ایجاد تجربه‌های نو و بدیع در فرهنگ ترویج مطالعه
مریم اصغری
در جهانی که با بهره‌گیری از تکنولوژی نوین سعی در کسب هر چه بیشتر اطلاعات داشته و ارتقاء سطح دانش توسط کشورهای مختلف، روند رو به رشد دارد، فراهم آوردن اطلاعات مناسب و اطلاع رسانی سریع و به موقع نوعی قدرت و توانایی محسوب می‌شود که بخش مهمی از این وظیفه خطیر بر دوش کتابخانه‌هاست. وجود کتابخانه‌ها در جوامع اسلامی از اهمیت بالایی برخوردار و به تغذیه حیات فکری و روحی مردم کمک کرده و مواریث فرهنگی، دانش‌های نهفته، تفکر گذشتگان و اندیشه‌های موجود را به قرون بعد انتقال می‌دهد. نگاهی داریم به آنچه در سال 99 توسط اداره کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی صورت گرفته است.
به گزارش روزنامه «صبح امروز» و به نقل از روابط عمومی مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی ضمن برشماری خدمات ارائه شده توسط این اداره در سال 99، شیوع ویروس کرونا و تبعات آنرا باعث ایجاد تجربه‌های نو و بدیع در فرهنگ ترویج مطالعه در کشور و استان عنوان کرد.
اجرای بیش از ۴ هزار برنامه فرهنگی در سال ۹۹
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی با اشاره به اینکه در حال حاضر ۱۳۲ کتابخانه نهادی، ۸۰ کتابخانه مشارکتی، ۴ کتابخانه مستقل و در مجموع ۲۱۶ باب کتابخانه در استان خراسان رضوی در حال خدمت رسانی به مردم و علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی است، گفت: در سال ۹۹، در سطح استان خراسان رضوی موقعیت ۴۰ فضای مستعد ایجاد کتابخانه برای اخذ مجوز به نهاد کتابخانه‌های عمومی ارسال شده است.
وی اجرای بیش از ۴ هزار برنامه فرهنگی توسط اداره کل، ادارات کتابخانه‌های عمومی و کتابخانه‌های عمومی استان را گوشه‌ای از تلاش و همت جهادی مجموعه کتابخانه‌های عمومی استان در سال ۹۹ عنوان کرد و گفت: برگزاری «دهمین جشنواره کتابخوانی رضوی» «پویش خانواده کتابخوان» «پویش ملی کتابخوانان عاشورایی» از جمله مهمترین برنامه های فرهنگی انجام شده است.
ابتکاران ویژه نهاد کتابخانه‌های عمومی
همچنین حجت الاسلام سبزیان راه‌اندازی «محافل ادبی» در ادارات کل و کتابخانه‌های عمومی را یکی از ابتکارات ویژه نهاد کتابخانه‌های عمومی در سال گذشته عنوان کرد و برگزاری برنامه‌هایی چون؛ «ده شب، ده محفل» «ابیات مقاومت»، برنامه ملی شعرخوانی «بانوان شاعر» پویش ملی «اقتراح ماسک» با هدف تقدیر از مدافعان سلامت، برنامه شعرخوانی مجازی «مرد میدان»، برنامه ملی «فرستاده مهربانی» در بستر اسکای روم، برنامه ملی «راویان بالندگی»، آیین تجلیل تعدادی از پیشکسوتان، چهره‌های فعال و همچنین مفاخر شعر انقلاب استان، برنامه «شعرخوانی با محوریت محفل ادبی رواق ادب»، برگزاری «ویژه برنامه میلاد امام رضا (ع)»، برگزاری برنامه «شعرخوانی بزرگداشت روز حافظ»، ویژه برنامه میلاد پیامبر (ص) با عنوان «رایحه حبیب» را بخشی از برنامه‌های انجام شده توسط محفل ادبی رواق ادب عنوان کرد.
