ربات‌های دادوستد
مریم اصغری
در تعاریف “الگوریتم” مجموعه‌ای متناهی از دستورالعمل‌ها است که به ترتیب خاصی اجرا می‌شوند و مسئله‌ای را حل می‌کنند. به عبارت دیگر یک الگوریتم، روشی گام به گام برای حل مسئله است.
به گزارش روزنامه «صبح امروز» برای هر الگوریتم تعریف متغیرها و طراحی مرحله به مرحله بسیار مهم است؛ چرا که الگوریتم باید بداند بر روی چه متغیرهایی، چه اعمالی را انجام دهد و نتیجه را در غالب چه متغیرها یا پارامترهایی نشان دهد.
برای ورود در بازارهای مالی و کسب سود بیشتر، در کنار دانش و استفاده از علم و ابزار روز، تجربه و ریسک‌پذیری نیز تأثیر زیادی دارد؛ چراکه ربات‌ها صرفاً بر اساس کد دستور ما عمل می‌کنند؛ اما تلفیق همزمان تجربه و استفاده از علم روز می‌تواند نتایج بسیار خوبی را برای یک شخص فعال در بازار به ارمغان بیاورد
در این مطلب بر آن شدیم تا نقش الگوریتم را در بازار بورس بررسی کنیم. چراکه حالا پیچیدگی‌ها و معادلات جای خود را در همه امور از جمله دادوستدهای بازار سهام نیز باز کرده و بحث خرید و فروش سهام و کسب سود در تالار شیشه‌ای در میان است. این در شرایطی است که برخی کارشناسان بر این باروند که کار به جایی رسیده است که این روزها موضوع از کسب سود فراتر رفته است و بازارگردانی الگوریتمی نقشی حیاتی در سلامت و کارایی بازارهای مالی دارد و در کنار کاهش هزینه‌های مربوط به اجرای معاملات، استفاده از الگوریتم در دادوستدهای بازار سرمایه باعث کاهش نوسانات و هیجانات، بهبود فرآیند قیمت‌گذاری و کیفیت در معاملات شده است. ضمن این که این کار به نوعی از شفافیت بازار حمایت می‌کند و باعث افزایش رضایت سهامداران از هر معامله می‌شود.
استراتژی و اهداف رباتی
یک کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: اگر بخواهیم معاملات الگوریتمی را به زبان ساده و خلاصه تعریف کنیم، باید بگوییم معاملات الگوریتمی در واقع استفاده از کامپیوتر برای انجام معاملات در یک بازار سرمایه مانند بورس است.
بابایی ادامه می‌دهد: همه ما نیاز داریم تا پس‌انداز نقدی خود را درجایی سرمایه‌گذاری کنیم که رونق بیشتر داشته باشد تا سود بالاتر و مطمئن‌تری نصیب ما شود. بازارهایی مانند بورس ایران، بازارهای جهانی و کریپتو کارنسی‌ها و… ازجمله آن‌ها است. اما در بسیاری از تصمیمات مالی توسط انسان، عوامل مختلفی دخیل هستند که موجب می‌شود خطاها زیادتر شده و نتایج به‌دست‌آمده نیز تحت تأثیر این خطاها قرار گیرد. دلایل این خطاها نیز به آموزش ناصحیح و ناکافی، ناکارآمدی تحلیل ها، تاثیرات روانی بر خرید و فروش ها و… بازمیگردد که همگی ریشه در تصمیمات اتخاذ شده با افکار انسانی دارد.
وی با اشاره به ربات‌هایی که با هدف و استراتژی خاص طراحی و برنامه‌ریزی می‌شوند، بیان می‌کند: معاملات الگوریتمی می‌تواند ریسک معامله را کم کند و برحسب برنامه‌ای از پیش تعیین‌شده خرید و یا فروش سهم در بازار را انجام دهد که در نوع پیشرفته آن مدیریت سرمایه و ریسک‌پذیری نیز در برنامه‌ریزی لحاظ می‌شود؛ بنابراین به زبان ساده زمانی که سود یا ضرر هر سهم به میزان تعیین‌شده برسد، سهام به‌طور خودکار فروخته خواهد شد. در این نوع معامله انسان به‌عنوان تصمیم‌گیرنده به‌طور مستقیم هیچ دخالتی نخواهد داشت و تنها می‌تواند از طریق استراتژی تعیین‌شده برای ربات بر خریدوفروش دخالت داشته باشد.
تکنولوژی معاملات الگوریتمی به سرعت در حال پیشرفت است و برنامه‌نویسان و تحلیل‌گران بسیاری، ۱۰۰ درصد تمرکز خود را روی هوشمندسازی برنامه‌های معاملات الگوریتمی گذاشته‌اند؛ ضمن اینکه استفاده از این روش در بازار بورس ایران نیز رواج دارد؛ اما در حال حاضر عده کمی قادر به استفاده از این معاملات هستند
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به مزایای استفاده از معاملات الگوریتمی مطرح می‌کند: استفاده بهینه از زمان، عدم اتخاذ تصمیمات احساسی، سرعت بالای معاملات و…. از مزایای استفاده از الگوریتم‌ها است.
وی در پایان بندی صحبت‌های خود تصریح می‌کند: البته برای کسانی که در بازار سهام و بورس مشغول فعالیت هستند، این نکته نیز حائز اهمیت است که در هر صورت برای ورود در بازارهای مالی و کسب سود بیشتر، در کنار دانش و استفاده از علم و ابزار روز، تجربه و ریسک‌پذیری نیز تأثیر زیادی دارد؛ چراکه ربات‌ها صرفاً بر اساس کد دستور ما عمل می‌کنند؛ اما تلفیق همزمان تجربه و استفاده از علم روز می‌تواند نتایج بسیار خوبی را برای یک شخص فعال در بازار به ارمغان بیاورد.
