خشکسالی یا خطای انسانی
خوزستان مدت‌هاست هوا ندارد مدت‌هاست تشنه و درگیر مشکل سوءمدیریت منابع آبی است و اکنون در دمای بالای ۵۰ درجه آب و پیک پنجم کرونا برخی روستاها و مناطق خوزستان قطع شده است.
پنجشنبه شب و جمعه شب در برخی شهرهای خوزستان تجمعاتی اعتراضی برای مشکل آب شرب و کشاورزی این استان شکل گرفت.
در جریان همین اعتراضات مردم شادگان به مشکل بی‌آبی و عدم تامین حقآبه رودخانه‌ها، افرادی اغتشاشگر اقدام به تیراندازی هوایی کردند. یکی از تیرهای هوایی شلیک شده از سوی اغتشاشگران به فوت یک جوان شادگانی منجر شد. پیگیری‌ها در این ماجرا ادامه دارد اما اصل ماجرا اغتشاشات یا تجمعات نیست، مسئله اصلی تنش آبی در خوزستان است که می‌تواند بحران انسانی و امنیتی ایجاد کند.
امنیت خوزستان به خطر افتاده است
رئیس مجمع نمایندگان خوزستان با اشاره به اجرای طرح‌های انتقال آب، گفت: انتقال آب موجب شده خوزستان به این روز بیافتد.
عبدالله ایزدپناه در جلسه شورای هماهنگی مدیریت بحران خوزستان با موضوع بررسی مشکلات تامین آب استان خوزستان که روز (۲۵ تیرماه) در استانداری خوزستان برگزار شد، اظهار کرد: ارائه گزارش‌های غلط برای مهمانانی که از بالادست به خوزستان می‌آیند، خوزستان را گلستان جلوه می‌دهد. بر اساس این گزارش‌ها در بسیاری از جاهای خوزستان نباید مشکل داشته باشیم.
وی افزود: همه مدیران دستگاه‌های دولتی باید گزارش‌ها را به صورت واقعی ارائه دهند تا شرایط خوزستان دیده شود.
رئیس مجمع نمایندگان خوزستان گفت: آیا واقعا علت این شرایط خوزستان خشکسالی است یا عوامل دیگر؟
ایزدپناه بیان کرد: خوزستان، استان مهمی برای کشور است و عدم امنیت خوزستان یعنی نبود امنیت در کل کشور. اکنون امنیت خوزستان به دلیل خطاهای انسانی و تصمیمات نابجا به مخاطره افتاده است.
وی تصریح کرد: پروژه‌های انتقال آب باید متوقف شوند. خشکسالی یک طرف قضیه است. انتقال آب است که موجب شده است خوزستان به این روز بیافتد.
رئیس مجمع نمایندگان خوزستان افزود: سدهای کشاورزی بالادست کرخه نیز باید به سدهای برق آبی تبدیل شوند؛ آنجا آب را برای کشاورزی استان‌های بالادست نگهداری کرده‌اند و خوزستان را دچار مشکل کرده‌اند.
ایزدپناه گفت: از منع کشت یا کشت کم آب‌بر صحبت می‌کنند اما چه آموزشی به کشاورزان داده شده تا اکنون گرسنه نباشند؟ اکنون تمام خوزستان گرسنه است. کدام منطقه خوزستان دچار مشکل آب شرب نیست؟ کمترین نقطه‌ای در خوزستان پیدا می‌شود که مشکل آب نداشته باشد. چگونه باید مشکل این نقاط حل شود؟
وی بیان کرد: خوزستان تاوان بی‌تدبیری و تصمیمات اشتباه را پس می‌دهد و باید جلوی این بی‌تدبیری را بگیریم زیرا خوزستان در حال نابودی و از بین رفتن است.
خوزستان، استان مهمی برای کشور است و عدم امنیت خوزستان یعنی نبود امنیت در کل کشور. اکنون امنیت خوزستان به دلیل خطاهای انسانی و تصمیمات نابجا به مخاطره افتاده است
وضعیت سدهای خوزستان چگونه است؟
سعید رئوفی مدیرعامل سد و نیروگاه دز ظرفیت این سد را برای یک سال آبی حدود ۷ تا ۸ میلیارد مترمکعب اعلام کرد. وی گفته پیش‌بینی ما این است که در سال آبی امسال بین ۳/۵ تا ۴ میلیارد متر مکعب آب آورد داشته باشیم، یعنی کمتر از نصف نرمال! در سال ۹۸ که خوزستان درگیر سیل شد این رقم به ۱۶ میلیارد متر مکعب رسیده بود.
مهدی خواجه پور مدیر امور آب منطقه شرق خوزستان نیز دیروز وضعیت سد مارون را اینگونه توضیح داد: طبق آخرین آمارها حجم فعلی سد ۶۱۴ میلیون متر مکعب، حجم مفید ۴۵۹ میلیون متر مکعب، حجم حداکثر یک‌هزار و ۱۴۸ میلیون متر مکعب، حجم خالی ۵۳۴ میلیون متر مکعب، ورودی چهار متر مکعب برثانیه و خروجی کنونی ۱۳ متر مکعب بر ثانیه است.
یزدانی‌پور مدیرعامل سد کرخه نیز در تشریح وضعیت این سد می‌گوید: حجم آب تا کنون ۲۳۳۶ میلیون متر مکعب است که نسبت به سال گذشته (با ۴۳۷۶ میلیون متر مکعب) ۵۳ درصد کاهش داشته است.