نقد و رونمایی‌ها
وی خوانش، نقد و رونمایی کتاب را بخشی از برنامه‌های ثابت اداره کل و کتابخانه‌های عمومی در طول سال دانست و گفت: رونمایی و نقد و بررسی کتاب‌های رخدادی شگفت کرونا، ستاره من، نشانه ها، کلید روابط پایدار در زندگی زناشویی، از مشهد تا کاخ صدام، هم رنگ خدا، روز آزادی زن و همچنین رونمایی از، تازه‌های کتاب حوزه علمیه خراسان (۶ اثر)، مجموعه دلنوشته‌های مردمی «سردار آسمانی»، مجموعه «دلنوشته فلسطین» را از جمله برنامه‌های اداره کل کتابخانه‌های عمومی در موضوع خوانش و رونمایی کتاب در سال ۹۹ بود.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی برگزاری سلسله نشست‌های کتابخوان را در ایام و مناسبت‌های مختلف از دیگر برنامه‌های فرهنگی این اداره در سال ۹۹ عنوان کرد و گفت: سلسله نشست‌های کتابخوان ویژه «فعالین دانشجویی»، «جوانان مکتب حاج قاسم»، «نوجوانان مکتب حاج قاسم»، «فرماندهان بسیج ادارات کل استان»، «ترور پژوهش» از جمله برنامه های فرهنگی شاخص سال گذشته اداره کل بوده است.
نوآوری و ابتکار در ارائه طرح‌ها
حجت الاسلام سبزیان خلاقیت، نوآوری و ابتکار را از جمله مولفه‌های برنامه‌های اجرا شده دانست و ادامه داد: رونمایی از؛ طرح «حسینیه کتاب»، طرح «یک اربعین کتاب»، طرح «باشگاه کتابخوانان عاشورایی»، طرح «سنگر کتاب» در نمایشگاه بین‌المللی دفاع مقدس مشهد و ایجاد غرفه اداره کل در نمایشگاه با عنوان سنگر کتاب، طرح «کتاب موتوری»، اجرای طرح «به تو از دور سلام» ویژه روز اربعین و اجرای برنامه به طور همزمان در محوطه کتابخانه‌های عمومی استان و اجرای طرح «محفل سلوک عاشورایی» با ضبط برنامه سخنرانی، معرفی کتاب و مقتل خوانی و پخش از شبکه استان سیمای خراسان رضوی نیز گوشه‌ای از برنامه‌های فرهنگی خلاقانه اداره کل در سال گذشته بود.
وی تمامی برنامه‌های اجراشده را با محوریت کتاب عنوان کرد و گفت: برگزاری «مسابقه ملی کتابخوانی» «فرهنگ مختصر امر به معروف و نهی از منکر»، مشارکت در اجرای مسابقه «صدای کتاب» با همکاری سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری مشهد در بستر اپلیکیشن «شهر من»، مسابقه کتابخوانی «روز آزادی زن» در بستر سماک با مشارکت دفتر جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و اجرای مسابقه «سبک زندگی سالم ۱» را از این برنامه‌ها عنوان کرد.
واحد فناوری اطلاعات
وی سال ۹۹ را سالی پربار و با تجربه‌ای بسیار ارزشمند در حوزه ارتقا و استفاده از ظرفیت‌های جدید فناوری اطلاعات از جمله ایجاد بستر اسکای روم برای برگزاری برنامه‌های فرهنگی در فضای مجازی دانست.
فعالیت‌های حوزه عمرانی اداره کل
وی وضعیت فعالیت‌های عمرانی در کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی را در سال ۹۹ مثبت و با نتایجی ارزشمند در سال جاری عنوان کرد و گفت: افتتاح سه کتابخانه عمومی مرحوم حاج غلامرضا داوودی بردسکن، کتابخانه زنده یاد فهمیه زینلی نیشابور و کتابخانه عمیدالملک کندری و تکمیل و آماده‌سازی کتابخانه شفیع آباد بردسکن، پیگیری تکمیل و آماده‌سازی افتتاح کتابخانه مرحوم شاهین‌فر گلبهار، تکمیل مدارک ۴۰ باب فرم بازدید کتابخانه جهت افتتاح و بهره‌برداری، پیگیری تکمیل مدارک ۲۵ باب سالن مطالعه جهت افتتاح و بهره برداری، برآورد و ثبت ۴۹ پروژه پیمان (تعمیرات، بازسازی، ساخت) در سامانه پی وب، تکمیل افزایش بنای کتابخانه خوشاب، تکمیل و افزایش بنای کتابخانه خلیل آباد، تکمیل اسکلت پروژه عشق آباد نیشابورو تکمیل اسکلت و اجرای سقف و شیب بندی پروژه فخرآباد بجستان از جمله فعالیت‌های شاخص حوزه عمرانی اداره کل کتابخانه‌های عمومی در سال ۹۹ بوده است.
