قالیباف گزینه نهایی اصولگرایان؟
علی روغنگران
جمعه شب گذشته عباسعلی کدخدایی در گفتگویی از جزئیات برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سخن گفت و با تاکید بر اینکه شورای نگهبان تسلیم فشار‌ها و هجمه‌ها نمی‌شود، از تصمیمات جدید در خصوص شرایط نامزد‌های ریاست جمهوری رونمایی کرد. کدخدایی گفت: “درباره کسانی که دوره‌های قبل صلاحیتشان تایید نشده، قانونا نمی‌توانیم آن‌ها را از ثبت نام منع کنیم، ولی خب یک هزینه‌ای است برای وزارت کشور و دوستان اجرایی و از این طرف ما باید دوباره این‌ها را بررسی بکنیم و دوباره نتیجه همان می‌شود.”
این سخن کدخدایی بدین معناست که چهره هایی مثل محمود احمدی‌نژاد که قبلا تایید صلاحیت نشده اند بهتر است از همین حالا قید کاندیداتوری را بزنند و از شرکت در انتخابات منصرف شوند. این در حالی است که با ابلاغ مصوبه جدید شورای نگهبان به وزارت کشور که در روز چهارشنبه گذشته صورت گرفت، عملا تعداد کسانی که می توانند نامزد انتخابات بشوند محدود تر شد. براساس مصوبه جدید شورای نگهبان، نه تنها مواردی به اصل 115 قانون اساسی درباره رجل سیاسی و مذهبی و مدیر و مدبر بودن اضافه نشد که موجب تحدید اختیارات شورای نگهبان می‌شد بلکه عناوین کلی «سوابق کافی، صلاحیت علمی، سن متناسب و …: شفاف و عینی شد و در نتیجه بر اساس اصلاح به‌عمل‌آمده از این پس داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری برای ثبت نام باید: در بازه سنی 40 تا 75 سال باشند، حداقل دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد یا معادل آن باشند، سابقه تصدی حداقل 4 ساله در سمت‌های مدیریتی کشور را که به طور کامل مصادیق آن از جمله برای وزرا ذکر شده را داشته باشد، وزرا، استانداران، شهرداران شهر‌های بالای دو میلیون نفر جمعیت، فرماندهان عالی نیرو‌های مسلح با جایگاه سرلشگری و بالاتر می‌توانند کاندیدا شوند، تمام نامزدها باید عدم سوء پیشینه ارائه دهند و سابقه محکومیت کیفری نداشته باشند. بر این اساس، روسای سه قوه، معاون اول رئیس جمهور، نواب رئیس مجلس و اعضاء شورای نگهبان، معاونین روسای قوای سه‌گانه، اعضای شورای عالی امنیت ملی و اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، رئیس کل بانک مرکزی، رئیس دیوان محاسبات کشور، استانداران، شهرداران شهر‌های بالای دو میلیون نفر جمعیت (فقط تهران و مشهد)، رئیس سازمان‌ها و نهاد‌های دولتی و موسسات و نهاد‌های عمومی غیر‌دولتی در سطح ملی، فرماندهان عالی نیرو‌های مسلح با جایگاه سرلشکری و بالاتر، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در سطح کشور، مدیر مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور، اساتید دانشگاه با رتبه استاد تمامی یا دانشیاری با ده سال سابقه تدریس و مدرسین حوزه علمیه با ده سال سابقه تدریس در سطوح عالی و افرادی که مستقیما با حکم رهبر انقلاب منصوب شده‌اند، اجازه حضور در انتخابات را به عنوان نامزد خواهند داشت. با این تفاسیر تعداد زیادی از چهره‌های اصلاح‌طلب، میانه‌‌رو و اصولگرا ممکن است شانس حضور در انتخابات را از دست بدهند. در میان اصلاح‌طلبان، شاخص‌ترین چهره‌ها، مصطفی تاجزاده و محسن هاشمی رفسنجانی هستند که سابقه وزارت ندارند. به جز این دو نفر محمود صادقی و مصطفی کواکبیان هم صرفا با سابقه نمایندگی مجلس نمی‌توانند برای حضور در این مسئولیت تایید صلاحیت شوند. درباره علی مطهری هم سابقه نایب رئیسی او در مجلس سه سال است. صادق خرازی دبیرکل حزب ندای ایرانیان نیز سابقه کافی برای ورود به عرصه انتخابات را ندارد. در میان چهره‌های اعتدال‌گرا نیز آذری