آزمون و خطا تا به کی؟
شروع سال 1400 با خبرهای مختلفی از روند سیر صعودی ابتلا به کرونا همراه بود. به طوری که نگرانی‌ها را برای بار چندم نسبت به تشدید بیماری و افزایش خطر ابتلا به آن افزایش می‌داد. این درحالی بود که تا پیش از شروع تعطیلات سال جدید، وضعیت کرونا در بسیاری از شهرهای ایران مناسب و تعداد زیادی از شهرها زرد و آبی بود.
یکی از نگرانی‌ها پیش از آغاز سال نو در مورد رنگ‌بندی شهرها برای تردد بین شهری بود به ویژه شهرهای بزرگ که ریسک اوج گرفتن بیماری در آن‌ها بالاتر بود از جمله مشهد، تهران، شیراز، اصفهان، تبریز و …
به گزارش روزنامه «صبح امروز» این درحالی بود که در هفته آخر اسفندماه رنگ‌بندی شهرها اعلام شد و بر اساس آن به جز ۹ شهر قرمز و ۳۱ شهر نارنجی، سفر به تمام شهرها آزاد شد. آن هم در شرایطی که کرونای انگلیسی در حال گردش در کشور بود و نیاز به توجه ویژه‌ای در این رابطه احساس می‌شد.
اگر چه که وزیر بهداشت پس از اعلام تردد بین شهرهای آبی و زرد در ایام نوروز، متوسل به قسم حضرت عباس شد، اما این توصیه‌ها و قسم‌ها، نتیجه‌ای در پی نداشت و سفرها آغاز شد. به گفته علیرضا رئیسی در این دوران تعداد 15 هزار بیمار کرونایی نیز به مسافرت رفتند و بیماری را در جای جای ایران پراکندند.
شرایط به گونه‌ای شد که شهرهای تبریز، مشهد، سمنان، قم، سنندج، گرگان و ساری در وضعیت نارنجی قرار گرفتند. به این ترتیب تعداد شهرهای نارنجی کشور از 31 شهر پیش از فروردین به ۱۱۹ شهر رسید. همچنین شهرستان‌های قرمز به ۴۶ شهر افزایش یافت. درواقع دوباره در آستانه مواجهه با خیز چهارم کرونا قرار گرفتیم و پس از مدت‌ها میزان مرگ‌ومیر ناشی از کرونا سه رقمی شد و به عدد 117 رسید. همچنین ۱۱ هزار و ۶۶۰ بیمار جدید مبتلا به کووید ۱۹ در کشور شناسایی شدند.
تا پیش از اعلام تعیین وضعیت شهرها برای تردد سفر همه می‌دانستیم که مشهد به دلیل ویژگی زیارتی خود با سیل زیادی از مسافران و زائران روبه‌رو خواهد شد. با این وجود این شهر زرد اعلام شد و از همان روزهای آخر اسفندماه میزان تردد بین استانی و جاده‌ای به سمت این شهر افزایش یافت. به طوری که اخیرا رئیس پلیس راه خراسان رضوی اعلام کرد که مسافران طی 72 ساعت مشهد را ترک کنند
در همین راستا وزیر بهداشت در صفحه اینستاگرام خود با اشاره به اینکه برخی فکر می‌کردند فراز و فرود منحنی کرونا شاید به شیوه فتوشاپ است، نوشت: «ویروس سرکش انگلیسی از راه رسید، خوزستان را گرفتار کرد، شبانه‌روز تلاش نمودیم تا در آن استان که بیشتر از سه پیک کشوری قبلی گرفتارمان کرد مهارش کنیم.
نوشتیم…گفتیم…التماس کردیم…قسم دادیم که دو تا سه هفته صبوری کنید، مهلت بدهید، تا مثل سال قبل از فرصت تعطیلات سال نو استفاده کنیم و با تشدید بیماریابی در طرح شهید سلیمانی خانه به خانه شعله‌های کوچک را شناسایی و مهار نماییم تا به هم نپیوندند و آتش دامن پهنه ی کشورمان را نگیرد.
گفتیم: سفر و جمعیت سیال نمی‌گذارد طرح اجرا شود و بیماری نیز از نقاط گرفتار به مراکز پاکتر منتقل می‌شود. صف‌های طولانی تهیه ارزاق شب عید ساعت‌ها جمعیت سالمند تنیده در این صف‌ها را گرفتار می‌کند. می‌دانیم تاب‌آوری مردم مهم است، ولی تاب‌آوری مدافعین خسته سلامت پس از چهارده ماه کار بی‌وقفه و جان‌فشانی برای مدیریت پیک‌های پیوسته نیز مهم است.
گفتیم: اقتصاد گردشگری اهمیت دارد، ولی سرمایه اجتماعی نظام سلامت و هزینه‌های شیوع مجدد بیماری و اثراتش بر اقتصاد خرد و کلان کشور نیز بی‌اهمیت نیست. گفتیم: اگر به حرف‌های کارشناسیمان گوش ندهند بهار سختی در پیش است.