فرهاد ایزدجو مدیر عامل سازمان آب و برق خوزستان نیز وضعیت میزان ورودی همه سدهای خوزستان را اینگونه توضیح داد: میزان ورودی آب به سدهای استان در سال آبی جاری ۱۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون متر مکعب بود که نسبت به دراز مدت در حدود ۴۳ درصد کاهش ورودی آب داشته ایم.
وقتی می‌گوییم مردم مشکل دارند، دقیقا از چه چیزی حرف می‌زنیم؟
محمدرضا کرمی‌نژاد مدیرعامل سازمان آب و فاضلاب می‌گوید: از مجموع دو هزار و ۸۰۰ روستایی که تحت پوشش آبفا خوزستان است، حدود ۸۰ تا ۹۰ روستا تحت تنش آبی قرار گرفته‌اند که با برنامه‌ریزی‌های در نظر گرفته شده تعداد روستاهای تحت تنش آبی در خوزستان در حال کاهش است.
امام جمعه حمیدیه نیز تعداد روستاهای درگیر تنش‌آبی توابع این شهرستان را ۴۲ روستا اعلام کرده است. طبق گفته‌های امام جمعه حمیدیه بالغ بر ۷۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی روستاهای بخش گمبوعه به دلیل بی‌آبی (۶۰ تا ۷۰درصد) متضرر شدند.
همچنین بنا بر اعلام مسوولان آبفای هویزه، آب ۶۰ روستای این شهرستان در روزهای اخیر قطع شده و مردم با مشکلات زیادی برای تامین آب خود مواجه شده‌اند. ۱۵ روستای دشت آزادگان طبق اخبار واصله دچار قطعی آب هستند.
صبح روزگذشته نیز استاندار خوزستان در گفت‌وگو با شبکه خبر اعلام کرد ۷۰۰ روستای این استان نیز پیش از تنش آبی با تانکر آبرسانی می‌شدند.
از سوی دیگر تالاب‌های استان خوزستان نیز دچار مشکل شده‌اند. بخش‌هایی از مناطق تالاب هورالعظیم و شادگان عملا خشک شده و تبعات زیست محیطی بر اکوسیستم خوزستان تحمیل کرده‌اند.
مسئله دیگری که خوزستان با آن مواجه است گرمای هوا است. خوزستانی‌ها با وجود این بحران در آب رسانی باید دمای بالای ۵۰ درجه را نیز تحمل کنند. توضیحات مدیرکل هواشناسی استان خوزستان را در لینک زیر بخوانید:
پیگیری مسوولان برای حل مشکل
دیروز با پیگیری و دستور رئیس دستگاه قضا هیاتی متشکل از نمایندگان ارشد وزارت نیرو و دادستان کل کشور برای بررسی مشکلات پیش آمده و علل وضعیت موجود، عازم استان خوزستان شد. همچنین دیروز جهانگیری معاون اول رئیس جمهور به عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور محمدباقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه کشور، رضا اردکانیان وزیر نیرو، خاوازی، وزیر جهاد کشاوزی دستور داد معاونان آن وزارت‌خانه‌ها به سرپرستی رئیس ستاد مدیریت بحران امروز به اهواز سفر کنند.
واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور نیز در گفت‌وگویی تلفنی با استاندار خوزستان خواستار تصویب و پیگیری راهکارهای حل مشکلات خوزستان شد در جلسه مشترک هیات اعزامی از تهران با مسوولان استانی شد.
جلسه مدیریت بحران استان خوزستان نیز دیروز برگزار شد و در این جلسه نیز برخی مسوولان کشوری با تماس تلفنی در جلسه حاضر و پیگیر حل مشکلات مردم خوزستان شدند. محمد باقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه کشور نیز طی تماس تلفنی در همین نشست ، برای تصویب مصوباتی که در جلسه هیات دولت پیرامون خوزستان مطرح می شوند، قول مساعد داد که تا جایی که بتواند کمک کند.
مشکل چگونه حل می‌شود؟
رحمانی از کارشناسان منابع آبی مسئله آب خوزستان را یک مسئله مدیریتی در حوزه منابع آبی عنوان کرد و گفت: عمده مشکلی که در خوزستان وجود دارد ربطی به افزایش سدها یا کاهش باران و … ندارد. اصل ایراد در مدیریت منابع آبی است که به صورت منطقه‌ای و گاهی به صورت غیر علمی انجام می‌شود.
این کارشناس معتقد است اگر سدهای خوزستان به درستی مدیریت می‌شدند بسیاری از مشکلات فعلی خوزستان حل می‌شد. این کارشناس مسائل آب، مشکل دیگر در مسائل پیش آمده در خوزستان را در عدم اتمام پروژه‌های نیمه تمام انتقال آب مخصوصا عدم تکمیل پروژه غدیر دانست.
رحمانی گفت: ما در سال ۹۸ با بحران معکوس مواجه شدیم و نتوانستیم آب مازاد را کنترل کنیم که اگر سدهای نیمه تمام مانند سد بختیاری که در دولت نهم کلید خورده بود تکمیل می‌شد بسیاری از مشکلات کنترل آب مازاد نیز قابل حل بود.
این فعال محیط زیست گفت: مفهوم آب منطقه‌ای اساسا یک مفهوم غلط است. اگر ما بخواهیم مشکلات آبی حل شود نباید مسائل ملی را در سطح مدیریت منطقه‌ای محدود کنیم. آب‌های جاری در خوزستان کم نیستند و این استان توانایی تامین آب خود را به طور کامل دارد اما باید مدیریت منابع آبی به طور ملی و در راستای اهداف کلان سیاست‌گذاری شده قرار دهیم.