یک میلیون نفر را بیکار نکنید!
مهناز اصغری
این روزها طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام رسان‌های اجتماعی» که با عنوان «حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» نیز شناخته می‌شود به یکی از مهم‌ترین چالش‌های کاربران اینترنتی و ترندترین بحث‌ها در شبکه‌های اجتماعی بدل گشته است. طرحی که از همان ابتدا مخالفان و منتقدین بسیاری داشت و با یک رصد اجمالی از دیتاهایی که در فضای مجازی تبادل می‌گردد، می‌توان این انتقادات را تائید کرد.
طرح صیانت، سرمایه اجتماعی را نابود می‌کند
به گفته معاون وزیر ارتباطات، طرحی که اکوسیستم استارت‌آپی کشور، صاحبان کسب‌وکارهای مجازی و فروشگاه‌های اینترنتی خانگی و عموم مردم با آن به‌صراحت مخالف هستند، سرمایه اجتماعی را نابود می‌کند. در این خصوص امیر ناظمی در توییتر در مخالفت با این طرح نوشته است: کسب‌وکارها بهتر از هر کسی می‌دانند که محدودیت‌های غیرواقع‌گرایانه برای پلتفرم‌های خارجی، به سود آنها نیست و شانس رشدشان را کم می‌کند، ولی کسانی هستند که فکر می‌کنند بهتر از کسب‌وکارها صلاح‌شان را می‌دانند و بهتر از آنها حافظ منافع آنانند.
محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در توییتر نوشت: مردم عزیز ایران حق دارند بپرسند در حالی که جامعه با انواع مشکلات و مصائب اقتصادی مواجه هست، تصویب طرح موسوم به صیانت از حقوق کاربران اینترنت، چه ضرورتی داشته است؟
121 رای موافق برای اصل 85 شدن طرح صیانت!
به گزارش روزنامه «صبح امرز» با تمام انتقاداتی که به طرح وارد بود، 6مردادماه نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ۱۲۱ رأی موافق از مجموع ۲۰۸ نماینده حاضر در مجلس، موافقت کردند تا این طرح بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی، به جای بررسی در صحن علنی مجلس در کمیسیون مشترک و ویژه بررسی شود. طبق اصل ۸۵ قانون اساسی، طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی در کمیسیون تخصصی مورد بررسی قرار خواهد گرفت و بعد از تائید شورای نگهبان، به صورت آزمایشی اجرا می‌شود. موافقت با این طرح در شرایطی بود که در مجلس نیز مخافان بسیاری وجود داشت. از شعرخواندن اعتراضی نماینده چابهار تا هشدار اعتراضی نمایندگان مهاباد و رضوانشهر نسبت به در خطر قرار گرفتن کسب و کارهای مجازی بسیاری از مردم.
رفع تبعیض بین پلتفرم‌های داخلی و خارجی؟
در جلسه 6مردادماه مجلس شورای اسلامی، رضا تقی‌پور به عنوان طراح این طرح با بیان اینکه «۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار نفر سال‌ها در رشته‌های مربوط به فضای مجازی تحصیل کردند. این افراد باید در کجا کار کنند؟ باید فضا برای فعالیت آنها باز شود»، گفت: طرح صیانت از فضای مجازی به دنبال رفع تبعیض بین پلتفرم‌های داخلی و خارجی است. تا امروز برای پهنای باند به طرف خارجی پول پرداخت می‌کردیم اما طبق این طرح، به تولیدکننده محتوای داخلی حق‌السهم خواهیم داد و اعتبار این کار از محل صندوق تأمین می‌شود.
نماینده مردم تهران در مجلس ادامه داد: در صورت تصویب نهایی این طرح، اختصاص امکانات خدمات پرداخت الکترونیک، حق‌السهم پهنای باند برای تولیدکنندگان محتوای داخلی و معافیت‌های مالیاتی از ابزارهای حمایتی ما برای پلتفرم‌های داخلی است.
چرا بستر خوداشتغالی را از مردم بگیریم؟
در این جلسه نماینده تالش و رضوانشهر نیز در مخالفت با این طرح گفت: صیانت یعنی نگهداری و حفظ حقوق کاربران که در قانون معنا و مفهوم آن پیش‌بینی شده است. منظور از کاربران مشترکان و مردم هستند. ما به عنوان نمایندگان مجلس اگر به دنبال حفظ حقوق مردم هستیم باید دغدغه‌های آنها را لحاظ کنیم. مردم بهترین تمیز دهندگان در استفاده از فضای مجازی هستند.