شاید بدین دلیل باور نکردند که اولا وزن ویروس موتاسیون‌یافته را در محاسبات اپیدمیولوژیک ما نمی‌شناختند و ثانیا سه پیک سنگین قبلی را آرام، بی‌صدا و مظلومانه همکارانمان مدیریت کردند و گروهی فکر کردند که فراز و فرود منحنی‌ها شاید به شیوه فوتوشاپ است!».
اما در این شرایط وضعیت کلان‌شهرهای مشهد و تهران به چه صورت است؟
تا پیش از اعلام تعیین وضعیت شهرها برای تردد سفر همه می‌دانستیم که مشهد به دلیل ویژگی زیارتی خود و وجود بارگاه امام رضا(ع) با سیل زیادی از مسافران و زائران روبه‌رو خواهد شد آن هم زمانی که مدت‌ها تردد به این شهر ممنوع بود. به همین خاطر نگرانی‌های بسیاری برای تعیین وضعیت مشهد وجود داشت. با این وجود این شهر زرد اعلام شد و از همان روزهای آخر اسفندماه میزان تردد بین استانی و جاده‌ای به سمت این شهر افزایش یافت. به طوری که اخیرا رئیس پلیس راه خراسان رضوی اعلام کرد که «اگر مشهد در وضعیت نارنجی قرار گرفته است، مطابق مصوبه ستاد ملی کرونا برای شهرهای قرمز و نارنجی، مسافرین مکلفند طی بازه زمانی ۷۲ ساعته شهر را ترک کنند در غیر این صورت به ازای هر ۲۴ ساعت ۵۰۰ هزار تومان جریمه خواهند شد. همچنین از این پس ورود خودروهای شخصی با پلاک غیربومی به مشهد و خروج خودروهای شخصی با پلاک بومی از مشهد ممنوع است».
همچنین برای بار دیگر اعلام شد مشاغل گروه‌های سه و چهار به طور کامل و به مدت دو هفته تعطیل خواهند شد. ورود خودروهای شخصی با پلاک بومی شهرهای نارنجی به سایر شهرها و همچنین ورود خودروهای شخصی با پلاک غیربومی به شهرهای نارنجی به طور کامل ممنوع است و تمامی فعالیت‌های آموزشی در مدارس، دانشگاه‌ها، موسسات، آموزشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه و نیز فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در مساجد و مراسم آیینی و مذهبی نیز به طور کامل تعطیل خواهد بود.
شرایط تهران نیز بهتر از مشهد نبوده و پایتخت با افزایش دو برابری مرگ‌ومیر روبه‌رو شده است. ناهید خداکرمی، عضو شورای اسلامی شهر تهران اعلام کرد میزان تلفات ناشی از کرونا در تهران نسبت به اسفند سال گذشته 2 برابر افزایش یافته است. به گفته او «مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در اواسط اسفند به 15 نفر رسیده بود، اما دوباره آمار رشد کرد و در روز چهارشنبه 11 فروردین 39 نفر بر اثر کرونا در تهران جان باختند». از سویی دیگر وضعیت شهرستان‌های دماوند و فیروزکوه در استان تهران در روزهای اخیر به رنگ نارنجی درآمده است و همچنین هشدارهای در خصوص وضعیت پایتخت داده می‌شود .
پرسش اینجاست آزمون و خطا تا به کی؟
شرایط در کشور تا حدودی به ثبات رسیده بود تا زمانی که ویروس کرونای انگلیسی به طرق مختلف وارد ایران شد. در این زمینه نیازمند برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌گیری‌های دقیقی بودیم تا دوباره با خوان چهارم بیماری کرونا روبه‌رو نشویم. اما باز هم بی‌توجه به تجربیات گذشته کشور در مقابل با این بیماری با تصمیمات نادرست و آزاد گذاشتن ترددهای بین شهری و استانی شرایط را تغییر داده شد. یکی از تجربیاتی که در طی یک سال مقابله با این بیماری به دست آوردیم جلوگیری از ساده‌انگاری شرایط و کمرنگ کردن تشدیدهای قانونی است. درواقع با کاهش نظارت‌های قانونی، وضعیت بیماری دوباره به سمت روزهای دشوار گذشته سوق داده شد. درست است که یکی از مشکلات در ادامه‌دار بودن تشدیدهای قانونی وضعیت اقتصادی است، اما آیا با دوباره نارنجی و قرمز شدن برخی از شهرها تعطیلی برخی کسب‌وکارها و فشار مضاعف و مجدد به کادر درمان مجدد با مشکلات اقتصادی روبه‌رو نمی‌شویم؟!
یکی از نیازهای اساسی کشور در این شرایط همراهی تمامی دستگاه‌ها است؛ ناهماهنگی بین دستگاه‌ها جزیره‌ای عمل کردن و بی‌توجهی به توصیه‌های کارشناسی می‌تواند موج چهارم را دشوارتر، طولانی‌تر کرده و ضربه‌های مهلک اقتصادی به کشور وارد کند.