پرچمدار جدید شبکه نمایش خانگی
مریم اصغری
اگر مخاطب در VODها بعد از هم‌گناه و قورباغه دیگر امیدی به سریال با کیفیت نداشت، حالا می‌تواند با زخم کاری دوباره امیدوار شود. این‌ها جملاتی است که این روزها در خصوص جدیدترین ساخته مهدویان در شبکه‌های اجتماعی به گوش می‌خورد و بخش‌هایی از بازی بی‌نظیر بازیگران این مجموعه به اشتراک گذاشته می‌شود.
به گزارش روزنامه «صبح امروز» زخم کاری یکی از متفاوت‌ترین آثار شبکه نمایش خانگی در ایران و یکی از تازه‌ترین و پر حواشی‌ترین سریال‌ها با کارگردانی محمد حسین مهدویان است. آنطور که از شواهد پیداست، این مجموعه بر اساس رمانی به نام بیست زخم کاری نوشته «محمود حسینی نژاد» ساخته شده که خود این رمان کوتاه نیز برداشتی آزاد، متفاوت و البته ایرانیزه شده از نمایشنامه جاویدان مکبث، اثر ویلیام شکسپیر است.
بیست زخم کاری
حواشی این مجموعه این روزها به کرات در شبکه‌های اجتماعی به چشم می‌خورد و هر بار داستانی تازه سر از زمین بازی برمی‌دارد! به طور نمونه محمود حسینی‌نژاد نویسنده کتاب که چند مجموعه داستان کوتاه و نمایشنامه دارد. اما “بیست زخم کاری” تنها رمان او به حساب می‌آید، پیش از انتشار این سریال گفته بود: «من این کتاب را سال ۸۰ نوشتم و مدتی طول کشید تا این که برای دریافت مجوز به ارشاد فرستادم؛ پس از ارسال نیز ۱۰ سال به من اجازه انتشار اثرم را ندادند و در نهایت داستان سال ۹۴ موفق به اخذ مجوز از سوی ارشاد و چاپ در نشر چشمه شد.»
این نویسنده درباره توقیف این کتاب گفته بود: این رمان از آذر و دی‌ماه سال گذشته با شروع تهیه سریال لغو مجوز شد. حالا برای پخش این سریال ظاهراً گفته شده اسم کتاب از روی آن برداشته شود و از بخش چهارم دیگر اسم کتاب در تیتراژ سریال نیست.
حاشیه‌های پر سر و صدا
حاشیه دیگری نیز مربوط به اخبار هفته گذشته در خصوص شکایت سازمان سینمایی از سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) بود. بعضی رسانه‌ها مدعی شده‌اند که سازمان سینمایی از ساترا بابت صحنه‌های مربوط به سیگار کشیدن مالک (با بازی جواد عزتی)، نمایش استفاده از مواد مخدر و مشروبات الکلی شکایت کرده است. سیگار کشیدن افراطی مالک، کشیدن تریاک و البته نوشیدن مشروب از جمله صحنه‌هایی است که در این سریال به راحتی نمایش داده می‌شود. چنین تذاکراتی در حالی به سازندگان سریال زخم کاری داده می‌شود که چهار قسمت از سریال گذشته و به طور طبیعی هر قسمت سریال مورد بازبینی قرار گرفته است. به جز این در ابتدای سریال نیز تذکر محدودیت سنی داده می‌شود.
سنگ اندازی‌ها
در چند روز گذشته نیز اخباری مبنی بر شکایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از این سریال منتشر شد که روابط عمومی سازمان سینمایی، درباره آن توضیحی منتشر کرد.
در این توضیح آمده است: “وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با توجه به انتشار و پخش آثار تصویری در حوزه نمایش خانگی، ضمن دفاع از مجوزهای صادر شده، در خصوص محصولات فرهنگی فاقد مجوز، مطابق رویه قانونی گزارشی به مراجع ذیربط ارسال می‌کند تا حقوق فعالانی که در چارچوب قانون عمل می‌کنند پایمال نشود.”
در همین رابطه علی سعد معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا در صفحه توئیتر خود نوشت: ساترا تمایلی به مطرح کردن سنگ‌اندازی‌ها در مسیر حمایتی خود از رسانه‌های صوت و تصویر را ندارد، ولی لازم است شفاف اعلام کنم که در روزهای گذشته وزارت ارشاد نسبت به پخش سریال «زخم کاری» به دادسرای فرهنگ و رسانه شکایت کرده است. دوستان در صورتی که با مردم صادق‌اند، با تکذیبیه رسمی افکار عمومی را آگاه کند! ”
و اما داستان مجموعه…
داستان این سریال درباره مدیری به نام مالکی است که در شرکتی موفق کار می‌کند. افراد این شرکت همگی به نوعی اعضای یک خانواده‌اند که برای ابراهیم ریزآبادی (یا به قول خودشان «حاج عمو») کار می‌کنند. این بار سردار اسکاتلندی و همسرش، لیدی مکبث، جای خود را به مالکی و همسرش، سمیرا، داده‌اند. مالکی پس از عقد قراردادی با شرکای نروژی، مبلغ قرارداد را به حساب خودش می‌ریزد و خود را در مسیری خطرناک قرار می‌دهد.
