افغانستان در آستانه سقوط
مهسا مژدهی
مهم ترین شهرهای افغانستان حالا به تصرف گروه طالبان در آمده است. دولت دیگر تنها در برخی از شهرهای کوچک و پایتخت قدرت دارد و انتظار می رود که به زودی طالبان راهی کابل شود.
حالا دیگر تنها کابل در دستان دولت افغانستان قرار دارد. اشرف غنی دیگر تنها در پایتخت قدرت را به دست دارد و مهم ترین ولایات افغانستان در کنترل کامل طالبان است. در سه روز گذشته طالبان دست به تصرف شهرهای قندهار و هرات زد که از اهمیت بالایی برخوردارند. حالا این پیشروی ها باعث شده تا احتمال تصرف کابل به دست این گروه هم شدت بگیرد.
چه بخش هایی به تصرف طالبان در آمده؟
خبرآنلاین نوشت: عصر پنجشنبه این خود طالبان بود که در شبکه های اجتماعی نوشت هرات به تصرف در آمده. بعد ویدیوهایی منتشر شد که نشان می داد تیراندازی و حمله به تقاط مختلف هرات در جریان است. پیش از این اطراف شهر تصرف شده بود. اما اسماعیل خان و گروهش در مقابل ورود این گروه به داخل شهر جلوگیری می کردند. اما مقاومت ها دیروز بالاخره شکسته شد. با حضور طالبان در ارگ ولایت هرات دیگر مشخص شد که این گروه قدرت را در این ولایت مهم و اساسی و بسیار نزدیک به ایران به دست خواهد گرفت. بعد مقام استانداری و فرماندهی پلیس به کنترول طالبان در آمده است اما مقام های محلی هرات یا رسانه های افغانستان این خبر را تائید و یا رد نمی کردند. نیروهای دولتی افغانستان فرودگاه هرات را ترک کردند و تمام نیروها به داخل شهر هرات امدند و برخی خبرنگاران در هرات نوشته اند که آنها برای دفاع شهر هرات فرودگاه را ترک کرده اند. اما اوضاع آنطور که انتظارش می رفت پیش نرفت. طالبان با سقوط هرات نظامیانی را که خود را تسلیم نکرده بودند به اسارت گرفتند. نگرانی ها از این بابت است که این گروه سربازان را اعدام کند. هر چند که آنها می گویند اسیران در امان‌اند.
روز جمعه باز هم پیش روی ها ادامه پیدا کرد. گروه طالبان مدعی شدند که شهرهای قندهار و لشکرگاه مرکز استان هلمند به تصرف آنها درآمده است و نیروهای دولتی از این شهرها عقب نشینی کردند. ذبیح الله مجاهد سخنگوی گروه طالبان بامداد جمعه با انتشار ویدئویی از مقر استانداری قندهار اعلام کرد که شب گذشته استانداری قندهار و فرماندهی پلیس را تصرف کرده اند و نیروهای دولتی عقب نشینی کرده اند. علی یاور رضایی از ساکنان شهر لشکرگاه نیز امروز جمعه در تماس تلفنی با خبرنگار ایرنا گفت که طالبان شب گذشته مقر امنیت ملی آخرین پایگاه نیروهای دولتی را تصرف کردند و امروز صبح در استقبال از تسلط کامل بر شهر لشگرگاه شلیک هوایی می کردند. آنها پیش از این زندانیان را از زندان شهر ازاد کرده بودند. شهر غزنی نیز دیروز پنجشنبه از کنترل نیروهای دولتی خارج شده بود.
تا کنون گروه طالبان تاکنون استانهای نیمروز، شبرغان، تخار، فراه، بدخشان، سرپل، قندوز، سمنگان، بغلان، غزنی، قندهار، هرات و لشکرگاه را تصرف کرده اند. آنها حالا هم در شمال و هم در جنوب متصرفات مهمی دارند.صندوق نجات کودکان، می‌گوید حدود ۷۲ هزار کودک از سرزمین‌های شمالی به کابل رفته‌اند. آنها شب‌ها را در خیابان‌های پایتخت به روز می‌رسانند.
سخنگوی گروه طالبان مدعی شد که فرماندهی پلیس و زندان مرکزی شهر پل علم مرکز استان لوگر در جنوب کابل پایتخت را تصرف کردند.
