پیاده راه ها در مسیر انسان محوری شهر

سیما حکم آبادی| مدرس دانشگاه حوزه شهرسازی

یکی از تحولات اخیر در گرایش های جدید شهرسازی، توجه به حرکت پیاده و نیازهای آن به عنوان یک موضوع مهم و اساسی شهری است. بی توجهی به نقش اجتماعی، اقتصادی و معماری خیابان و ابعاد انسانی و توجه صرف به حرکت سواره و حل مسایل مختلف آن و غفلت از ساماندهی حرکت پیاده، یکی از نقایص شهرسازی معاصر محسوب می شود.

پیاده راه، تجلی گاه حیات مدنی شهر و محل وقوع فعالیت های اجتماعی شهروندان است. فضایی مختص عابران پیاده، دوچرخه سواران، دوندگان و … بدون حضور وسایل نقلیه مزاحم. پیاده راه ها معابری با بالاترین میزان حضور اجتماعی هستند که در آنها تسلط کامل با عابر پیاده است.

یکی از اصلی ترین اهداف مدیریت شهری، افزایش حضور و تعاملات اجتماعی در فضاهای شهری و یا رسیدن به مفهوم شهر پایدار است. پیاده راه ها از اصلی ترین عناصری هستند که از طریق گسترش فضاهای همه شمول، کاهش تراکم ساختمان ها، و فراهم کردن آسایش محیطی برای شهروندان به این هدف جامه عمل میپوشانند. به عبارتی شهر پایدار به فضاهای خود هویت، روح، و معنا می بخشد.

پیاده راه ها با کاهش تعداد وسایل نقلیه در نواحی مرکزی شهرها منجر به بهبود کیفیت محیط شهر و کاهش آلودگی های صوتی، محیطی، بصری و هوا می شود.

یکی از مهمترین محور های پیاده در دنیا که بعدها الگوی بسیاری از شهرها نیز شد، محور استروگت در کپنهاگن دانمارک می باشد. این خیابان توسط یانگ گل شهرساز انسان مدار مطرح دانمارکی طراحی شد. هدف یانگ در حقیقت ایجاد ارتباط میان ساحل قدیمی شهر با میدان شهر بود که در مجاورت آن عناصر مهمی قرار می گرفت.

همچنین در نمونه داخلی می توان به چهار باغ عباسی اصفهان اشاره کرد که یکی از اولین فضاهای شهری با جنبه های گوناگون است که قبل از قرن هفدهم در ایران ساخته شده است. در سالهای اخیر قسمت شمالی خیابان چهارباغ به پیاده راه تبدیل شده و به طور کامل از مسیری عبوری به مقصدی برای ساکنین شهر و گردشگران تغییر یافته است. این محور متصل کننده ساختمان ها و فضاهای تاریخی با زندگی مدرن و حرکت به سوی جهانی شدن در قلب شهر است.

از سویی مشهد مقدس به عنوان پایتخت مذهبی کشور و باتوجه به تعداد زائران حرم امام رضا (ع) و به علت وجود مکان های جاذب گردشگر و محورهای شاخص دارای مولفه های لازم برای ایجاد پیاده راه در محورهای گوناگون می باشد. علاوه بر فضاهای پیرامون حرم مطهر، که به درستی و تحت عنوان ره باغ در حال استفاده هستند، میتوان محورهای کاربردی دیگری را نیز به منظور ایجاد پیاده راه های انسان محور در شهر مشهد معرفی کرد. از جمله محور راهنمایی، محور کوه

سنگی، بخشی از محور امامت، محور استاد یوسفی، محور رسالت در بلوار فرامرز عباسی، بخشی از خیابان شیرازی، برخی از محورهای فرعی بلوار سجاد و … .

یکی از اصلی ترین مفاهیمی که باید در شهر مشهد به آن پرداخته شود، مبحث اهمیت حضور شهروندان و پیاده محوری است. شورای اسلامی شهر و شهرداری، علاوه بر سیاست ها و راهبرد های مورد نظرشان، می توانند بیش از پیش به این مفهوم پرداخته و پروژه های مطلوب را در دستور کار خود قرار دهند. از آنجایی که پس از به اتمام رسیدن دوران کرونایی در شهر، بازگشت زائران و مسافران به مشهد مقدس به روال گذشته بازمی گردد آنچه که رخ می دهد سرشار از اتفاقات مثبت برای آینده گردشگری شهر می باشد. اتفاقاتی همچون حضور پذیری موثر در شهر، بهره بری بیشتر از فضاهای زیارتی و سیاحتی، برقراری تعاملات اجتماعی، صرفه جویی در وقت علی الخصوص برای مسافران، تزریق پویایی و سرزندگی به رگ های شهر، گردش مالی و منافع اقتصادی بیشتر، کاهش آلودگی های هوا و بصری، می تواند برای مشهدالرضا(ع) رقم بخورد.