ساماندهی بازار رمزارزها وظیفه کیست؟
مهناز اصغری
از پیدایش رمز ارز یا کریپتوکارنسی سال‌ها می‌گذرد اما اینکه چرا ارزهای دیجیتال، هنوز نتوانسته به طور رسمی و کامل وارد نظام بانکی کشورها شود جای سوال دارد! چرا که عملا امروزه رمز ارزها از راه‌های جدید توسعه تجارت بین‌الملل و تغییر ماهیت دارایی‌های غیرفیزیکی به منزله‌ی منابع دارای ارزش اقتصادی به شمار می‌روند.
انتقاد قالیباف از کم کاری وزارت اقتصاد و بانک مرکزی
به گزارش روزنامه «صبح امروز» 22 ماه جاری رئیس مجلس در نامه‌ای خطاب به رئیس کل بانک مرکزی و وزیر امور اقتصادی و دارایی خواستار مسدود سازی درگاه پرداخت الکترونیک صرافی‌های ارز دیجیتال شد.
در بخشی از نامه محمدباقر قالیباف آمده بود: «به گواه آمار منتشره توسط سایت‌های مبادله رمزارز مبادله روزانه این رمزارزها حتی در حد مبادلات روزانه سهام در بازار سرمایه کشور است لکن متولیان اصلی این حوزه یعنی بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی اقدام مؤثری در این زمینه و وجوه زیادی که به حساب صرافی‌های دیجیتال واریز میشود انجام نداده‌اند.»
در بخش دیگری از این نامه نیز تاکید شده است: «یکی از دغدغه‌های مهم فعالان اقتصادی و نمایندگان مجلس این است که با وجود غیر مجاز بودن صرافی‌های دیجیتال در حالیکه بانک مرکزی در اسفند 1399 به دارندگان مجوز پرداخت یاری اعلام کرده است که از ارائه درگاه پرداخت به این سایت‌ها خودداری نمایند همچنان شرکت‌های اصلی ارائه دهنده درگاه پرداخت تحت نظارت شاپرک به ویژه در قالب IPG به این سایت‌ها خدمات می‌دهند. این در حالی است که شاپرک ملزم به ارائه درگاه‌های پرداخت به سایت‌های دارای نماد اعتماد الکترونیک است. در صورت تبدیل وجوه ریالی پرداختی فعالان به این سایت‌های به رمزارزهای استخراج شده در خارج از کشور امکان خروج گسترده ارز از کشور به این واسطه متحمل است که در این خصوص لازم است گزارش کارشناسی و برآورد مناسبی از سوی بانک مرکزی ارائه شود.
در هر صورت ضروری است بانک مرکزی به عنوان متولی اصلی حوزه نظام پولی کشور در اسرع وقت ضمن ارائه برآورد قابل اتکا از آینده این فناوری و اثر آن بر اقتصاد و به ویژه نظام پولی و مبادلات کشور، مقررات لازم را برای فعالیت در مبادلات رمز ارزها تدوین نموده و نسبت به نظام‌مند کردن فعالیت رمزارزها اقدام نماید. در ضمن تذکرات مجلس شورای اسلامی به بانک مرکزی لازم است توضیح مناسبی در مورد علت استمرار ارائه درگاه‌های پرداخت به سایت‌هایی که به گفته بانک مرکزی فاقد مجوز بوده‌اند نیز ارائه شود و در صورت متضرر شدن مردم به واسطه وجود درگاه‌های پرداخت دارای مجوز از بانک مرکزی در این سایت‌ها، بانک مرکزی باید پاسخگو باشد.
با وجود حجم گسترده مبادلات مالی در بستر این سایت‌ها لازم است وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان امور مالیاتی در اسرع وقت نسبت به ایجاد پرونده مالیاتی برای دارندگان این سایت‌ها اقدام و با قید فوریت نسبت به ارائه گزارش مذکور به مجلس اقدام نماید. به علاوه وزارت اقتصاد و شورای عالی بورس که بانک مرکزی هم در آن عضویت دارد نسبت به ارائه راهکار مناسب پاسخگویی به افراد پرتعدادی که به ویژه با انگیزه سرمایه‌گذاری و با استفاده از تغییرات قیمت رمزارزها اقدام به خرید این رمزارزها کرده و یا در حال اقدام هستند اقدام نموده و ابزارهای مناسب به این منظور راه‌اندازی نمایند به گونه‌ای که کمترین چالش برای مدیریت و سیاست‌گذاری پولی و ارزی کشور ایجاد شود.»
