعه ایران را پایین دانسته، استقبال مردم از کتاب‌های خوب و نیز کتاب‌هایی که به خوبی معرفی شدند قابل توجه است.
بدیع زادگان ابراز می‌کند: در ایام کرونا، بسیاری از خانواده‌های کتاب را راه حل خانه نشینی و قرنطینه خانگی دانسته و در همین ایام افزایش حدود ۳۰ درصدی خرید و امانت کتاب را شاهد بودیم که کرونا یکی از عوامل این افزایش بوده و عدم گرانی و تورم در حوزه کتاب نیز یکی از دلایل مهم دیگر این امر است.
سخن آخر:
والدین بایستی متوحه تاثیر کتاب در آینده فرزندان شده تا کتاب را در سبد خرید خانوار قرار داده و آگاهی والدین در تاثیر کتاب در آینده کتاب کمک کننده افزایش سرانه مطالعه است؛ چرا که افرادی که در سنین کودکی و نوجوانی به کتابخوانی روی بیاورند، مطالعه در آن‌ها نهادینه شده و در بزرگسالی نیز استقبال بیشتری به کتاب خوانی دارند.