خراسان، یکی از مهم‌ترین پایتخت‌های فرهنگی کشور
مریم اصغری
خراسان رضوی و به طور خاص شهر مشهد از مراکز مهم گردشگری مذهبی و زیارت در جهان اسلام است و نیاز مشهد به وجود فضاهای فرهنگی و فروشگاههای جامع کتاب برکسی پوشیده نیست. در همین راستا سومین فروشگاه بوکتاب با وسعت 3000 مترمربع در برج پاژ مشهد با محوریت کتاب کودک و نوجوان افتتاح شد تا علاقه‌مندان به کتاب و محصولات فرهنگی در فضایی مناسب امکان دسترسی آسان و متنوعی را به محصولات فرنگی داشته باشند.
خراسان رضوی رتبه سوم نشر کتاب را در کشور به خود اختصاص داده است
به گزارش روزنامه «صبح امروز» در حاشیه افتتاح این مراسم سرپرست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی با بیان این مطلب که استان خراسان رضوی رتبه سوم نشر کتاب را در کشور به خود اختصاص داده است، گفت: خوشبختانه در چند سال گذشته طرح‌هایی که به منظور حمایت از حوزه نشر کتاب انجام گرفته، نسبت به سال‌های گذشته بسیار متمایز بوده است. براساس آمار استان خراسان رضوی در 17 دوره فروش فصلی کتاب، موفق به کسب رتبه اول و یا دوم شده است و طبیعتا استان ما توانسته بیشترین جذب یارانه را در حوزه کتاب داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه دوره هجدهم تابستانه کتاب از شنبه 9 مردادماه آغاز می‌شود، تصریح کرد: در این طرح‌ها هر فردی که با کد ملی به کتابفروشی‌ها مراجعه کند، وزارت ارشاد 200 هزارتومان یارانه کتاب به خریدار پرداخت می‌کند. به بیان دیگر بخش عمده این یارانه تخفیفی است که به کتاب فروشی داده می‌شود. در واقع در این طرح از یکسو از خریداران کتاب و از سوی دیگر از ناشر و فروشنده حمایت می‌شود. خوشبختانه استقبال از این طرح‌ها در استان خراسان رضوی بسیار خوب بوده است.
امینی خاطرنشان کرد: سیاست کلی از برگزاری طرح‌های فصلی فروش کتاب، نمایشگاهی به وسعت ایران است، در گذشته نمایشگاه کتاب به مدت 10 روز در یک مکان خاص برگزار می‌شد، اما این طرح‌ها با هدف دسترسی آسان تر مخاطبان به کتابفروشی‌ها و با حمایت از ترویج فرهنگ کتابخوانی در دستور کار قرار گرفته است.
سرپرست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: تعریف کارکردهای جدید برای کتابفروشی از دیگر مزایای «مجموعه فروشگاه های زنجیره‌ای بوکتاب» است، چنان که کتابفروشی ها بایستی کارکردهای جدیدی برای خود تعریف کنند تا بتوانند نیازهای روز مخاطبان را پوشش دهند و افتتاح مجموعه‌های این چنینی می‌تواند در پر کردن اوقات فراغت قشر جوان و نوجوان بسیار تاثیرگذار باشد، علاوه بر این قسمتی از آموزش رسمی که رسالت آموزش و پرورش است می‌تواند به این فروشگاه‌ها محول شود که قطعا این مهم در پرورش قشر کودک و نوجوان تاثیر گذار باشد.
صدور 1میلیارد و 600 میلیون تومان کتاب طی 3 ماه گذشته
معاون فرهنگی و امور رسانه اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز با بیان این مطلب که معادل 1 میلیارد و 600 میلیون تومان کتاب طی 3 ماه گذشته به کشورهای همسایه صادر کرده‌ایم، اظهار کرد: با توجه به جمعیت مجاور، زائر و مسافر استان و کشورهای همسایه دارای اشتراکات فرهنگی، بستر خوبی برای فروش کتاب در استان مهیا است. چنان که استان تقریبا در 3 ماه گذشته به کشورهای همسایه قریب به 1 میلیارد و 600 میلیون تومان کتاب به کشورهای همسایه صادر کرده است. البته در بخش محصولات چاپی نیز اعداد و ارقام قابل قبول است حال امید می رود با شکل گیری و ایجاد فضاهای فرهنگی بیشتر همچون «بو کتاب» بتوانیم فرصت‌هایی را مهیا کنیم که علاقه‌مندان به کتاب بتوانند بدون دغدغه از کتاب های با کیفیت استفاده کنند.