پرچمدار سریال‌های شبکه نمایش خانگی در 1400
یک منتقد سینمایی در گفتگو با «صبح امروز» مطرح می‌کند: مجموعه‌های نمایش خانگی در سال‌های اخیر دچار ورطه تکرار شده بودند و تا همین اواخر که قورباغه هنوز پخش نمی‌شد، چندان سریال پرکیفیتی را شاهد نبودیم. در واقع سریال‌ها از منظر کمی پر تعداد و از نظر کیفیت متوسط بودند. هرچند در میان آنها سریال‌هایی مانند آقازاده پرچمدار جذب مخاطب بودند اما اکنون زخم کاری هم از نظر محتوا و هم از نظر جذب مخاطب توانسته به جایگاه مطلوبی برسد و بنا بر گزارش فیلیمو حتی رکورد شکنی کند و پرچمدار سریال‌های خانگی در نیمه اول 1400 باشد!
لطفی با اشاره به اینکه «مهم‌ترین نقطه قوت سریال”زخم کاری” دو ستاره مرکزی این مجموعه هستند که درام را مدیریت می‌کنند» مطرح می‌کند: زخم کاری اقتباسی ایرانیزه شده از نمایشنامه جاویدان مکبث، اثر ویلیام شکسپیر است که زنی اغواگر، قهرمان داستان است. نقش این زن در این مجموعه به رعنا آزادی ور سپرده شده و در واقع ستاره اصلی زخم کاری است. نکته قابل توجه این است که به سادگی می‌توان شاهد قرابت بین شخصیت سمیرا (رعنا آزادی ور) و لیدی مکبث بود. پارتنر مقابل رعنا آزادی ور نیز یک انتخاب هوشمندانه بوده؛ جواد عزتی!
وی می‌افزاید: این مجموعه چهارمین همکاری مهدویان و عزتی پس از دوگانه ماجرای نیمروز و لاتاری است. نقشی که ابتدا قرار بود محسن تنابنده و بعد هادی حجازی‌فر به ایفای آن بپردازد، اما در نهایت قرعه فال به نام عزتی رقم خورد و او نقش مالک مالکی را تصاحب کرد.
عزتی، یکی از قدرتمندترین بازیگران فیلم‌های ملودرام و جدی
این منتقد سینمایی ادامه می‌دهد: جواد عزتی را می‌توان با توجه به حضور در شنای پروانه یا زخم کاری یکی از قدرتمندترین بازیگران فیلم‌های ملودرام و جدی یاد کرد که نبوغ فراوانی دارد. چراکه درست است که کار خود را با سینمای کمدی آغاز کرده، اما در سینمای جدی نیز حضور مدام و نقش آفرینی به یاد ماندنی را از خود بر جای گذاشته که نمونه مشهود آن زخم کاری است.
وی با اشاره به فیلنامه این اثر مطرح می‌کند: در فیلنامه این مجموعه، قدرت حرف اول و اخر را می‌زند. در واقع تغییراتی که آرام آرام شکل گرفته‌اند، به سرعت شتاب می‌گیرد. به عبارتی سریال در قسمت اول چندان حرفی برای گفتن نداشت. اما پایان قسمت سوم و چهارم مخاطب را بی‌صبرانه در انتظار می‌گذاشت. در واقع شروع زخم کاری دارای آن ضرب روایی که ما را با یک موقعیت جدی مواجه کند، نبود. اما در کل می‌توان آن را افتتاحیه‌ای قابل قبول دانست.
جلب نظر مثبت مخاطبین و منتقدان
لطفی با اشاره به یکی از نقاط ضعف این مجموعه بیان می‌کند: یکی از نقاط ضعف این مجموعه بحث موسیقی فیلم است. به طور نمونه در بخش‌هایی شاهد ریتمی آرام و کند هستیم. اما در مقابل آن، موسیقی پرتنش و پرهیجانی را می‌شنویم که مدام، گاه و بی‌گاه و در لحظات متعددی پخش می‌شود که کمی آزاردهنده به نظر می‌رسد.
وی تصریح می‌کند: محمدحسین مهدویان یکی از استعدادهای مهم دهه اخیر سینمای ایران است. او در یک سال گذشته نشان داده که سر پر سودایی دارد و هر بار آماده یک تجربه تازه است. مهدویان که کار خود را به عنوان یک مستندساز آغاز کرد، در نخستین اثر خود «ایستاده در غبار» توانست نظر مثبت مردم و منتقدان را به خود جلب کند.