حذف رمزارزها، به صلاح کشور نیست
در مقابل نیز دو شب قبل رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در ارتباط تصویری با بخش خبری 21 شبکه یک سیما با اشاره به اینکه رمزارزها پدیده جدید در اقتصاد کشورمان است و باید آن را مدیریت کنیم، افزود: «حذف رمزارزها از فضای تصمیم گیری، به صلاح کشور نیست.»
محمدرضا پورابراهیمی ادامه داد: «این موضوع از ماه‌ها قبل در دستور کار کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و گزارش خود را در دو سر فصل تنظیم کردیم که گزارش نخست درباره ماهیت تولید رمزارز در داخل کشور و ایجاد فعالیت‌های عملیاتی این حوزه است.»
وی با بیان اینکه «گزارش کمیسیون اقتصادی قرار است چارچوب قانونمند مشخصی را برای رمزارزها در نظر بگیرد تا بتوانیم در شرایط تحریمی از این ظرفیت استفاده کنیم و این موضوع به منابع ارزی کشور کمک کند» اضافه کرد: هر گونه کسب و کار در اقتصاد و ارائه مجوز‌های لازم برای درگاه‌های پرداخت برای لزوم شفافیت اطلاعات و سابقه فعالیت آنها باید با چارچوب و آئین نامه ضابطه‌مند باشد.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به فعالیت سایت‌هایی در کشورمان بدون نظارت بانک مرکزی در حوزه رمزارز‌هایی با منشاء خارجی، افزود: برآورد ما این است این سایت‌ها روزانه بین سه تا پنج هزار میلیارد تومان تبادل دارند و این موضوع نشان می‌دهد که ضابطه‌مند کردن آنها ضروری است و بانک مرکزی باید در این باره ورود کند.
وی افزود: در ضابطه‌مند کردن مبادلات رمزارزها با منشاء خارجی و وظایف بانک مرکزی ورود کردیم، گفت: شورای عالی فضای مجازی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما باید در این باره اطلاع رسانی کنند.
وزارت نیرو می‌خواهد این مجموعه را متوقف کند
پورابراهیمی بر لزوم ارتقای ظرفیت‌های تولید رمزارزها در کشورمان، تاکید و اضافه کرد: این طرح در دستور کار کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی است تا ضوابط قانونی را برای عملیات فعالیت‌های اقتصادی رمزارزها در کشورمان پیگیری کنیم.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه تامین برق برای استخراج رمزارزها، موضوع مهمی است، افزود: متاسفانه نبود ساماندهی منظم از مجموعه وزارت نیرو و مانند آن در این باره مشکلات بزرگی را ایجاد کرده است. این امکان وجود دارد که به گونه‌ای فعالیت رمزارزها را انجام دهیم که به میزان مصرف برق فعلی کشور لطمه‌ای وارد نشود.
وی با تاکید بر اینکه «ایجاد نیروگاه‌های جدید با خوراک سوخت‌های فسیلی و استفاده از برق‌های تولیدی مربوط به انرژی‌های پاک از جمله راهکارهاست» گفت: متاسفانه وزارت نیرو به علت نبود راهبرد مشخص، می‌خواهد این مجموعه را متوقف کند که کار اشتباهی است.
پورابراهیمی افزود: این امکان وجود دارد که مزرعه‌های استخراج رمزارزها، خودشان برق مورد نیازشان را تولید کنند و به شبکه ملی برق نیازی نداشته باشند.
وی در پایان تصریح کرد: نبود یک نگاه منسجم در بین اجزای دولت از جمله وزارت نیرو، جلوی این کار مهم را در اقتصاد کشور گرفته است، اما در طرح مجلس، این موضوع دیده شده است تا بتوانیم در چارچوب قانونی، مسیر را برای استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی کشور در حوزه رمزارز، عملیاتی کنیم.
تمایل مردم به کاهش وابستگی به سیستم‌های اقتصادی و حقوقی متمرکز
یک کارشناس حوزه رمزهای دیجیتال در گفتگو با «صبح امروز» مطرح میکند: امروزه رشد ارزهای رمزنگاری شده نشانه تمایل مردم به کاهش وابستگی به سیستم‌های اقتصادی و حقوقی متمرکز در عصر فناوری اطلاعات است.
