وقتی سرمایه ات مهربانی باشد!

وحید حاج سعیدی

یادش بخیر چند سال محمدرضا فرزین دبیر سابق ستاد هدفمندی یارانه ها فرموده بودند «در حذف یارانه بگیران باید بتوان عدالت عمودی و افقی را رعایت و تمام افراد در یک سطح درآمدی را حذف کرد!» ( روزنامه جوان – 23 فروردین 93)

حقیقت امر ما با عبارات اقتصادی نوظهور نظیر گرانی منطقی، عاطفی، هیجانی حبابی، تورم نقطه به نقطه، تورم هفتگی، ماهانه، روزانه و … آشنا شده بودیم ولی خدا وکیلی این مدل عدالت را تا به حال نشنیده بودیم. از آنجایی که فرکانس ما روی دریافت مفاهیم برخی عبارات تنظیم نیست از عمو سیفی( سرایدار مفخم مدرسه) خواستیم مطلب را به صورت مو شکاف برای ما حلاجی کند. عمو سیفی در خصوص این مدل عدالت گفت: « عدالت افقی یعنی افرادی که نیاز مشابه دارند، و از نظر مالی سهم برابر در پرداخت دارند، به یک اندازه از خدمات برخوردار می شوند.»  مثالی که عمو سیفی در مورد عدالت افقی زد چندان باب میل همکاران نبود و گلاب به روتون ما خودمان ترجیح دادیم آن را حذف کنیم!

ایشان ادامه داد «عدالت عمودی یعنی توزیع بار بین ثروتمندان و فقرا. اصلی که بر اساس آن، با افرادی که شرایط متفاوت قرار دارند، باید برخورد متفاوتی صورت گیرد و افرادی که ظرفیت اقتصادی بیشتری دارند، باید پول بیشتری بپردازند و آنها که نیاز بیشتری دارند، باید از خدمات بیشتری بهره گیرند. مثلاً اگر یک نفر با درآمد ماهی 600 هزار تومان و دیگری با درآمد ماهی 3 میلیون تومان دور از جان، زبانم لال سکته قلبی کنند، نفر اول نه تنها برای درمان حاد سکتة قلبی خود احتیاج به مراقبت دارد بلکه برای پیشگیری ثانویه نیز به دلیل اینکه درآمد خودش امکان پرداخت هزینه های پیشگیری ثانویه را نمی دهد باید حمایت و مراقبت شود؛ در حالی که نفر دوم می تواند خدمات پیشگیری ثانویه را خود تأمین نماید.»

هنوز افاضات عمو سیفی تمام نشده بود که مدیر وارد شد و با تشر مدیر سیف الله به آبدارخانه پناه برد. هر چند این مدل عدالت را جناب ارسطو در یونان قدیم به این صورت تعریف نموده اند و ما شخصاً ارادت خاصی به ارسطو و افلاطون داریم و روی حرف این عزیزان ان قلت نمی آوریم ولی جسارتاً حالا که دوستان دستشان در کار است و قرار است در هدفمندی یارانه ها، عدالت افقی و عمودی را رعایت کنند، پیشنهاد می شود این لابلا عدالت عرضی و طولی را نیز مراعات کنند. مدل عدالت عرضی و طولی، مدلی است که در آن به افرادی که اگر بخواهیم میزان سرمایه و دارائی هایشان را «عرض» کنیم؛ چند روز «طول» می کشد! با این تفاصیل یادمان باشد این توجه به  حطام دنیوی و ثروت اندوزی تنها مایه دردسر است و انسان نباید به زخارف دنیا دل ببندد.

به قول شاعر وقتی سرمایه ات، مهربانی باشد/ آن وقت دیگر ثروتت پول نیست/ ثروتت همان آبی است که به تشنه ای می دهی/ و یا دانه ای به پرنده ای/ یا همان لنگی است که به کمرت می بندی/ و حتی همان تکه نانی است که به فقرا بفرما می زنی! وقتی سرمایه ات مهربانی باشد گرگ های وال استریت هم به لُنگت غبطه می خورند و نان خشک شان را با همان سسی که مورد علاقه شماست سَق می زنند !