وی ادامه داد: خراسان رضوی پس از تهران در 17 دوره گذشته فروش فصلی کتاب، رتبه دوم را در سطح کشور به خود اختصاص داده است. چنان که براساس آخرین آمار 2 و نیم میلیارد تومان از120 کتابفروشی استان در دوره بهارانه خرید کتاب صورت گرفته است.
معاون فرهنگی و امور رسانه اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی با اشاره به اینکه از میان 400 ناشر فعال در استان حدود 50 ناشر به طور جدی در رابطه با بحث کودک و نوجوان فعالیت می کنند، یادآور شد: به نظر می رسد سرانه مطالعه در استان خراسان رضوی بالاتر از سایر استان ها باشد و هم علاقه مندان به حوزه خرید کتاب بیشتری دارد.
خراسان باید بازتاب صدای فرهنگی تمام ایران باشد
عضو شورای اسلامی شهر تهران در مراسم افتتاح گفت: خراسان دو ویژگی بارز دارد، یکی به لحاظ علمی که جایگاه علما، دانشمندان، اهل هنر، ادب و فرهنگ در اینجا بسیار بالاست و دوم محبت و دوستی اهل بیت است که نخستین مرثیه فارسی در خراسان گفته شده است. حوزه نشر کتاب، فرهنگ، ادب و هنر را نمایندگی کند و نوآوری و خلاقیت در آن فراوان باشد و حداقل خراسان بزرگ را در این خصوص پوشش دهد.
احمد مسجدجامعی تصریح کرد: خراسان زادگاه پدر شعر فارسی، پدر موسیقی، پدر ادبیات علوی و مرکز ادب، هنر، شعر، رجال، حدیث و تفسیر و جایگاه دوستداران اهل بیت است و مشهد به عنوان مرکز خراسان که مضجع شریف امام رضا (ع) در آن واقع شده باید بیش از این صدای فرهنگی ایران را بازتاب دهد. بر همین اساس لازم است به مقوله خراسان شناسی نگاه ویژه کرد.
وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه رونق کتاب باعث رونق سینما، هنر، علم و فرهنگ نیز هست، عنوان کرد: در این مجموعه در کنار کتاب کودک کاربازی ها ایجاد شد و در کنار کاربازی ها بازی های قدیمی و سنتی ما بازسازی می شود. بازی را می توان وسیله ای برای پرورش شخصیت کودک دانست که در فروشگاههای بوکتاب اتفاق افتاده است.
وی ضمن ابراز اینکه دولت باید در راستای توسعه فرهنگی در جامعه از ناشران حمایت‌های همه جانبه‌ای به عمل آورد، مطرح کرد: البته تنها سیاست‌های حمایتی فرهنگی کفایت نمی‌کند بلکه حمایت های همه جانبه ای مانند معافیت از پرداخت عوارض به شهرداری مدنظر مسئولین قرار بگیرد.
عضو شورای اسلامی شهر تهران یادآور شد: برای تقویت فروش کتاب در چنین مجموعه هایی باید بولتن‌ها و نشریه‌هایی تهیه شود، علاوه بر این معرفی این مجموعه در فضای مجاز و برگزاری رویدادهای فرهنگی در چنین فروشگاهی می توانند به تقویت نشر کتاب نیز کمک کند البته ناگفته نماند این رویدادها باید توامان مورد لحاظ قرار بگیرد.
مسجد جامعی خاطرنشان کرد: از قدیم الایام خراسان یکی از مهم ترین پایتخت‌های فرهنگی کشور بوده است، شاهد این مدعا وجود شاعران و ادبای بسیار در این خطه است. بدین جهت این استان ظرفیت بسیار بالقوه‌ای برای نشر کتاب دارد که امید می‌رود با برگزاری رویدادهای فرهنگی بتوان این ظرفیت را بالفعل رساند.
هویت فروشگاه ما در مشهد تکامل پیدا کرده است
رئیس هیات مدیره شرکت دنیای ماه پیشونی نیز خاطرنشان کرد: فروشگاه «بوکتاب» مشهد سومین شعبه‌ای است که توسط شرکت ماه پیشونی تاسیس شده است. دومین شعبه ما در بندرعباس در سال 97 به مساحت 2000 متر در شهری که تعداد فروشگاههای کتاب آن به تعداد انگشتان دست نمی‌رسید تاسیس شد که ما با شناخت آن استان و مردم نیازمند به محصولات فرهنگی این فروشگاه را افتتاح کردیم.