دکتر ضروری با اشاره به اینکه «بدون تردید در آینده امکان استفاده از ارزهای دیجیتالی به منزله ارزهای ترجیحی در تجارت جهانی وجود دارد» مطرح میکند: عملکرد اخیر برخی ارزهای دیجیتال علی الخصوص بیت کوین ناشی از درگیر شدن سرمایه‌گذاران در بازار ارزهای دیجیتالی بوده و برخلاف سال‌های قبل، این سرمایه‌گذارانِ خرد نیستند که اکثریت بازار را در اختیار دارند، بلکه بازار دیگر در اختیار بازیگران بزرگ‌تری قرار دارد.
وی تاکید میکند: میزان معاملات رمزارزها در ایران قابل توجه و تعداد کاربران میلیونی است. گفته شده هم اکنون معاملات در صرافی‌های ایرانی ارزهای دیجیتال تا ۵ هزار میلیارد تومان است اما اگر معاملات صرافی‌های خارجی را نیز لحاظ کنیم چه بسا میزان معاملات روزانه ارزهای دیجیتال در ایران از میزان معاملات بورس بیشتر باشد. بنابرای با توجه به میزان ترنول مالی موحود در این بازار، سیاست‌گذاران اقتصادی از منظر میزان جذب نقدینگی در این بازار و خروج ارز در صرافی‌های بین‌المللی باید به آن بسیار توجه کنند.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به واکنش ایران نسبت به انواع رمز ارزها گفت: رمز ارز ها در شرایط کنونی می‌توانند در جهت جدا شدن کشور از تحریم اثربخش باشند. بنابراین پرداختن به مسئله‌ی رمزارزها می‌تواند به ظرفیتی در دنیای واقعی کمک کند اما اگر کشور نتواند آن را مدیریت کند، این ظرفیت به منزله بخشی از افراد جامعه که می‌خواهند به منزله‌ی سرمایه‌گذار به آن ورود کنند به سمتی خواهند رفت که تحت اراده کشور قرار نخواهند داشت. یعنی افراد وارد ظرفیت ارزهای دیجیتالی می‌شوند که خارجی‌ها تولید می‌کنند و با توجه به اینکه رصد و کنترل این فعالیت نیز با مشکلات زیادی مواجه است، به نوعی به سرمایه گذاری پر ریسکی برای افرادی تبدیل میشود که برای آنان تصمیم گرفته نشده است.
رمزارز ها مرز نمی‌شناسند
ضروری تصریح میکند: ورود به موضوع رمزارز ها در مرحله‌ی اول، به ظرفیت سازی داخل کشور برای مبارزه با تحریم‌ها یا استفاده از تراز تجاری کمک میکند و محدودیت‌هایی شبیه به آن را کنار می‌زند و در مرحله‌ی دوم، مدیریت و هدایت بخشی از منابعی را فراهم میکند که افراد آنها علاقمند به ورود به این ظرفیت‌ها هستند، چراکه رمزارز ها مرز نمی شناسند و کاملاً در یک فضای مجازی فعالیت می‌کنند.
وی در پایان می‌گوید: به این دو دلیل دولت و مجلس باید به این مسأله ورود کرده و به دنبال حذف رمزارزها نباشند، اما نظارت بر آن را بیشتر کرده و درصدد افزایش آگاهی مردم گام بردارند تا از اتلاف منابع جلوگیری به عمل‌آید.
شیب صعودی یا نزولی را نمی‌توان تضمین کرد
آنطور که از شواهد بر می‌آید معاملات ارزهای رمزنگاری شده به فعالیت روزمره در جامعه دیجیتال تبدیل شده است و برخی معتقدند شیب صعودی یا نزولی قیمت رمزارزها را به هیچ وجه نمی‌توان تضمین کرد. بنابراین ورود افراد به این حوزه به عنوان ثروت‌اندوزی، به صلاح نیست. چراکه بدون تردید برای هر سرمایه گذاری علم کافی نیاز است اما متاسفانه جامعه ما با انباشتی از اطلاعات کم و کاست مواجه است و مردم بدون هیچ دانشی گاه در بورس و گاه در بازار طلا و سکه و ارز و اکنون در رمزارزها پا گذاشته‌اند!