هنرپیشه حس کلام را میداند
علی نصیریان چهره‌ای شناخته شده درحوزه رسانه ملی است؛ چراکه در کنار بازیگری در سینما و تلویزیون و همچنین تئاتر، نویسنده و کارگردان موفقی نیز است. او در سال ۱۳۸۰ به‌عنوان چهره ماندگار ایرانی در رشته بازیگری تئاتر و سینما شناخته شد و نشان درجه یک هنری را دریافت کرد.
وی در گفتگویی که در یک برنامه رادیویی داشت استفاده از صدای خود بازیگران را برای انتقال بهتر حس صحنه به تماشاگر مناسب دانست اما در مقابل نیز تاکید مرحوم علی حاتمی بر استفاده از دوبلورها را یادآور شد. این بازیگر در این زمینه از «ناصر طهماسب» به عنوان یکی از دوبلورهایی یاد کرد که به خوبی از عهده صداپیشگی نقش‌هایش در کارهایی چون «هزاردستان» و «کمال‌الملک» برآمده است.
علی حاتمی در کارهایش متکی بر دوبلور بود
به گزارش روزنامه «صبح امروز» و به نقل از ایسنا، علی نصیریان که در برنامه «پرانتز باز» رادیو نمایش حاضر شده بود، در پاسخ به پرسش نغمه دانش، یکی از کارشناسان برنامه درباره نقش پررنگ گویش‌ها و لهجه‌ها در ادبیات دهه ۵۰ و ۶۰ و به تبع آن کاربرد آن در فیلم‌ها و سریال‌ها و فرهنگی که وامدار آن بوده است و نقش مرحوم علی حاتمی در این مسیر، خاطرنشان کرد: علی حاتمی در کارهایش متکی بر دوبلور بود؛ البته آن زمان هنوز صدابرداری سر صحنه راه نیفتاده بود و اگر قرار بود خود بازیگر هم حرف بزد، باید می‌رفت به استودیوی صدا و دوباره جای خودش صحبت می‌کرد؛ البته مرحوم حاتمی برخلاف داریوش مهرجویی و ناصر تقوایی معتقد بود که دوبلورها باید جای بازیگران حرف بزنند.
نصیریان در این زمینه توضیح داد: تاکید بر استفاده از صدای خود بازیگر به این دلیل است که خود هنرپیشه حس کلام یادش است؛ البته ممکن است دوبلورها صدای شیک تری داشته باشند ولی حس بازیگر با صدای خود او قطعا بهتر منتقل می‌شود. برای مثال چه کسی بهتر از خود من می‌توانست در «هالو» یا «سربداران» حرف بزند؟ وگرنه همان اتفاقی می‌افتاد که در «ناخدا خورشید» رخ داد و من نتوانستم بروم و آقایی به جای من صحبت کردند که چندان نپسندیدم.
ناصر طهماسب به خوبی توانست نقش من را بگوید
این بازیگر قدیمی در عین حال خاطرنشان کرد: البته دوبلورهای کارآمد هم زیاد داریم. مثل مرحوم پرویز بهرام یا ناصر طهماسب. آقای طهماسب در سریال «هزاردستان» و «کمال الملک» به جای من حرف زدند و به خوبی از عهده این کار برآمدند. ناصر طهماسب انقدر وسواس داشت که به هنگام فیلمبرداری سر صحنه می‌آمد و کار ما را تماشا می‌کرد و توانست به خوبی نقش من را بگوید.
بازیگر نقش ابوالفتح صحاف در سریال «هزاردستان» درباره این پروژه یادآور شد: به هر حال لهجه برای این شخصیت، آن را به مراتب گیراتر و جذاب تر می‌کرد و از آنجا که علی حاتمی دیالوگ‌ها را به شکل آذری نوشته بود، سیروس طاهباز به شهرک سینمایی آمد و با هم دیالوگ‌های ترکی را کار کردیم. من هم سعی کردم لهجه‌ها را درست ادا کنم. حُسن این کار در آن بود که هنگام دوبله، طهماسب از صدای من ایده گرفت و توانست هنرمندانه این صدا را ایجاد و اجرا کند.
«شیرسنگی» لحن و لهجه بسیار سختی داشت
نصیریان در پاسخ به پرسش مجید واشقانی، مجری «پرانتز باز» مبنی بر اینکه از بین نقش‌هایی که تاکنون ایفا کرده است، کدامیک به لحاظ به کارگیری گویش و لهجه دشوارتر بوده است؟، از فیلم سینمایی «شیرسنگی» به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی نام برد.
این بازیگر قدیمی به صحبت‌هایش ادامه داد: شیرسنگی لحن و لهجه بسیار سختی داشت؛ چراکه در فضای ایلاتی می‌گذشت و درباره قوم لر و بختیاری بود. برای همین خیلی تمرین کردیم و آقای جعفری جوزانی کمک کردند و در نهایت لهجه کار درآمد.