جهرمی و محمد غرضی شرایط سنی برای حضور در انتخابات را ندارند. غرضی بیش از 75 سال سن دارد و آذری جهرمی کمتر از 40 سال. اما مهرداد بذرپاش که چند ماه از آذری جهرمی بزرگتر است، اجازه حضور در انتخابات را دارد! در میان اصولگرایان، اما با توجه به اینکه منصوبان رهبری اجازه حضور در انتخابات را دارند، فقط درباره سعید محمد و چهره‌های درجه دویی مثل زاکانی است که با این قانون امکان حضور در انتخابات را نخواهند داشت. البته قاضی زاده هاشمی هم مثل مطهری فقط یک سال سابقه نایب رئیسی مجلس را دارد. بادامچیان هم البته همسن و سال غرضی است و امکان حضور در انتخابات را ندارد. در میان اصلاح طلبان فضا تغییر چندانی نکرد و اگر اتفاقی رخ ندهد، اسحاق جهانگیری یا محمدرضا عارف گزینه نهایی است و شرایط عوض نشده است. اما کل تغییرات مربوط به اصولگرایان است؛ تعداد نامزدها آنقدر زیاد بود که ظاهرا از هر طریقی تصمیم گرفته شده نامزدها را بکاهند. در مرحله نخست، مجلس قانونی تصویب کرد که به گفته آذری جهرمی فقط مانده بود اول اسم رئیس جمهور را هم مشخص کنند. فعالان سیاسی نیز به طعنه گفته بودند مجلس تا سایز کمر رئیس جمهور را هم مشخص کرده است که خیالشان راحت باشد.
این قانون البته در شورای نگهبان تایید نشد و حالا این شورا خود در مقام قانونگذار ظاهر شده و برای انتخابات تعیین تکلیف کرده تا رقبای انتخاباتی یکی پس از دیگری حذف شوند. سعید محمد مهمترین چهره اصولگرایی بود که از دایره رقبای رئیسی و قالیباف حذف شده است. البته رسانه‌های اصولگرا بسیار از این مسئله استقبال کردند؛ آنطور که خبرگزاری فارس در قسمت نظرات مردمی نوشته سردار سعید محمد دارای درجه سرتیپ دوم هست و اعطای آن در زمان پست قرارگاه هست پس ایشان دارای درجه یا جایگاه سرلشگری نیست، ضمن اینکه سابقه مدیریتی ایشان در قرارگاه خاتم، دو سال هست. پیش از این نیز خبرگزاری فارس در خبری مدعی برکناری سعید محمد به خاطر برخی تخلفات شده بود. خبرگزاری تسنیم نیز در خبری نوشته است «برخی چهره‌های سیاسی که تاکنون کاندیداتوری خود در انتخابات آتی ریاست جمهوری را اعلام کرده اند، فاقد حداقل سابقه مدیریتی مندرج در مصوبه شورای نگهبان هستند و از این منظر حائز شرایط ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری نخواهند بود که از جمله این چهره‌ها می‌توان به سعید محمد فرمانده سابق قرارگاه خاتم الانبیا اشاره کرد.»
شنیده ها حاکی است که روز پنجشنبه غلامعلی حدادعادل، ابراهیم رئیسی و محمدباقر قالیباف جلسه‌ای سه نفره برگزار کرده‌اند. از محتوای جلسه اطلاعی در دست نیست اما دقیقا همزمان با برگزاری این جلسه درخواست انصراف رئیسی از انتخابات مطرح شد؛ چنانچه علیرضا زاکانی در توئیتر خود ابراهیم رئیسی را در رودربایستی انداخته بود که گفته قصد حضور در انتخابات ندارد. زاکانی نوشته بود: «بنده بارها از آقای رئیسی شنیده ام که گفته وظیفه خود را خدمت در قوه قضائیه می داند و اگر هم وظیفه جدیدی حاصل شود، باید از رهبری اذن بگیرد. بدون حضور رئیسی در انتخابات، اجماع بسیار سخت خواهد شد، اما باز هم امکان‌پذیر است.»
این توئیت را می‌توان در کنار توئیت دیگر زاکانی گذاشت که نوشته بود: «سعید محمد از برادران خوب ماست و ما به برادری او افتخار می کنیم، اما نمی‌دانم شورای نگهبان او را تایید صلاحیت خواهد کرد یا نه. البته با توجه به تجربیات دوره‌های قبل بسیار سخت و دور از ذهن به نظر می‌رسد که اعضای شورای نگهبان درباره صلاحیت وی به اتفاق نظر برسند.»
ظاهرا هرچه به انتخابات نزدیکتر می‌شویم، جریان قالیباف بیشتر دست به کار می‌شود تا فضا را به نفع خود تغییر دهد.