نسل بحران زده!
مهناز اصغری
چند سالی می‌شود که اینترنت در ایران به مثابه ابزاری موثر در انتقال و ترویج سیاست، فرهنگ، اقتصاد و … کاربرد پیدا کرده و در این بین رشد سریع تکنولوژی در زمینه اینترنت حوزه جدیدی از توجه را به وجود آورده است. اینترنت یک منبع بی‌پایان اطلاعات و فرصتی جهت تعامل است و به همراه فرا مکان و زمان بودن، در کنار دسترسی راحت، موجب شکل‌گیری شیوه جدیدی از تعاملات اجتماعی نسبت به گذشته شده و تغییراتی شگرفی در سبک زندگی و نحوه آن به وجود آورده است. تا جایی که امروزه اینترنت بیشترین نقش را در اطلاع‌رسانی و تبلیغات برای عموم دارد و به عنوان اصلی‌ترین کانال ارتباطی محسوب می‌شود. اما در مقابل نیز می‌تواند یک خطر واقعی برای افرادی باشد که استفاده صحیح از آن را نیاموخته‌اند و تهدیدهای غیرقابل جبرانی را در بر داشته باشد. بنابراین برای دورماندن از آسیب‌های اینترنت و رایانه باید نسبت به استفاده از این فناوری در خانه، فرهنگ‌سازی نمود تا این تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد.
کودکان، ابزار درآمدی!
یک کارشناس فضای مجازی در گفتگو با «صبح امروز» مطرح می‌کند: در یک نگاه کلی، تکنولوژی اینترنت اعم از پیام نگاری، ایمیل نگاری، چت و مکالمات اینترنتی، اینستاگرام و… برای بهبود رفاه بشر به وجود آمد که البته از خیلی از جهات هم مثمرثمر بوده‌اند. به طور نمونه دیگر برای دسترسی به یک دایره‌المعارف، دفترچه تلفن یا فرهنگ لغت، به هیچ تنابنده‌ای احتیاج نداریم.
معتضد: اینترنت اعم از پیام‌نگاری، ایمیل‌نگاری، چت‌ها و مکالمات اینترنتی، اینستاگرام و… برای بهبود رفاه بشر به وجود آمد که البته از خیلی از جهات هم مثمرثمر بوده‌اند
احمد معتضد ادامه می‌دهد: بنابراین اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مانند بسیاری از پدیده های دیگر دارای پیامدهای مثبت و منفی است که با برنامه‌ریزی و بالا بردن سطح آگاهی عمومی می‌توان از آثار و دستاوردهای مثبت آن بهره گرفت و پیامدهای منفی را به حداقل رساند.
وی با اشاره به اینکه «متاسفانه برخی از والدین با پیامدهای مخرب این جهان دیجیتال آشنایی ندارند» بیان می‌کند: امروزه با گسترش فضای مجازی به ویژه کسب و کارهای مجازی، شاهد انتشار عکس کودکان معصوم و بی‌گناهی هستیم که ناخواسته مدل تبلیغاتی برای والدین شده‌اند که گاه خود والدین از این طریق درآمدی کسب می‌کنند یا عکس کودک خود را در اختیار برندهای مختلف برای فروش محصولات بیشتر آنها قرار می‌دهند. درواقع این کار، نوعی تجاوز به حریم کودک محسوب می‌شود و از آن به عنوان کودکان کار نوین یا به عبارتی برده‌داری نوین یاد می‌شود.
رجبی: فرزندان همیشه سر در اینترنت ِ ما، کمتر سرکشند، بیشتر مدارا می‌کنند و به مراتب کمتر شادند و آمادگی کامل پا گذاشتن به بزرگسالی را ندارند. این برای ما قدیمی‌ترها، چه مفهومی دارد؟ بی شک افسردگی و انزوا می‌تواند از تبعات استفاده بیش از حد از دنیای مجازی باشد
این کارشناس فضای مجازی می‌افزاید: با بی‌توجهی خانواده‌ها بسیاری از کودکان در عصر کنونی دارای آلبوم‌های مجازی هستند. عکس‌هایی که شاید به وقت بزرگسالی مورد خجالت این کودکان شود. ای کاش این تصاویر منتشر شده به مراحل رشد کودک محدود می‌شد، غافل از آن که به این نکته اندیشیده باشیم که پسر یا دختر ما وقتی به سنین جوانی رسیدند چه واکنشی نسبت به فیلم یا عکس منتشر شده نشان خواهند داد.
بحرانی اجتناب ناپذیر
وی با اشاره به اینکه «یکی از اقشار آسیب پذیر کودکان هستند» ابراز می‌کند: ما اصولا از آسیب‌پذیری کودکان در دنیای بیرونی مراقبت می‌کنیم و تلاش داریم که کودکان کمتر دچار آسیب شوند. چراکه چنین مشکلاتی چند نسل بعد را هم درگیر می‌کند. اما امروزه با گسترش استفاده از ابرازهایی مانند تلفن همراه و شبکه‌های مجازی توسط کودکان، آنها بیشتر در معرض آسیب قرار گرفته‌اند و اگر امروز چاره‌ای برای این موضوع اندیشیده نشود، نسل بعد دچار بحران خواهد شد.