توکلی با تاکید بر اینکه باغ کتاب تهران یکی از مجموعه‌هایی است که پایه گذار بسیاری از رویکردها بوده و اکنون مورد توجه شهروندان تهرانی قرار گرفته است ادامه داد: در تهران 3500 متر بخش فروشگاه کتاب است و بالغ بر 200 متر در اختیار بخش اداری مجموعه ما قرار دارد. حالا در یک موفقیت چشم گیر بعد از گذشت 2 سال و نیم از افتتاح آن فروشگاه ما روزانه حدود 800 فاکتور فروش داریم یعنی 800 نفر در این مجتمع رفت و آمد می‌کنند.
امیدوارم این فروشگاه زمینه ایجاد فروشگاههای بعدی در شهرستان‌ها باشد
محمد مجری سازان طوسی افزود: یکی از دغدغه‌های ما چیدمان و طبقه‌بندی کتاب‌ها در این فروشگاه بود که توسط آقای کیومرثی با چندین ماه کار به مجموعه کتابی تحت عنوان «طرح طبقه‌بندی و چیدمان کتاب در فروشگاههای کتاب» تالیف شد که بالغ بر 590 صفحه است، این کتاب مبنای چیدمان کتاب‌های ما در فروشگاه‌ها خواهد بود و اکنون این پروژه را در بخش چیدمان طبقه‌بندی اسباب‌بازی در دست دارد که تا امروز بالغ بر 1000 صفحه نوشته است. ما در مشهد فروشگاه بزرگ کتاب و نوجوان را به این وسعت نداریم و امیدوارم این فروشگاه زمینه ای برای فروشگاه های بعدی در شهرستان ها و مراکز محروم باشد.
وی تصریح کرد: این فروشگاه دارای دو بخش کاربازی و فکر بازی در کنار فروش کتاب و نوجوان است اما به دلیل شرایط کرونایی بخش فکربازی ها و کار بازی ها که جزو مشاغل گروه 4 است و در شرایط قرمز کرونایی نمی تواند فعالیت کند به صورت آزمایشی راه انداری می شود تا در فرصت های بعدی به صورت رسمی‌تر اقتتاح کنیم.
استفاده بهینه از وجود ظرفیت 25 میلیون زائر در مشهد
رحیم زاده مدیرعامل شرکت کاربازیا نیز درخصوص چگونگی شکل گیری ایده کاربازی در فروشگاه کتاب گفت: در مسافرت‌های کاری خود در خارج از کشور با مجموعه‌ای به عنوان مشاغل کودکان برخورد کردم، به این ترتیب که شغل‌های مختلف را در قالب بازی برگزار می‌کردند و بچه‌ها با مشاغل آشنا می‌شدند. از همین رو با برگزاری جلسات متعدد به عنوان اولین مجموعه با توافق شهرداری تهران در برج میلاد با حدود 2500 متر کار خود را شروع کردیم. ما این طرح را منطبق با باورهای فرهنگی خود بومی سازی کردیم و این مجموعه با حدود 25 شغل شامل مشاغلی چون پلیس، خلبانی، آتششانی، خبرنگاری، صنایع دستی، بانکداری، پست، خوانندگی، استعداد سنجی کودکان و رانندگی، مکانیکی و .. به عنوان بزرگترین مجموعه مشاغل کودکان در ایران افتتاح شد.
وی با اظهار خرسندی از استقبال صورت گرفته از این مجموعه بیان کرد: ما در مجموعه باغ کتاب تهران در سال 98 همین ایده را با تغییراتی و با اضافه کردن بازی‌های فکری و استعداد یابی کودکان را اجرا کردیم که به عنوان مجموعه فکر بازی‌ها در آن مجموعه شروع به کار کرد.
رحیم‌زاده با اشاره به وجود ظرفیت 25 میلیون زائر در مشهد تصریح کرد: یکی از مکان‌های مد نظر ما شهر مشهد بود. به همین دلیل این مکان با زیربنای حدود 3000 متر خریداری شد و بعد از توافق با مجموعه باغ کتاب و ماه پشیونی قرار شد این مجموعه نیز به فعالیت‌های کاربازی‌ها اضافه شود و ما ترکیبی از کاربازی‌ها ، فکربازی‌ها و بوکتاب را در این مجموعه داشته باشیم که خانواده‌ها با حضور در اینجا با کتاب، مشاغل و مجموع مسائلی که با کودکان در ارتباط است، آشنا شوند.