حوزه منابع کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی از خرید بیش از ۲۰۳۷ عنوان کتاب در ۱۵ هزار نسخه کتاب به ارزش سه میلیارد و ۱۹۶ میلیون ریال در سال گذشته برای ارسال به کتابخانه‌های عمومی خبر داد و گفت: خرید از ناشران و نویسندگان بومی استان، خرید منابع بخش کودک برای شش کتابخانه شهرستان مشهد، خرید منابع برای کتابخانه عطاردی قوچان، خرید کتاب کودک و بزرگسال برای سه کتابخانه سیار شهرستان مشهد و یک کانکس روستای ساق، خرید کتاب کودک و بزرگسال برای چهار کتابخانه تازه تاسیس استان، خرید کتاب مرجع از محل اوراق برای کتابخانه‌های استان، خرید کتاب‌های مورد نیاز اعضای کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) از جمله اولویت‌های ضروری خریداری کتاب توسط اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان بوده است و جذب ۴۸۲۹۴ کتاب اهدایی، وجین ۳۳۴۷۹ نسخه کتاب، تهیه و تنظیم بیش از ۱۱ بسته مطالعاتی مناسبتی، بررسی و ارزیابی فعالیت‌های فرهنگی کتاب محور کتابخانه‌های استان، از جمله فعالیت‌های حوزه منابع اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان بوده است.
امور انجمن‌ها
وی انجمن کتابخانه‌های عمومی استان، شهرستان‌ها و بخش‌ها را مراکز تصمیم‌گیری در حوزه بهبود وضعیت و تسریع در روند ایجاد کتابخانه و ترویج فرهنگ کتابخوانی دانست و برگزاری این جلسات را به صورت منظم و با دستور کار عملیاتی باعث رونق کتابخوانی عنوان کرد.
وی استان خراسان رضوی را یکی از استان‌های پیشتاز در برگزاری جلسات کمی و کیفی در سطح استان و شهرستان و بخش دانست و ادامه داد: در سال ۱۳۹۹، تعداد ۳۲۴ جلسه انجمن کتابخانه‌های عمومی در استان خراسان رضوی برگزار شد که این تعداد از برگزاری ۷۱ درصدی جلسات انجمن کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی حکایت دارد.
عملکرد حوزه مشارکت‌ها درسال ۱۳۹۹
حجت‌الاسلام سبزیان از امضای ۱۰ تفاهم نامه با سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی در سال ۹۹ و آماده سازی 10 تفاهم نامه دیگر در راستای ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی خبر داد.
وی همچنین از اهدای بیش از ۴۷ هزار کتاب به ارزش نزدیک به ۶ میلیارد ریال، کمک‌های نقدی به ارزش یک میلیارد و ۶۸۳ میلیون ریال، کمک‌های تجهیزات کتابخانه‌ای به ارزش بیش از ۵۰ میلیون ریال و کمک‌های غیر نقدی به ارزش ۵۸۸ میلیون ریال به عنوان بخشی از همت خیران و نیک و اندیشان علاقه‌مند به کتاب و کتابخوانی در راستای کمک به ارتقای فرهنگ مطالعه در استان یاد کرد.
فعالیت‌های واحد آموزش و پژوهش اداره کل
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی از آموزش و پژوهش به عنوان ارکان اساسی برنامه‌های اداره کل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی جهت بهبود کیفیت کاری و ارتقای علمی کتابخانه‌های عمومی یاد و تاکید کرد: برگزاری دوره‌های آموزشی برای کارکنان و کتابداران استان و حمایت از طرح‌های پژوهشی در طول سال گذشته و با توجه به شرایط کرونایی با استفاده از فضای مجازی مد نظر قرار گرفت.
