کاهش شتاب در وین
جلال خوش‌چهره
شتاب اخبار مربوط به پیشرفت در پنجمین دور از مذاکرات وین نسبت به هفته های پیش از این کاهش یافته است.
برخی ناظران کندی روند جاری را به گره های گشوده نشده در پاره ای موارد اختلافی میان تهران و واشنگتن بر سر کمیت و ماهیت رفع تحریم ها تفسیر می کنند، اما به نظر می رسد، انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری در ایران و گمانه های مربوط به آن بر فرایند گفت وگو ها تأثیر گذاشته است. این در حالی است که همه طرف های گفت و گو کننده با تهران در وین بر این مهم تصریح داشتند که انتخابات و نتایج آن، نقش متغیری را در چگونگی انجام گفت وگوها و آنچه در پی کسب آن هستند، نخواهد داشت.
میخاییل اولیانوف، نماینده دولت روسیه در کمیسیون مشترک برجام که همواره گزارشگر پیشرفت در مذاکرات و نزدیک بودن به نقطه توافق در وین بوده، با نگاه به کندی روند پنجمین دور از گفت و گوها، خبر از پایان آن در مرحله داده و گفته است: برنامه ای برای دور ششم مذاکرات ندارد و روند گفت وگو ها در زمینه احیای برجام به احتمال زیاد، در دور کنونی پایان می یابد. اظهارات مقام های ایرانی و به ویژه سخنگوی وزارت امور خارجه از اخبار وین نیز چندان چنگی به دل نمی زند. به گفته او، برخلاف ادوار پیشین گفت وگوها، دولت بایدن همچنان به ادامه سیاست فشار حداکثری به جا مانده از دولت دونالد ترامپ اصرار دارد و همین، مانع دست یابی به نتایج فوری در وین است.
اگرچه تلفیق مدیریت شده تحریم های برجامی با دیگر تحریم های موضوعی آمریکا علیه ایران از سوی دولت ترامپ، به عنوان مانع اصلی هرگونه توافق آتی در وین پیش بینی می شد اما اراده نمایش داده شده دولت بایدن این امید را تقویت می کرد که اختلافات تهران و واشنگتن برای عبور از بن بست گفت وگوها با سد غیر قابل عبوری روبرو نخواهد بود؛ به ویژه که تهران نیز آمادگی خود را در این باره نشان داده بود.
نکته قابل تأمل در چرایی کند شدن روند گفت وگوها می تواند تا حدود زیادی به انتخابات ریاست جمهوری ایران مربوط شود. جالب اینکه تا پیش از اعلام اسامی نامزدهای تأیید صلاحیت شده ، این گمان پر رنگ بود که نتیجه گفت وگوهای وین بر چگونگی رویکردهای انتخاباتی در ایران تأثیر مستقیم خواهد داشت، اما حالا به نظر می رسد، وین در حال رصد اتفاقاتی است که انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری رقم می زند. به عبارت دیگر طرف های اصلی گفت وگو کننده با تهران، در انتظار نتیجه انتخابات ٢٧ خرداد و رویکرد غالبی هستند که قرار است پس از دولت کنونی ایران، طرف گفت وگو با اعضای برجامی باشد. طرفه اینکه با معلوم شدن نامزدهای انتخاباتی تأیید شده از سوی شورای نگهبان، مخالف خوانی ها علیه برجام در تهران نه تنها کاهش یافته بلکه امیدواری ها برای نتایج فوری از گفت وگوهای وین نیز نزد آنان کم و بیش قابل دریافت است.
به این ترتیب تغییر در سپهر گفت وگوها به گونه أیی رقم خورده که اگر تا پیش از اعلام نامزدهای تأیید شده انتخاباتی ، گمان می رفت، نتیجه گفت وگوهای وین رویکرد انتخاباتی در ایران را تعیین خواهد کرد و از این رو همه طرف ها برای دستیابی به نتایج فوری با نتایج متغیر و قابل قبول عمومی إصرار دارند، اما اکنون با کاهش شتاب اولیه، براساس اظهارات مقام های حاضر در وین، پنجمین دور از گفت وگوها، فعلا آخرین آن خواهد بود تا بعد چه شود.