لطفی در پایان تاکید می‌کند: حضور کارگردانانی چون مهدویان یا هومن سیدی که از فیلمسازان محبوب این روزهای سینمای ایران به شمار می‌آیند، می‌تواند نفس تازه‌ای برای وضعیت بغرنج نمایش خانگی باشد.
نقش اغواگر زنانه
یک منتقد سینمایی دیگر نیز در یادداشتی عنوان می‌کند: تراژدی شکسپیر روایت زندگی سرداری به نام «مکبث» است که «دانکن»، پادشاه شریف و مهربان اسکاتلند، او را از میان هواخواهان خود برمی‌کشد و به او جایگاهی بلند می‌بخشد، اما مکبث با تلقین جادوگران و وسوسه نفس و اغوای زن جاه‌طلبش در شبی که پادشاه مهمان اوست، او را در خواب به قتل می‌رساند. مکبث از آن پس گرفتار عذاب وجدان می‌شود، آ‌ن‌چنان‌که هر اتفاقی او را هراسان می‌کند.
آرش پارسا پور می‌نویسد: ستاره اصلی زخم کاری نه جواد عزتی است و نه دیگر بازیگران، بلکه این افتخار نصیب شخص دیگری می‌شود: رعنا آزادی ور. او توانسته بعد از مدت‌های مدید و حضور در فیلم‌ها و نقش‌هایی که اکثرشان زود از اذهان فراموش شد، خودش را به مرحله‌ای از اثبات در قدرت بازیگری برساند و یک شبه ره صد ساله را طی کند. او یک فم فتال (زن فتانه) واقعی را شکل می‌دهد که تا پیش از این در کمتر اثر سینمایی ایرانی با این ظرافت و ریزه‌کاری‌ها دیده شده است. او زنی است که قرار است در نقش لیدی مکبث نمایشنامه فرو برود و در واقع اغوا کننده قهرمان داستان باشد، همانطور که هر «فم فتال» در سینمای جهان این راه را طی می‌کند. او در این اغواگری هم با نگاهش کارش را پیش می‌برد و هم گاهی با ادای دیالوگ‌هایی مانند: خودم خوابت می‌کنم. او زنی است که در اوج آرامش همچنان جذابیت خود را حفظ می‌کند و یک ابهت و خوفناک بودن زیرپوستی را در تک تک میمیک‌های صورتش، حتی خنده‌های ریزش، به نمایش در می‌آورد.
بازی درونی و زیرپوستی
محمد جواد فراهانی، فیلم‌نامه نویس، نویسنده و منتقد سینمایی نیز در خصوص بازی جواد عزتی معتقد است: عزتی در زخم کاری یک بازی درونی‌شده از خود ارائه می‌دهد و می‌توان آن را از سایر نقش‌های کارنامه کاری او متفاوت دانست. شاید بتوان از نظر ویژگی‌های شخصیتی، کاراکتر او را نزدیک به حجت فیلم شنای پروانه دانست. اما با وجود چنین شباهتی او توانسته وجه تمایز کاراکتر مالک را پیدا کند.
به تصویر کشیدن اختلاف طبقاتی
محمد مهدی بهاروند، یک منتقد سینمایی نیز می‌گوید: بزرگ‌ترین مشکل سریال زخم کاری سازندگان آن‌اند؛ نه صرفا کارگردان، بلکه پلتفرم آن. پیش از تماشای سریال تصور می‌شود که مسئله اقتباس از ادبیات و مکبث می‌تواند در این آشفته‌بازار نمایش خانگی نفسی تازه بدمد. اما با تماشای چند قسمت اخیر می‌توان به راحتی فهمید که مکبث و دیگر شعارها مبنی بر تازگی و بداعت و نوآوری اثر، تنها توجیهاتی‌اند برای ارائه همان کلیشه‌های دیگر محصولات این پلتفرم‌ها؛ نمایش زندگی طبقه‌ای ثروتمند با ویلاهای اعیانی و ماشین‌های گران‌قیمت و عیاشی‌ها و نگاهی به زندگی مردم طبقه متوسط و پایین (که صد البته در آن نیز ناتوان‌اند) به بهانه پرداخت به فاصله طبقاتی.
و در آخر…
شایان ذکر است زخم کاری دومین سریال محمدحسین مهدویان در مقام کارگردان است. از بازیگران این سریال می‌توان به جواد عزتی، رعنا آزادی ور، هانیه توسلی، سیاوش طهمورث و مهدی زمین پرداز اشاره کرد. مهدویان بعد از ساخت سریال آخرین روزهای زمستان که معرفی او به عنوان کارگردانی با اندیشه‌های نو بود اثر جدیدش را برای نمایش خانگی ساخته است. فیلیمو پخش‌کننده این سریال بوده و انتظار می‌رود زخم کاری یکی از متفاوت‌ترین آثار شبکه نمایش خانگی در ایران باشد.