ذبیح الله مجاهد امروز جمعه در توئیتی نوشت که با تصرف فرماندهی پلیس تعداد زیادی از نیروهای دولتی به آنها تسلیم شده اند و جنگ در منطقه جنوبی شهر پل علم ادامه دارد.
مجاهد افزود، ۵ تانک دولتی و مقدار زیادی مهمات و تعدادی سلاح نیز بدست این گروه افتاده است.
برخی رسانه های اجتماعی افغانستان هم نوشته اند که شهر قلات مرکز استان زابل در مسیر بزرگراه کابل- قندهار نیز بدست طالبان سقوط کرده است.
مقامات دولتی و نهادهای امنیتی افغانستان سکوت اختیار کرده اند و با وجود اعلام سقوط استانهای غزنی، هرات، بادغیس، هلمند و قندهار طی ۲۴ ساعت گذشته هیچ واکنشی نشان نداده اند.
اگر گروه طالبان موفق شوند شهر پل علم مرکز استان لوگر را تصرف کنند، نخستین مرکز استانی خواهد بود که در مرز کابل پایتخت قرار دارد و می تواند این گروه را به دروازه شهر کابل برساند.
کشورهای غربی چه تصمیمی برای افغانستان دارند؟
دولت افغانستان که نتوانسته اتحاد نیروهای نظامی را برای مقابله با طالبان ایجاد کند حالا به دنبال راه حلی برای نجات می گردد. اما به نظر نمی رسد که طالبان بخواهد پیشنهادات مطرح شده را قبول کند. پنجشنبه یک منبع عالی رتبه دولت افغانستان اعلام کرد پیشنهادِ تقسیم قدرت با طالبان در ازای توقف خشونت ها در کشور ارائه شده است. با گزارش تصرف « غزنی » در مدت یک هفته به عنوان دهمین مرکز ولایت که در حدود ۱۵۰ کیلومتری جنوب کابل واقع است، یک مقام عالیرتبه دولتی از ارائه پیشنهادِ تقسیم قدرت با طالبان در ازای توقف جنگ و خشونت خبر داد. این منبع آگاه اضافه کرد این پیشنهاد به شکل غیرمستقیم و از طریق قطر که میزبانِ مذاکرات صلح افغانستان است به طالبان داده شده است.
به نوشته ایرنا در حالی که منابع خبری افغانستان از درخواست استعفای وزیران خارجه و دفاع آمریکا از محمداشرف غنی رئیس جمهوری این کشور خبر داده اند، یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا آن را شایعه خواند.روزنامه «ماندگار» افغانستان بامداد امروز جمعه نوشت که آنتونی بلینکن و لوید آستین پنجشنبه شب با محمداشرف غنی تماس تلفنی برقرار کرده و از وی خواسته اند که برای تشکیل دولت انتقالی استعفا کند. در همین حال به گزارش رسانه های آمریکایی، یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که ایالات متحده از اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان تقاضای استعفا نکرده و «شایعاتی که منتشر شده است، کاملاً نادرست است.» این سخنگو با تکذیب تقاضای استعفا از اشرف غنی تاکید کرد: «تصمیم در مورد اینکه چه کسی آن کشور (افغانستان) را رهبری کند، مربوط به افغان‌ها است.» اما رسانه های افغان در این مورد نوشتند: تماس تلفنی وزیران خارجه و دفاع آمریکا با رئیس جمهوری افغانستان در حالی صورت می گیرد که شب گذشته استان هرات یکی از شهرهای بزرگ و استراتژیک این کشور بدست طالبان سقوط کرد و طالبان مقر استانداری، فرماندهی پلیس و زندان این شهر را تصرف کردند.
از سوی دیگر گاردین نوشته است که صدها نیروی نظامی از بریتانیا به افغانستان منتقل می شوند تا خروج امن دیپلمات ها، نظامیان، شهروندان و تا چهار هزار تن از کارکنان افغان انگلیس از افغانستان، را خارج کنند. قرار است تا ۲۰۰ دیپلمات و نظامی انگلیس از افغانستان تخلیه شوند، اما شمار دقیق آنها اعلان نشده است.
