موفقیت زیرخاکی از دیدگاه یک منتقد
جبار آذین منتقد شناخته‌شده عرصه سینما و تلویزیون و البته مدرس و نویسنده‌ای برجسته در این زمینه می‌باشد که فارغ‌التحصیل رشته سینما است. وی فعالیت هنری خود را با تئاتر نزد نعمت‌الله پروند اسداللهی، سینما و کارگردانی زیر نظر بهرام بیضایی و قصه و نمایشنامه‌نویسی را با غلامحسین ساعدی، گوهر مراد و اکبر رادی فراگرفته؛ همچنین بازیگری را تحت نظر پرویز فنی زاده و عزت‌الله انتظامی آموخته‌است.
به گزارش روزنامه «صبح امروز» این منتقد برجسته سینما و تلویزیون درباره سریال «زیرخاکی» که از اوایل خردادماه بر روی آنتن رفته است، به خبرگزاری فارس گفت: مجموعه طنز اجتماعی انقلابی «زیرخاکی» تجربه‌ای قابل تامل از جلیل سامان کارگردان شناخته شده تلویزیون است که کارگردانی آثار سیاسی را در کارنامه تلویزیونی خود دارد.
نخستین تجربه کار طنز تلویزیونی
آذین ادامه داد: این سریال روایتگر چند داستان در هم تنیده خانوادگی و اجتماعی است که ماجراهایش را در شرایط و اوضاع انقلابی جامعه بازگو می‌کند. گرچه سامان کوشیده در فیلمنامه و کارگردانی با پوشش مولفه‌های انقلابی، خانوادگی، اجتماعی و کمدی اثری با محتوا، تماشایی و سرگرم کننده بسازد و تا حدی هم در نخستین تجربه کار طنز تلویزیونی خود به توفیق رسیده است.
این مدرس پیشکسوت سینما تاکید کرد: اما در «زیرخاکی» هم مانند دیگر آثار مشابه حوادث و رخدادهای انقلابی صرفا ظرف ماجراهای دیگر هستند و ابعاد اجتماعی سیاسی، عقیدتی و مبارزاتی انقلاب در حاشیه قراردارند به همین دلیل نمی توان «زیرخاکی» را یک سریال انقلابی دانست. عنصر اصلی ارتباط ادم ها و ماجراهای این سریال علاقمندی عده‌ای به آثار تاریخی و اشیاء عتیقه و زیر خاکی است در واقع خلاف و به یغما بردن آثار ملی عامل مشترک داستان‌های زیرخاکی است.
عدم وجود توجیه مقبول برای تولید
وی ادامه داد: کوشش‌ها و برخوردها و بن بست‌های کاراکترهای سریال به ویژه شخصیت اصلی آن با واقعیت‌های تلخ و شیرین متغیر جامعه موقعیت‌های طنز «زیرخاکی» را ساخته‌اند که با چاشنی دیالوگ‌های ضعیف شبه طنز همراه است. با آنکه در «زیرخاکی» از عوامل و هنرمندان حرفه‌ای در کنار افراد کمتر شناخته شده استفاده شده است، ولی کارگردان تلاش کرده تا از تمام بازیگران بازی‌هایی یک دست بگیرد که کارش با توفیق همراه بوده است.
این نویسنده مطرح اظهارداشت: فصل اول «زیرخاکی» در کل به رغم کمرنگی رویدادهای انقلابی، شخصیت پردازی و خلق موقعیت‌ها و لحظه‌های طنز نوآور به عنوان نخستین کار طنز جلیل سامان مقبول واقع شد. اما فصل دوم آن علیرغم تداوم عناصر انقلابی و طنز و شوخی و قاچاق و درگیری و…توجیه مقبولی برای تولید ندارد. به عبارتی در فصل دوم، جذابیت‌های بصری و نمایشی و داستانی تازه‌ای مشاهده نمی‌شود که ساخت آن را مقبول نشان دهد.
آذین در پایان گفت: فصل دوم «زیرخاکی» درازگویی و کش دار شدن فاقد جذابیت فصل اول است اما با این همه در دوران نبود آثار سرگرم کننده با محتوا در تلویزیون و تسخیر آنتن شبکه های مختلف سیما توسط سریال های متوسط و بد زیرخاکی از بقیه قابل تامل و تحمل تر است.
مجموعه‌ای بی‌اعتنا به اتفاقات
زیرخاکی نام یک مجموعه تلویزیونی به کارگردانی و نویسندگی جلیل سامان است که اولین فصل این مجموعه تلویزیونی در بهار (رمضان) ۱۳۹۹ پخش شد. فصل دوم این مجموعه نیز از هفتم خرداد روی آنتن شبکه یک رفت.
در خلاصه داستان این مجموعه آمده است : «این مجموعه تلویزیونی کمدی تاریخی که مربوط به دهه‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰ خورشیدی است، داستان مردی را به تصویر می‌کشد که به دنبال زیرخاکی می‌گردد. او در طی داستان درگیر مسائلی همچون؛ دستگیری به جرم پخش اعلامیه ضد شاه، کمک به برادرش در تعمیر موشک ارتش و… می‌شود. جالب است که در همه این موارد او از ماجراهایی که حول تحول ایران می‌افتد بی‌خبر و بی‌اعتنا است و مشغول به کار خودش است.»