هوش مصنوعی می‌تواند خالق هنر باشد؟
سرویس فرهنگ
اخیرا الگوریتم و دستورالعملهای هوش مصنوعی با دریافت دیتاها و پارامترها، موفق به خلق آثار هنری شده‌اند؛ اما به‌راستی می‌توان این آثار را هنر اصیل و واقعی دانست؟ چراکه نظریه‌پردازان عقیده دارند که هنر عملی است که انسان با احساسات و ایده‌های خود بوجود می‌آورد، پس هنری که توسط هوش مصنوعی خلق شده را نمی توان هنر به حساب آورد!
هوش مصنوعی با ارتقای خلاقیت انسانی، کنار زدن محدودیتهای آن و کمک به تحقق ایده طراحی مولد، در آینده‌ای نزدیک دنیای هنر و طراحی را متحول خواهد کرد.
به گزارش روزنامه «صبح امروز» و به نقل از مجله فوربز، حراجی کریستیز در سال ۲۰۱۸ با فروش یک تابلوی نقاشی که توسط هوش مصنوعی کشیده شده بود، تیتر رسانه‌ها شد. این اثر که پرتره ادموند بلامی نام داشت، به قیمت ۴۳۲ هزار و ۵۰۰ دلار چکش خورد و نشان داد دستگاه‌های هوشمند امروزی از قابلیت خلق آثار هنری برخوردارند.
در گذر زمان، به لطف هوش مصنوعی، دستگاه‌ها توان آن را کسب کردند تا بیشتر و بیشتر عملکردهای انسانی چون دیدن (مثل فناوری تشخیص چهره)، حرف زدن و نوشتن (مثل چت بات ها) را بیاموزند. یادگیری امکان «خلق» یک قدم از کسب مهارت در قابلیت‌های اولیه انسانی جلوتر است. اما آیا دستگاه‌های هوشمند واقعا می‌توانند با ظرفیت قابل توجه بشر در خلاقیت و طراحی رقابت کنند؟ مجله فوربس برای پاسخ به این سوال، سه پیش‌بینی درباره تاثیر هوش مصنوعی بر حوزه هنر و طراحی ارائه داده است که در ادامه آنها را با هم مرور می‌کنیم؛
از دستگاه های هوشمند تا ارتقای خلاقیت انسان
تا زمانی که فرآیندهای تفکر خلاقانه مغز را به طور کامل درک نکرده باشیم، بعید است دستگاه‌های هوشمند بتوانند آنها را شبیه‌سازی کنند. همین حالا نیز چیزهای زیادی درباره خلاقیت انسان هست که نمی‌دانیم. از ایده‌هایی که به یک باره و از ناکجا به ذهنمان می‌رسند، تا آن جرقه یافتم، یافتم! که در جا میخکوبمان می‌کند، بخش عمده این فرآیند فکری همچنان یک راز سربه‌مهر است و همین امر کار شبیه‌سازی جرقه مشابه را در دستگاه‌های هوشمند سخت می‌کند.
بنابراین برای رسیدن به نتیجه مطلوب، باید از قبل به این دستگاه‌ها دیکته شود که چه چیزی را باید خلق کنند. پس داستان پرتره‌ای که هوش مصنوعی کشید و در حراجی به فروش رفت چه بود؟ این اثر توسط الگوریتمی طراحی شد که ۱۵ هزار پرتره متعلق به قرن بیستم به آن آموزش داده شده و این طور برنامه‌ریزی شده بود که کار خود را با این نقاشی‌ها مقایسه کند.
نتیجه این که، هوش مصنوعی عمدتا برای ارتقای خلاقیت بشر مورد استفاده قرار خواهد گرفت نه برای تقلید یا جایگزینی آن. از کارکرد هوش مصنوعی در ارتقای فرآیند خلاقانه برای نمونه می‌توان هوش مصنوعی واتسون شرکت IBM اشاره کرد که در ساخت اولین تیزر سینمایی ساخته شده توسط هوش مصنوعی، برای فیلم ترسناک مورگان مورد استفاده قرار گرفت. پلتفرم واتسون جلوه‌های بصری، صوتی و ساختار صدها تیزر فیلم‌های ترسناک دیگر را آنالیز کرد و سپس صحنه‌های مناسب این فیلم را انتخاب کرد تا تدوینگران انسانی از آنها تیزر بسازند. این کار فرآیندی که معمولا هفته‌ها طول می‌کشد را به یک روز کاهش داد.