صحبت‌های مهمان «پرانتز باز»، سپس با این اظهارات علیرضا بهرامی، کارشناس برنامه همراه شد که به هنگام ایفای یک نقش، بازیگر با تمام اعضا از جمله زبان با مخاطب حرف می‌زند و در این مسیر در حقیقت زبان و نوع گویش، ابزاری برای انتقال حس بازیگر به تماشاگر محسوب می‌شود.
نقش نصیریان در باورپذیری شخصیت‌ها
او با یادآوری ایفای نقش‌های متفاوت در فضای سینما و تلویزیون توسط علی نصیریان که به تبع آن به ادای لهجه‌های مختلف ـ از آذری در «هزاردستان» گرفته تا لری در «شیرسنگی» و … ـ انجامیده است، به نقش این بازیگر در باورپذیری این شخصیت‌ها تاکید کرد و اینکه همواره در این مسیر گروهی از بازیگران را هم با خود همراه کرده و به سمت و سویی سوق داده است.
بهرامی با یادآوری اینکه برخی از این فیلم‌ها مبلغ یک فرهنگ و جغرافیا برای نسل‌های بعدی بوده اند، بار دیگر به «شیرسنگی» مسعود جعفری جوزانی اشاره کرد که معرف فلسفه و فرهنگی است که برای همیشه در تاریخ ایران ثبت شد.
علی نصیریان با تایید این اظهارات، درباره فرهنگی که «شیرسنگی» مبلغ آن بوده است، توضیح داد: سابق بر این، افرادی که سابقه درخشان و برجسته ای در ایلات داشتند و ایثار و فداکاری کرده بودند، زمانی که فوت می‌کردند بر سر قبرشان یک شیرسنگی می‌گذاشتند تا بگویند شیرزن و شیرمردی بوده است.
او به صحبت‌هایش اضافه کرد: درباره فیلم «هالو» که من بازی کردم، فردی به من گفت شما یک شخصیت ایرانی را در فیلم ثبت کردید که الان پیدا نمی‌شود؛ آدمی که انقدر صادق و راستگو باشد.
اهمیت لوکشین در پروژه‌ها
نصیریان در این زمینه همچنین به اهمیت نقش لوکشین، در نمایش و ثبت فرهنگ‌های پیشین اشاره کرد و گفت: برخی لوکیشین‌ها مثل بازار قدیمی هزاردستان یا لوکیشن سربداران خیلی جذاب است. چراکه مربوط به دوره‌های تاریخی است که دوباره بازسازی و ثبت می‌شود. حتی همین اواخر در فیلم «خورشید» مجید مجیدی، لوکشینی داشتیم که در پشت بام مغازه‌ها درست کرده بودند و من ابتدا فکر کردم این بنا قدمتی دارد اما گفتند این لوکیشن را ساخته ایم. بازسازی و درست کردن مکان‌هایی که از بین رفته اند و نشان دادن آنها در فیلم‌ها و سریال‌ها خیلی جذاب است.
این بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون بار دیگر با تاکید بر اهمیت لحن، لهجه و گویش بازیگر، تصریح کرد: درست است که اصل سینما بر تصویر استوار است اما تصویر به تنهایی شاید رسا نباشد و صدا و گفتار به انتقال حس بازیگر خیلی کمک می‌کند.
هنرپیشه باید کتاب بخواند
علی نصیریان سپس با اشاره به اهمیت آشنایی به فرهنگ‌های مختلف توسط بازیگران، خاطرنشان کرد: هنرپیشه باید کتاب بخواند. ما در فضای ایران کار می‌کنیم اما این بدان معنا نیست که کتاب‌های ترجمه را نخوانیم. خواندن کتاب در شخصیت سازی بازیگر را یاری می‌دهد. من در دوران جوانی و نوجوانی به کتاب‌های هدایت و جمال زاده علاقه بسیار داشتم که اتفاقا در قصه‌های آنها نقش لحن و لهجه پررنگ بود.
این بازیگر در بخشی از برنامه پرانتز باز که جمعه، ۱۸ تیر ماه به مردم سیستان و بلوچستان تقدیم شد، ابراز امیدواری کرد که مردم این استان از شرایط و گرفتاری پیش آمده نجات پیدا کنند و تاکید کرد ما در اینجا خیلی نگران مردم سیستان و بلوچستان هستیم.
شایان ذکر است «پرانتز باز» که در گروه برنامه‌های مستند و ترکیبی نمایشی رادیو نمایش تولید می‌شود، به تهیه کنندگی و سردبیری مارال دوستی، با حضور روزنامه نگاران، خبرنگاران، منتقدان و مخاطبان رادیو نمایش از موزه سینما به صورت زنده و هفتگی ساعت ٢١:٠٠ تا ٢٣:٠٠ از آنتن رادیو نمایش پخش می‌شود.