دیگر سفارتخانه‌ها و آژانس‌های امدادرسان کشورهای غربی جمعه روند خارج کردن پرسنل غیرنظامی خود را از افغانستان آغاز کردند. در این میان پنتاگون اعلام کرد که حدود سه هزار نیروی مازاد را ظرف ۴۸ ساعت برای کمک به تخلیه پرسنل سفارت آمریکا به افغانستان اعزام می کند. همچنین گفته می شود که یک عضو جمهوری‌خواه کنگره آمریکا خواستار کناره‌گیری زلمی خلیل‌زاد از سمتش شده‌است.مایک والتز در گفت‌وگو با صدای آمریکا گفته: ” استراتیژی خلیل‌زاد برای گفت‌وگوهای صلح ناکام ماند و او باید استعفا بدهد؛ زیرا طالبان هرگز علاقمند به صلح نبودند.” این نماینده‌ی کنگره آمریکا گفته که خواستار وضع تحریم بر طالبان و آن مقام‌های اردوی پاکستان است که از طالبان حمایت می‌کنند. والتز در ادامه افزوده است که سال‌هاست پاکستان “بازی دوگانه” را در قبال افغانستان به پیش گرفته است. این در حالیست که مردم افغانستان در یک هفته اخیر خواهان تحریم پاکستان بوده اند اما ایالات متحده اهمیتی به این خواسته نداده است.
پیش از این بایدن گفته بود که از بیرون بردن نیروهای نظامی اش از افغانستان پشیمان نیست و مردم این کشور باید با طالبان مبارزه کنند. این سخنان رییس جمهور آمریکا پس از بیست سال اشغال افغانستان مردم این کشور را به شدت ازرده است.
خطر سقوط کابل برای تهران
کابل در سقوط ازاد قرار گرفته و ظاهرا ارتش و نیروهای امنیتی در حال تقدیم کشور به طالبان هستند. در حالی این گروه به کابل نزدیک می شود که مذاکرات دوحه و مذاکرات بین الافغانستانی بی نتیجه مانده چراکه طالبان مشارکت در قدرت را نپذیرفته و با خشونت هرچه تمامتر خلافت بر پهنه افغانستان را می خواهد. همانطور که کارشناسان پیش تر هشدار دادن که طالبان تمامیت افغانستان را می خواهد نه مشارکت در قدرت، حالا پیش‌بینی آنها به وقوع پیوسته و انها در حال تشکیل خلافت اسلامی هستند. عبدالله عبدالله در دوحه خواستار ورود شورای امنیت به وضعیت افغانستان شده و امریکا نیز بر طبل جنگ داخلی می کوبد. در همین حال اخبار رسیده حاکی از ان است که طالبان بر عدم اجرای توافق که قرار بود مشارکت همه اقوام در تشکیل دولتی برامده از دموکراسی باشد را نپذیرفته و با توسل به زور در حال تصاحب کابل است. این در حالی است که وضعیت مرزهای ایران به شدت از جانب گروه های تروریستی در خطر است. از داعش تا لشکر طییبه و جیش العدل در میان انها با لباس طالب در حال جنگ با مردم افغان هستند و مشخص نیست که کدام یک برای چه گروهی هستند. برخی تصاویر از اعدام های مدل داعشی در حال دست به دست شدن در شبکه های اجتماعی است. از شب گذشته تا کنون صدها شهروند افغانستانی به مرز ایران هجوم اورده اند و بحرانی خطرناک را برای ایران رقم خواهند زد. مشخص نیست که پناهجویانی که با لباس مردم افغانستان وراد مرزهای ایران می شوند تروریست هستند یا مردم عادی تجربه ای که اروپا در خلال سالهای جنگ سوریه تجربه کرد و این قاره شاهد عملیات های تررویستی شد. ایران باید در یک ضرب‌الاجل وضعیت مرزهای ایران را امنیتی اعلام کند تا وقتی که ثبات در افغانستان شکل بگیرد با وضعیت فعلی که گروه طالبان بر هیچ توافق و قانونی پایبند نیست چه خطری را برای تهران رقم بزند. شاید باید مرزها را مانند ترکیه دیوار کشی می کردیم تا سپر بلای ترکیه نشویم!