حسن محمدیاری بیان داشت: ما مردم شهرستان‌ها با محرومیت بیشتر مواجه هستیم و بیشتر مراجعاتی که در سطح شهرستان داریم، درباره بیکاری است. وقتی نمی‌توانیم کاری برای مردم ایجاد کنیم؛ چرا بستر خوداشتغالی را از آنها بگیریم؟ کار کارشناسی در اختیار و جزو حقوق اولیه نماینده است و نمایندگان حق اظهارنظر دارند و اینکه موضوع را اصل هشتاد و پنجی کنیم و در اختیار کمیسیون خاصی بگذاریم، درست نیست. حق نمایندگان را محفوظ بدانیم و طرح به کمیسیون ارجاع نشود.
لطمه جبران ناپذیر طرح صیانت به کسب و کارهای خانگی
جلال محمودزاده عضو کمیسیون کشاورزی مجلس نیز در مخالفت با بررسی این طرح در اصل ۸۵ قانون اساسی گفت: در شرایطی که مردم با مشکلات جدی اقتصادی مواجه هستند چه ضرورتی دارد که طرحی برای محدودسازی فضای مجازی تعبیه شود.
نماینده مردم مهاباد اظهار داشت: در شرایطی که به دلیل کرونا اشتغال کشور به شدت کاهش یافته است و کسب و کارها در فضای مجازی گسترش یافته، مردم دچار ضرر اقتصادی خواهند شد. طرح صیانت از فضای مجازی لطمه جبران ناپذیری به مشاغل و کسب و کار خانگی مردم وارد خواهد کرد.
اکوسیستم آنلاین ایران مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده است
از همان ابتدای مطرح شدن این طرح، بسیاری از کارشناسان فضای مجازی و فعالان حوزه فناوری اطلاعات و متخصصین حوزه اقتصاد نسبت به این طرح انتقاد کرده و معتقد بودند که این طرح نهایتاً منجر به بسته شدن فضای اینترنت و تهدید شبکه‌های اجتماعی می‌شود. آنها بارها تاکید کردند که مسدود شدن شبکه‌های اجتماعی خارجی تبعات اقتصادی گسترده‌ای را به همراه دارد که در اولین گام صدمه جدی به کسب و کارها وارد می‌کند و نمودار بیکاری را ارتقا می‌دهد. به طور نمونه به اذعان سخنگوی دولت با مسدودسازی تنها اینستاگرام، زندگی اقتصادی قریب به یک میلیون نفر تحت الشعاع قرار خواهد گرفت.
در این خصوص یک عضو هیات مدیره اتحادیه و انجمن کسب و کارهای مجازی در یک برنامه زنده اینستاگرامی در گفتگو با رسانه تجارت نیوز با اشاره به اینکه «همه اکوسیستم آنلاین ایران مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده و قبول نداریم که صدای ما شنیده نشده است» بیان می‌کند: این طرح برای 80میلیون نفر درگیری ایجاد می‌کند و بهتر بود قبل از اصل 85شدن طرح، صدای بخش خصوصی نیز شنیده می‌شد.
نابودی 300هزار کسب و کار مستقیم مبتنی و وابسته به اینستاگرام
رضا الفت نسب ادامه می‌دهد: خصوصا در دوران کرونا، مردم به دنبال تامین معاش به فضاهایی چون اینستاگرام پناه آورده و تولیدات یا واسطه‌گری را شروع کردند. با مسدود شدن این فضا تعداد افراد دقیقی که بیکار می‌شوند را نمی‌توان گفت. اما بر اساس یک مدل تخمینی محاسباتی، در ایسنتاگرام 300هزار کسب و کار مستقیم کوچک و متوسط مبتنی و وابسته به این فضا وجود دارد که با مسدودسازی این شبکه به صورت کامل از بین خواهد رفت و اگر افراد زیرمجموعه این کسب و کارها و خانواده آنها را در نظر بگیریم، تعداد افرادی که در این چرخه آسیب خواهند دید، بسیار بیشتر از 300هزار نفر خواهد شد. حتی کسب و کارهای بزرگ هم برای برند خود در گوگل و اینستاگرام و… سرمایه گذاری کرده و با محدودسازی فضا، صدمه جدی می‌بینند.
وی می‌افزاید: همچنین از آنجایی که بستر فعالیت در حوزه ارزهای دیجیتال نیز، همانند کسب و کارهای اینترنتی، اینترنت است، پیش بینی می‌کنم فعالین در این حوزه که چندین میلیون نفر هستند، نیز از نظر اقتصادی لطمه خواهند دید.
نمونه داخلی کارایی ندارد!
این عضو هیات مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی با بیان اینکه «طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام رسان‌های اجتماعی به دنبال این است که شبکه‌های اجتماعی و در قالب کلی‌تر، اینترنت را از زمانی که پلتفرم‌های جایگزین وجود داشته باشد، مسدود کند» می‌گوید: اما موضوع اصلی و نگرانی ما این است که نسخه جایگزین مناسبی که توان رقابت با نسخه‌های خارجی فعلی را داشته باشد، نداریم و در قطعی اینترنت سال 98 شاهد بودیم که نمونه داخلی اصلا کارایی نداشت.