وی ادامه داد: در سال ۹۹ بیش از ۲۰ دوره آموزشی توسط اداره کل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی برنامه‌ریزی و اجرا شد که بخشی از این دوره‌ها ویژه استان خراسان رضوی و بخشی نیز دوره‌های آموزشی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور جهت استفاده کتابداران استان برنامه‌ریزی شده بود.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی، دوره‌های آموزشی تجربه‌های خواندن ۱، جشنواره مرورنویسی، شعر و ادبیات کودک و نوجوان امروز، اسباب بازی: نقش آموزشی و مهارت افزایی آن، مبانی سواد رسانه‌ای، راه‌های قرآنی خواندن، بهره‌گیری از آرشیو منابع گویا و الکترونیکی: مهارت‌های پایه، مشاوره کتابدار: آشنایی با ناشران ایرانی کودک و نوجوان، سلسله دوره‌های آموزشی با موضوع مهارت‌های اخلاقی و دوره آموزشی ژان مونه از جمله دوره‌های آموزشی برگزار شده عنوان کرد.
وی از نشست کتابخوان «ترور پژوهش»، رونمایی از تازه‌های کتاب پژوهشی حوزه علمیه خراسان، نشست تخصصی «از پژوهش تا عمل» و رونمایی از اشتراک کتابخانه دیجیتال آستان قدس، سخنرانی علمی: فرصت‌های رسانه‌ای برای کتابداران در فضای مجازی، سخنرانی علمی «چگونه به کتابدار پژوهشگر حرفه‌ای تبدیل شویم»، سخنرانی علمی «آینده پژوهی کتابخانه‌های عمومی»، سخنرانی علمی: «تجربیات کتابخانه‌های عمومی در بحران کرونا» و کارگاه آموزشی «برنامه‌های کاربردی اتحادیه اروپا برای توسعه خدمات کتابخانه‌های عمومی (ژان مونه) به عنوان برنامه‌های پژوهشی اداره کل در سال گذشته یاد کرد.
حوزه روابط عمومی و خبر
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی سال ۹۹ را برای حوزه روابط عمومی و اطلاع‌رسانی نیز سالی متفاوت و با تجربه‌ای جدید عنوان کرد و ادامه داد: شیوع ویروس کرونا و تغییر نحوه فعالیت کتابخانه‌های عمومی و لزوم اطلاع رسانی سریع و دقیق برنامه‌ها و فعالیت‌های ترویجی در حوزه کتاب و کتابخوانی اهمیت استفاده از فضای مجازی را بیش از پیش عیان کرد.
حجت الاسلام سبزیان ادامه داد: استان خراسان رضوی در این امر در سال گذشته پیشتاز بود و اولین پویش مجازی با عنوان خانواده کتابخوان در بستر فضای مجازی در ایام تعطیلات نوروزی سال ۹۹ با استقبال بیش از دوهزار خانواده‌ای مواجه شد.
حجت الاسلام سبزیان از آغاز به کار استودیو کتاب در اداره کل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی خبر داد و گفت: تولید محتوای فرهنگی با موضوع معرفی کتاب، برگزاری برنامه‌های فرهنگی مناسب پخش در فضای مجازی و استفاده در صدا و سیمای خراسان رضوی از جمله اهداف ایجاد استودیو کتاب در اداره کل کتابخانه‌های عمومی بود که در اولین مرحله تولیدات محتوایی اداره کل در دهه اول ماه محرم از سیمای خراسان رضوی پخش شد.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی انتشار فایل‌های ترویج کتابخوانی، معرفی کتابخانه‌های عمومی، معرفی کتاب‌های مفید و … از طریق شبکه‌های مجازی در سال گذشته همزمان با پاندمی کرونا را زمینه‌ساز اطلاع‌رسانی گسترده و تقویت پایه‌های ترویجی کتاب و کتابخوانی در فضای مجازی دانست.