قاتل پلاستیکی
زباله‌های پلاستیکی از بزرگترین معضلات در محیط‌زیست شناخته شده‌اند که شاید بهترین راه مقابله با آن تولید کمتر این زباله‌ها است. زباله‌های پلاستیکی علاوه بر آسیب رساندن به محیط‌زیست و سلامتی انسان‌ها، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به محیط پیرامون زندگی ما وارد می‌کند. در تحقیقات و پژوهش‌های انجام شده مشخص شد که تجزیه پلاستیک در محیط‌های آبی تا صدها سال طول می‌کشد و روند تجزیه این ماده در زیر خاک بسیار طولانی‌تر است.
به گزارش روزنامه «صبح امروز» ایران نیز هم از این قضیه مستثنی نیست. به طوریکه مدیر کل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور گفت: «روزانه 58 هزار تن پسماند شهری در کشور تولید می‌شود».
در این راستا سمیه رفیعی، رییس کمیسیون محیط‌زیست مجلس یازدهم در شهریور ماه سال جاری در جلسه‌ای با بیان اینکه «فراکسیون محیط زیست مجلس یازدهم به دنبال سیاست‌های ویژه در زمینه کاهش مصرف پلاستیک است که به زودی اعمال خواهد شد.»
اخیرا دانشمندان ذرات میکروپلاستیک را در قطرات باران در ارتفاعات هیمالیا و آلپ شناسایی کردند. بنابراین مصرف پلاستیک آثار سوء فراوانی دارد
با گذراندن حدود یک سال از دوران کرونا میزان رعایت موازین بهداشتی در بین مردم بیشتر شده است، و به تبع آن استفاده از دستکش و محصولات پلاستیکی در این روزها افزایش یافته است. این در حالی است که ملاحضاتی برای کاهش تبعات زیست محیطی این محصولات در نظر گرفته نشده است و همین عامل می‌تواند بر تشدید میزان مصرف پلاستیک تاثیر بگذارد. در این راستا با محمد درویش، کنشگر محیط‌زیست و عضو هییت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در مورد معضل پلاستیک و بحرانهایی که درکوتاه‌مدت و بلند‌مدت برای محیط‌زیست ایران ایجاد می‌کند، گفتوگو کردیم.
محمد درویش، با بیان اینکه پلاستیک 200 تا300 سال در طبیعت باقی می‌ماند و اثرات مضر بر طبیعت می گذارد گفت: پلاستیک اثرات مضری بر طبیعت دارد. وقتی پلاستیک‌ها به قطعات کوچک تقسیم میشوند پرندگان و حیوانات به اشتباه این پلاستیک‌ها را می‌خورند و مسموم میشوند. این مسمومیت در زنجیره غذایی به انسان‌ها می‌رسد. حتی زمانیکه تجزیه میشوند در قالب میکروپلاستیک‌ها تا صدها سال باقی می‌مانند. اخیرا دانشمندان ذرات میکروپلاستیک را در قطرات باران در ارتفاعات هیمالیا و آلپ شناسایی کردند. بنابراین مصرف پلاستیک آثار سوء فراوانی دارد.
قاره کثیف کشف شد!
محمد درویش در مورد قاره هفتم توضیح می‌دهد: قاره‌ای پیدا شده به نام قاره هفتم یا قاره کثیف که این قاره از محل انباشت زباله‌های 70 ساله به وجود آمده است که وارد رودخانه و دریا می‌شود و از طریق جریان‌های دریایی وارد یک منطقه در بالا دست هاوایی واقع در غرب ایالت متحده آمریکا شده است. مساحت این قاره حدود سه و نیم میلیون کیلومتر مربع یعنی بیش از دو برابر مساحت ایران است. هر سال 5 درصد به وسعت آن اضافه می‌شود و 100 هزار آبزی و پرنده را هر ساله از بین می‌برد.
به گفته وی، این قاره، یکی از عوامل انقراض جاندارانی است که در محیط‌های آبی زندگی می‌کنند. مشکلات پلاستیک‌ها فوق‌العاده زیاد است به همین خاطر در بسیاری از کشورهای دنیا و اتحادیه اروپا مقررات سخت‌گیرانه‌ای برای مصرف پلاستیک وضع شده است. همچنین به دنبال جایگزین‌هایی هستند که به سرعت تجزیه شوند تا خطری برای طبیعت ایجاد نکند.
تأثیر تولید زباله بر میزان افسردگی افراد
این کنشگر محیط زیست به تاثیرات روانی این پدیده بر روی انسان‌ها نیز اشاره می‌کند: هنگامی که چشم‌اندازهای طبیعی از بین می‌رود منظره‌های زشتی را به وجود می‌آورد که باعث افسرده شدن افراد می‌شود .