ناهنجاری‌ها و رفتارهای خارج از عرف در فضای مجازی
یک جامعه شناس فرهنگی نیز در اینباره در گفتگو با «صبح امروز» ابراز می‌کند: عدم وجود تولیدات و محتوای مناسب با رده سنی در فضای اینترنت ما موضوع مهمی است که کمتر به آن پرداخته شده است. براساس آمارها حدود ۱۹ میلیون کاربر اینترنت در کشور زیر ۱۸ سال سن دارند، کارشناسان بیشتر جامعه هدف و آسیب پذیر را در این گروه سنی دیده‌اند. چراکه با گسترش نفوذ اینترنت دسترسی افراد به خدمات مختلف ارائه شده در فضای مجازی افزایش یافته است.
اسماعیل رجبی ادامه می‌دهد: تهدیدهای مختلف موجود در فضاهای مجازی که مشخصه اصلی آنها تعامل و ارتباط با سایر کاربران است، نگرانی‌ها در مورد امنیت نوجوانان را بسیار افزایش داده است. به گونه‌ای که جوانان و نوجوانان به سمت اعتیاد به این فضا پیش رفته‌اند و این روزهای کرونایی و تحصیل مجازی نیز به این اعتیاد دامن زده است.
وی با اشاره به اینکه «ناهنجاری‌ها و رفتارهای خارج از عرف در فضای مجازی با درصد بیشتر و بی پرواتر انجام می‌شود» مطرح می‌کند: دلیل آن این است که شما در فضای مجازی قادر هستید هویت خود را که شامل جنسیت، سن، کشور و ملیت و … است مخفی کنید، بنابراین ناهنجاری و آسیبی که ایجاد می‌شود بیشتر از فضای واقعی است.
زنگ خطر اعتیاد به فضای مجازی
این جامعه شناس مطرح می‌کند: در عصر کنونی اعتیاد به اینترنت و یا به عبارتی وب گردی یا گشت و گذار در فضای مجازی آن هم بی هدف، به رویه رایجی تبدیل شده و روز به روز در حال افزایش است. به همین دلیل گفته می‌شود که اعتیاد به فضای مجازی از رایج‌ترین آسیب‌های تکنولوژی امروز است. در تعریفی عمومی اعتیاد اینترنتی گونه‌ای از مشکلات روانی محسوب می‌شود که کاربر به عناصر اجتماعی و ارتباطی اینترنتی مانند شبکه‌های اجتماعی، اشتراک گذاری، بازی‌های رایانه‌ای، وبلاگ‌نویسی، پورنوگرافی و خرید اینترنتی معتاد می‌شود و زمان زیادی را بدون هدف در اینترنت سپری می‌کند.
وی می افزاید: در این بین اعتیاد به اینترنت را می‌توان اعتیاد به ارتباط محاوره‌ای، اعتیاد به جستجو در صفحات اینترنتی، اعتیاد به هک کردن، اعتیاد به سایت‌های غیراخلاقی، اعتیاد به وبلاگ و صفحات موجود در مرورگرها، اعتیاد به بازی‌های آنلاین و اعتیاد به سایت‌های شرط بندی و قمار بسط داد. در این خصوص نیز کارشناسان مسائل خانواده و حتی کارشناسان فضای مجازی در سال‌های اخیر زنگ خطر اعتیاد اینترنتی یا فضای مجازی را به صدا درآورده و مسئولان متولی را نسبت به این مساله آگاه کرده‌اند.
افسردگی و انزوا، سوغات اینترنت
این کارشناس مسائل فرهنگی معتقد است: فرزندان همیشه سر در اینترنت ما، کمتر سرکش هستند، بیشتر مدارا می‌کنند و به مراتب کمتر شادند و آمادگی کامل پا گذاشتن به بزرگسالی را ندارند. این برای ما قدیمی‌ترها، چه مفهومی دارد؟ بی شک افسردگی و انزوا می‌تواند از تبعات استفاده بیش از حد از دنیای مجازی باشد. تاثیرات روانی غرق شدن در اینترنت بحثی نیس که در مجال یک نوشتار بگنجد و برای آسیب شناسی آن باید متولیان زیادی پا به عرصه بگذارند.
رجبی در پایان‌بندی صحبت‌های خود مطرح می‌کند: مشکلات مدرن ما هر چه باشند، در نتیجه رفتارهای بی‌تناسب رخ داده است. چراکه ارتباط مستحکم بین بچه‌های این نسل و اینترنت، می‌تواند نقش موثری در به وجود آمدن بحران‌های سلامت و روان داشته باشد که این روزها جوانان ما با آنها دست و پنجه نرم می‌کنند. بنابراین باید در خانواده‌ها استفاده درست و صحیح از هرنوع تکنولوژی، به عنوان یک اصل شناخته شود و به اعضای خانواده آموزش بدهیم که چگونه از بسترهای اینترنت استفاده کنند.