باید از هر محصول موثر در رشد فرهنگی مردم حمایت کرد
یک عضو هیات مدیره موسسه باغ کتاب تهران نیز در این مراسم عنوان کرد: در سال ۸۶ با تجربه‌ای که از نمایشگاه سالانه کتاب در تهران داشتیم، تصمیم گرفتیم جایی را تاسیس کنیم که مردم همواره به منابع دسترسی داشته باشند. به دنبال این تصمیم با تصویب شورای شهر تهران زمینی به مساحت 11 هکتار در تپه های عباس آباد برای اینکار اختصاص پیدا کرد و در سال 89 طراحی باغ کتاب با حضور بیش از 150 نفر از نخبگان کشور در رشته های مختلف معماری، گرافیک محیطی، نشر، نویسندگان، کتابداران و … صورت گرفت.
علی اکبر اشعری با اشاره به اینکه در خلال این 4 سال، یکی از گروه‌های نشر با نام «انجمن فرهنگی ناشران» با تاسیس شرکتی با سهام داری همه کسانی که ذینفع در آن حوزه هستند، برای اداره بخشی از باغ کتاب همکاری داشته است بیان کرد: از نتایج ۴ سال طراحی باغ کتاب و جلسات مستمر با ناشرین و نیم نگاه آنان به تحولات این حوزه در خارج از کشور، این بود که حدود 30 هزار مترمربع فضا برای کار فروشگاهی کتاب در نظر گرفته شد. نرم افزارهایی نیز متناسب با این کار طراحی شد که به نوعی به یک شبکه فروش کتاب در کشور می انجامد.
رئیس اسبق سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران افزود: از برکات دیگر باغ کتاب این بود که در شهرها و استان‌های دیگر این فروشگاه توسعه پیدا می‌کند و اگر در سال 86 یک نهال کوچکی به نام باغ کتاب غرص شد، امروز این نهال درخت تنومندی شده که شاخ و برگ آن در اغلب نقاط کشور پراکنده می شود.
اشعری خاطرنشان کرد: یکی از فواید کتاب انتقال دانش و آموزش به مخاطبان است که در مجموعه ما این موضوع به کتاب منحصر نبوده و از هر محصولی که به نوعی در بالابردن رشد فرهنگی و دانش مردم موثر است، حمایت می‌کنیم.
شعبه دوم فروشگاه در دسترس زائران باشد
یک نویسنده حوزه کتاب کودک نیز با تاکید بر اینکه بخش‌هایی در این فروشگاه باید بچگانه شود تا کودکان بتوانند بدون اینکه کتاب ها را بخرند در این مکان بخوانند بیان کرد: اگر در این فروشگاه کودک امکان انتخاب شخصی خود را داشته باشد و کتاب را به چشم مردم برساند، تیراژ کتاب ما بالا خواهد رفت در غیر این صورت اگر این دو اتفاق نیفتد تیراژ کتاب ما از وضع موجود پایین تر خواهد رسید.
مصطفی رحماندوست در ادامه به تعداد بالای زائر در مشهد اشاره کرد و افزود: شعبه دوم این فروشگاه باید در نزدیکی حرم نیز ایجاد شود تا زائران نیز بتوانند از خدمات این فروشگاه استفاده کنند.
اهدای 50میلیون تومان کتاب به مناطق محروم مشهد
مدیر کل روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در بخش پایانی این مراسم بیان کرد: فروشگاه بوکتاب در هرمزگان موجب ارتقای سطح فرهنگی مردم ما شد به گونه ای که ضریب نفود بهره مندی کتاب در راه اندازی این مجموعه ۶ برابر افزایش پیدا کرد.
همایون امیر زاده افزود: یکی از پاتوق‌های جدی استان هرمزگان بوکتاب است، مروجین کتاب به عنوان یک پایگاه و فعالان حوزه فرهنگ به عنوان پاتوق فرهنگی از این فروشگاه استفاده می کنند، همراهی ارشاد خراسان رضوی با مجموعه بوکتاب همین اتفاق را برای مشهد رقم خواهد زد.
مدیر کل روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه آموزش و پروش اگر کنار این کار نباشد ما توفیق چندانی نخواهیم داشت؛ بیان کرد: بوکتاب همیشه در تاریخ فرهنگ ایران ماندگار خواهد شد، این فروشگاه ها با کنار هم قرار گرفتن گروهی شکل گرفت که درک درستی از مسئله کتاب و کودک و نوجوان و مسائل فرهنگی داشتند
امیرزاده در پایان از طرف معاونت فرهنگی وزارت ارشاد، مبلغ 50 میلیون تومان به خراسان هدیه داد تا ارشاد استان با خرید از فروشگاه بوکتاب، آنها را در اختیار کودکان مناطق محروم مشهد قرار دهد.