درویش در مورد مصرف پلاستیک در روزهای کرونا تشریح کرد: در شرایط شیوع کرونا به خاطر استفاده از دستکش‌های پلاستیکی و ماسک یکبار مصرف، میزان مصرف پلاستیک‌ها افزایش پیدا کرده است. دستورالعمل‌های مقابله با کرونا باعث شده که رستوران‌ها بیشتر از ظروف یکبار مصرف استفاده کنند و این مشکل را بیشتر و شدیدتر کرده است.
مشکل قانون پسماند این است که در این قانون تعریف وظایف، کامل و واحد نیست و طوری تنظیم می‌شود که در بخشی از آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها دستگاه متولی می‌تواند از اجرای تکالیفش سر باز زند که این موارد باید درست شود. همچنین باید تمام جوانب مربوط به این دستگاه که تکلیف دارند، دیده شود
درویش در مورد همکاری و تدابیر جدی از طرف دولت برای پیشگیری از رهاشدن پلاستیک در طبیعت بیان می‌کند: در ایران هیچ اقدام جدی برای کاهش مصرف پلاستیک صورت نگرفته است. فقط برخی از تشکل‌های مردم نهاد مردم را تشویق می‌کنند که به جای کیسه‌های پلاستیکی از کیسه‌های پارچه‌ای استفاده کنند. بهتر است افراد از لیوان‌ها و قمقمه‌های شخصی استفاده کنند تا ظروف پلاستیکی یکبار مصرف کمتر تولید شود. باید دولت در این کار ورود پیدا کرده و برای مردم انگیزه ایجاد کند. دولت باید در تولید پلاستیک‌های زیست‌تجزیه‌پذیر سرمایه‌گذاری کند.
به گفته وی، دولت باید مقررات سختی برای کسانی که محصولات پلاستیکی تولید می‌کنند، وضع کند. تا موقعی که مقررات تشویقی و تنبیهی جدی وجود نداشته باشد و برنامه‌ای برای کاهش تولید و مصرف پلاستیک در دستور کار نباشد، نمی‌توانیم در مقابله با این پسماند‌ها موفق شویم. مثلأ در کشورهای آفریقایی اگر کسی پلاستیک وارد کشور کند جریمه‌های سنگینی را باید متحمل شود.
درویش در مورد پیگیرهایی که از مسئولان داشته است، توضیح می‌دهد: ما درخواست‌های مکرری داشتیم که قوانینی برای مدیریت پسماند در این حوزه تصویب شود ولی تا کنون اجرایی نشده است.
این فعال محیط زیست در پاسخ به این پرسش که به نظر شما آیا دولت بودجه و ظرفیت کافی برای مقابله با تولید بیش از اندازه زباله و پلاستیک در ایران را دارد؟ می‌گوید: به نظر من بودجه دارند ولی اراده‌ای دراجرای این طرح وجود ندارد. دولت باید تفکیک زباله از مبدأ و کاهش سرانه زباله را در دستور کار قرار دهد و برای مردم اهرم‌های تشویقی ایجاد کند تا کمتر از پلاستیک استفاده کنند. رمز موفقیت ما در این زمینه انجام چنین اقدامی است.
باید نظارت‌ها در اجرای سیاست‌ها قوی شود
«صبح امروز» برای پیگیری اقدامات و وعده‌های کمیسیون محیط زیست مجلس یازدهم در چندماه اخیر با سمیه رفیعی، رییس این فراکسیون گفتوگو کرد. رفیعی با بیان اینکه « ما باید نظارت‌های خود را در اجرای سیاست‌ها قوی کنیم» تشریح می‌کند: اقداماتی که تاکنون اتفاق افتاده در بحث قانون پسماند است که از قوانین خوب دور قبل بوده است، اما در خیلی از زمینه‌ها اجرای درست و کاملی نداشته است. ما در حال حاضردر مورد کاهش مصرف زباله شروع به کار کردیم و با برگزاری جلسات متعدد که با مرکز پژوهش‌های مجلس داشتیم و کارشناسانی که در این حوزه حضور داشتند مکاتباتی صورت گرفته است. ما منتظر اظهار نظر این کارشناسان هستیم. تا این قانون بتواند کار آمد باشد و ضمانت اجرایی خوبی را در پی داشته باشد.