وی در پایان با تاکید بر اینکه «برای نظارت بر حوزه کسب و کارهای اینترنتی تنها لازم بود که قوانین شورای رقابت را به روزرسانی کنند» ابراز می‌کند: با 37بند در یک طرح نمی‌توان برای همه چیز تصمیم گرفت!
آنچه که اکنون به عنوان اینترنت میشناسیم، تمام خواهد شد
در تائید صحبت‌های رضا الفت نسب، دبیر انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی نیز با تاکید بر اینکه «اگر طرح صیانت با شیوه فعلی که مدنظر است، اجراشود، آنچه که اکنون به عنوان اینترنت میشناسیم تمام خواهد شد» می‌گوید: به نظر من تصویب کنندگان این طرح تاکنون پا به فضاهای استارتاپی نگذاشته‌اند!
عادل طالبی با اشاره به تاثیر اجرایی شدن این طرح بر کسب و کارهای اینترنتی مطرح می‌کند: هرچند این طرح به طور مستقیم کسب و کاری را هدف نگرفته است، اما تاثیر آن غیرمستقیم و دومینووار است! بنابراین در اولین قدم کسب و کاراهای بزرگ صدمه نخواهند دید اما با یک نگاه واقع بینانه به آسانی متوجه می‌شویم که طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی، به چرخه اقتصاد کشور صدمه وارد می‌کند.
تاثیر غیرمستقیم و دومینووار طرح صیانت بر چرخه اقتصاد
وی توضیح می‌دهد: تاکنون راه ارتباط مخاطب یا همان مشتری با کسب و کارهای خرد و متوسط از طریق فضاهایی چون اینستاگرام بوده و وقتی این فضا مسدود شود، این ارتباط از بین می‌رود. در این میان حتی با این پیش فرض که ما اشتباه می‌کنیم و زیرساخت‌های لازم وجود دارد، پلتفرم جایگزین بسیار مناسبی نیز طراحی می‌شود، اما موضوع این است که مردم در پی شوک ایجاد شده در استفاده از این ابزار جایگزین مقاومت می‌کنند. حال با این پیش توضیحات، اگر تعداد استفاده کنندگان از ابزارها و شبکه‌های جایگزین، نصف ابزارهای فعلی شود، کسب و کارهای کوچک و متوسط متضرر می‌شوند.
این مدرس دیجیتال مارکتینگ در دانشگاه تهران، با بیان اینکه «بنابراین در قدم اول مخاطبان یا همان مشتریان و در قدم دوم کسب و کارهای کوچک و متوسط از بین می‌روند» ادامه می‌دهد: با از بین رفتن کسب و کارهای کوچک، گردش اقتصادی و ترنول مالی کم می‌شود که به تبع این اتفاق اقتصاد هم کوچکتر می‌شود. در نهایت با کوچکتر شدن اقتصاد، گردش مالی کسب و کارهای برزگ صدمه دیده و متضرر می‌شوند. بنابراین این چرخه به مانند یک دومینو پیش می‌رود!
اینترنت ایران همانند چین
طالبی با بیان اینکه« این قانون مشخصا اینترنت ایران را به مانند چین می‌کند» می‌گوید: به نظر می‌رسد طراحان این طرح، اینترنت چین را بررسی کرده‌اند، اما نمی‌دانند که بازار اینترنت چین با یک میلیارد مصرف کننده، آنقدر بزرگ هست که پلتفرم‌های جایگزین صرفه مالی دارند.
وی با اشاره به اینکه «تولید و توسعه شبکه‌ها و پلتفرم‌ها باید مخاطب چندصد میلیونی داشته باشد» تاکید می‌کند: در ایران پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی و بازارهای اینترنتی در بهترین حالت با 60 میلیون کاربر و مصرف کننده به صرفه اقتصادی نمی‌رسد.
اجرای طرح صیانت مساوی با رشد مهاجرت متخصصین
در پایان این گزارش بد نیست این نکته را یادآور شویم که با نگاهی به آمار مهاجرت در سال‌های اخیر به آسانی در می‌یابیم که بخش قابل توجهی از مهاجرین را فعالین و نخبگان حوزه استارتاپ تشکیل می‌دهند و بی‌شک با اجرای این طرح نرخ مهاجرت متخصصین در کشور به طور چشم‌گیری افزایش پیدا خواهد کرد. بنابراین متولیان و مسئولین امر باید با نگاهی جامع‌تر مشکلات را بررسی کرده و تنها به اجرای یک طرح که به عقیده اکثر کارشناسان بدون کارشناسی ارائه شده است، نیندیشند!