هوش مصنوعی و غلبه بر محدودیتهای خلاقیت انسانی
انسان‌ها شاید بتوانند تصمیمات پیچیده بگیرند و از ناکجاآباد ایده به سرشان بزند، اما خلاقیت انسانی محدودیتهای خودش را دارد. از همه مهمتر این که ما نمی‌توانیم تعداد زیادی گزینه و ایده ممکن بسازیم و سپس از بین آنها یکی را انتخاب کنیم. در واقع، گونه انسان هرچه با گزینه‌های بیشتری روبه‌رو شود، به همان نسبت گیج شده و قدرت تصمیم‌گیری خود را از دست می‌دهد. این یک مشکل بزرگ برای خلاقیت است زیرا همانطور که لینوس پاولینگ، شیمی‌دان آمریکایی و تنها کسی که دو جایزه نوبل را به تنهایی برد، می‌گوید: نمی‌توان به ایده‌های خوب رسید، مگر این که یک عالمه ایده داشته باشید.
این آن جایی است که هوش مصنوعی می‌تواند مفید واقع شود.
دستگاه‌های هوشمند به سادگی می‌توانند نامحدود راه‌حل و جایگشت ارائه داده و سپس آنها را به مناسب‌ترین گزینه‌ها محدود کنند. به این ترتیب، این نوع دستگاه‌ها می‌توانند به ما کمک کنند راهکارهای خلاقانه جدیدی ابداع کنیم که ممکن نبود به ذهن خودمان برسد.
هوش مصنوعی و راه باز برای طراحی مولد
درست مثل هنرهای خلاقانه، دنیای طراحی نیز احتمالا به سمت همکاری بیشتر بین انسان‌ها و هوش مصنوعی خواهد رفت. این اتفاق ما را به مرحله طراحی مولد (generative design) می‌رساند؛ یک حوزه پیشرفته که از نرم‌افزار هوشمند برای بهبود بخشیدن و ارتقای کار طراحان و مهندسین انسانی استفاده می‌کند. به زبان ساده، طراحان انسانی هدف‌ها، مشخصات و دیگر ملزومات طرح موردنظر خود را وارد می‌کنند و این نرم‌افزار کار بررسی تمام طراحی‌های ممکن که با شاخص‌ها و معیارهای وارده همخوانی داشته باشد را آغاز می‌کند. طراحی مولد می‌تواند در بسیاری از صنایع از جمله معماری، عمران، مهندسی، تولید و طراحی محصول انقلاب به پا کند.
یک مثال از طراحی مولد، ماجرای فیلیپ استارک (Philippe Starck) طراح مشهوری است که برای خلق یک طراحی جدید برای صندلی، با شرکت نرم‌افزاری اوتودسک Autodesk همکاری کرد. استارک و تیمش شِمای کلی صندلی را مشخص کردند و سپس سوالاتی چون «چگونه می‌توانیم با استفاده از کمترین مواد، بدنمان را به این صندلی تکیه دهیم؟» را از سیستم پرسیدند. از آنجا به بعد نرم‌افزار چند طرح مناسب را پیشنهاد داد تا تیم انسانی از بین آنها یکی را انتخاب کنند. طراحی نهایی که AL (هوش مصنوعی) نام داشت و جایزه برد، در هفته طراحی میلان در سال ۲۰۱۹ به نمایش درآمد.
تحولی در دنیای هنر و طراحی
تقریبا تعریف و تفسیر خلاقیت به مجموعه ساختاریافته‌ای از قوانین کار دشواری است. همچنین برنامه‌ریزی‌ها برای خلق اثار هنری با استفاده از هوش مصنوعی نیز کار آسانی نیست.
بنابراین هرچند که هوش مصنوعی جای خلاقیت انسانی را نمی‌گیرد اما با ارتقا و بهبود آن، دنیای هنر و طراحی متحول خواهد شد. هرچند که بدنیست یادآور شویم که الهام‌بخشی صرفا عملی برنامه‌ریزی‌کردنی در ماشین نیست!