در قانون پسماند تعریف وظایف کامل و واحد نیست
به گفته وی مشکل قانون پسماند این است که در این قانون تعریف وظایف کامل و واحد نیست و طوری تنظیم می‌شود که در بخشی از آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها دستگاه متولی می‌تواند از اجرای تکالیفش سر باز زند. این موارد باید درست شود و باید تمام جوانب مربوط به این دستگاه که تکلیف دارند، دیده شود.
قانون پسماند و انواع مدل‌های مدیریتی آن فرق دارد
رفیعی در مورد اینکه مسیولیت این قانون با چه کسی است توضیح می‌دهد: وزارت کشور از عمده دستگاهی است که در این قانون تکلیف دارد و محور اصلی اجرای قانون پسماند است. سازمان محیط زیست باید بر آن نظارت کند تا یک هماهنگی دقیقی بین این دو دستگاه به وجود بیاید. در حال حاضر جای خالی این هماهنگی احساس می‌شود. مدل اجرایی شدن این قانون در شهرهای مختلف به مدل مدیریتی شهرداران بازمی‌گردد و می‌بینیم که این مدل در برخی شهرها به خوبی اجرا می‌شود ودر برخی خوب اجرا نمی‌شود.
در ایران هیچ اقدام جدی برای کاهش مصرف پلاستیک صورت نگرفته است. فقط برخی از تشکل‌های مردم نهاد مردم را تشویق می‌کنند که به جای استفاده از کیسه‌های پلاستیکی از کیسه‌های پارچه‌ای استفاده کنند
به طور مثال در سال ۹۸ شهرداری و شورای شهر گیلان ۱۰۰میلیارد بودجه بابت مدیریت پسماند گرفتند ولی متاسفانه تاکنون خروجی خوبی نداشته‌اند. و ما نمی‌دانیم که این مبالغ چطور و کجا هزینه شده است.
فرهنگ سازی و آگاهی بخشی در مورد مدیریت پسماند
رییس کمیسیون محیط زیست درباره مصرف پلاستیک در ایام کرونا بیان می‌کند: کار مجلس قانون‌گذاری و نظارت بر اجرای قانون است و نیاز به قوانینی ازین دست دارد که در این روزها پیگیری شود. قبل از هر چیزی مستلزم فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی است. میزان مصرف پلاستیک در کشور نشان می‌دهد که فعالیت‌های مردم نهاد هم در این زمینه پاسخگو و کافی نبوده است. این باید ریشه‌ای حل شود و برای آن اسباب و تسهیلاتی در نظر بگیرند.
پیش نیاز قانون پسماند
رفیعی در ادامه تشریح می‌کند: باید به این موضوع دقیق نگاه کنیم و گرنه اگر قبل از اینکه پیش نیاز این قانون آماده شود و قانونی وضع شود مسلمأ این قانون در اجرا ابتر می‌ماند و جز اینکه قوانین متورم را بیشتر کند اتفاق خوبی به دنبال نخواهد داشت. بنابراین باید اول فرهنگ‌سازی و آموزش داده شود و بعد از آن الزامات و سیاست‌های تشویقی و اجرایی را در نظر بگیرند.
رفیعی در پاسخ به سوال خبرنگار که چه اقدام اجرایی و عملی تاکنون در ایران اتفاق افتاده تا قبل از تصویب قانون برای این معضل کار ساز باشد؟ گفت: دولت به فکر این موضوع هست و اقداماتی برای این در نظر گرفته است، ولی باید لایحه بیاید تا انجام شود.
چطور حیات وحش گلستانک تخریب می‌شود
رییس کمیسیون محیط‌زیست در مورد تخریب منطقه البرز مرکزی به نام گلستانک که از ارزشمنترین حیات وحش در ایران است و به تازگی به بهانه معدن و استخراج سرب و روی در این منطقه جاده‌سازی شده است و این تخریب غیرقابل جبران همچنان ادامه دارد، بیان می‌کند: این موضوع یک مصداق از یک رویه غلط است که ما در مورد این رویه غلط با دولت صحبت کردیم و کارشناسی‌ها را انجام دادیم تا اصلاح شود. من به شخصه پیگیر این موضوع هستم. ولی هنوز لایحه دولت نیامده است. وقتی لایحه بیاید بیشتر این مشکلات حل خواهد شد. به طور کلی باید به این مشکل رسیدگی شود تا دوباره از این موردها اتفاق نیفتد. ما نمی‌توانیم مصداقی ورود کنیم ولی به دنبال حل مشکل اصلی هستیم. در این موارد اگه دولت لایحه ندهد خودمان مجبوریم که طرح ارایه دهیم.