الگوریتمی برای سیگنال‌گیری
بک تحلیلگر بورس نیز گفت: از الگوریتم فقط به قصد گرفتن سود در بازار نباید استفاده کرد؛ بلکه از آن برای سیگنال‌گیری و سفارش‌گذاری خودکار یا مدیریت ریسک هم می توان بهره گرفت.
مجید عبدالحمیدی، فعال در حوزه معاملات الگوریتمی در گفتگو با مهر گفت: زمانی که معاملات بورس راه افتاده و رایانه‌ها به شکل امروزی، در دنیای مالی نفوذ نکرده بودند، معاملات به‌صورت فیزیکی و سنتی انجام می‌شد و برای خرید و فروش یک سهم، باید حتماً مراجعات حضوری به ساختمان بورس تهران واقع در خیابان حافظ صورت می‌گرفت؛ لازم بود که متقاضیان قیمت روز سهم خود را بر روی تابلو مشاهده کرده و سپس فرم خرید و یا فروش را پر می‌کردند؛ اما امروز به لطف پیشرفت تکنولوژی، سهامدار می‌تواند به راحتی پشت سیستم شخصی خود در منزل یا محل کار نشسته و قیمت سهم‌ها را به‌صورت آنلاین در وبسایت‌های مختلف نگاه کند و برمبنای آن، تصمیم به معامله بگیرد.
وی افزود: مروری بر این روند نشان می‌دهد که هیچ کس نتوانسته جلوی پیشرفت تکنولوژی را بگیرید؛ ضمن اینکه نحوه معاملات و تعداد سهام حاضر در بورس نیز در گذر زمان تغییرات زیادی کرده است؛ به نحوی که حجم سرمایه یک فرد، در نحوه معاملات وی تأثیر مستقیم گذشته و از طرفی با بزرگ‌تر شدن بازار و افزایش تعداد سهم‌ها، ذهن انسان به دلیل محدودیت‌هایی که دارد، نمی‌تواند همه بازار را همزمان رصد کند؛ از این رو تکنولوژی معاملات خودکار و هوش مصنوعی نیز وارد معاملات در بازارهای مالی شده است.
هوش مصنوعی خودکار و نیمه خودکار
عبدالحمیدی ادامه داد: معاملات الگوریتمی یا معاملات خودکار، یک ابزار معاملاتی بازارهای بورس است؛ به نحوی که با استفاده از آن می‌توان با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و استراتژی‌های مدنظر، به صورت خودکار و یا نیمه خودکار و البته با استفاده از کدهای برنامه‌نویسی شده یا سامانه‌های موجود در بازار، موقعیت‌های مناسب در بورس را شناسایی و آن‌ها را در بهترین زمان موجود شکار کرد.
این تحلیلگر بازار سرمایه ادامه داد: بسیاری از افراد، معاملات الگوریتمی را با استراتژی معاملاتی یا فیلترنویسی اشتباه می‌گیرند؛ در صورتی که همه این‌ها زیرمجموعه‌ای از معاملات الگوریتمی هستند؛ به نحوی که با معاملات الگوریتمی می‌توان استراتژی‌ها و خروجی فیلترهای مد نظر خود را به هسته معاملات ارسال کرد؛ ضمن اینکه الگوریتم‌ها می‌توانند بیش از یک مورد باشند و به صورت ترکیبی و پیچیده، مورد استفاده قرار بگیرند؛ به خصوص اینکه آن‌ها برای انجام معاملات، بررسی‌های مختلفی از جمله زمان‌بندی، قیمت و حجم را در بازار انجام می‌دهند و بر اساس دیتاهای موجود، برای معاملات تصمیم‌گیری می‌کنند.
عبدالحمیدی ادامه داد: این ابزار کمک می‌کند تا بدون درگیر شدن احساسات و یا هیجان‌ها، در بازار معامله کرد و در نهایت موجب افزایش حجم معاملات گردید؛ به همین دلیل در شرایط فعلی، بازارگردان ها با استفاده از این معاملات به راحتی تعهداتی همچون حجم تکلیفی و خرید در منفی‌ها، صف فروش و فروش در مثبت‌ها و صف خرید را به راحتی با سرعت بالا و بدون خطا انجام می‌دهند.
ضرورت تخصص و تجربه برای استفاده از معاملات الگوریتمی بورس
این تحلیلگر بورس معتقد است که باید قبول کرد بورس سال ۹۹ با بورس سال ۹۱ تفاوت‌های زیادی کرده و ایران هم باید همچون سایر کشورها، به سمت استفاده از ابزارهای جدید برای تصمیم‌گیری بهتر و راحت‌تر در معاملات حرکت نماید؛ به نحوی که هر شخصی بتواند از این ابزارها برای معاملات خود در بازارهای مالی استفاده کند؛ اما نکته حائز اهمیت آن است که از این ابزار، فقط به قصد گرفتن سود در بازار نباید استفاده کرد؛ بلکه گاهی اوقات از این ابزار، فقط برای سیگنال‌گیری و محدود کردن تعداد فرصت‌های معاملاتی، سفارش‌گذاری خودکار یا مدیریت ریسک و سرمایه نیز استفاده شود.
عبدالحمیدی بر این باور است که برای استفاده از این شیوه باید به نرم‌افزار و سخت‌افزارهای مناسب دسترسی داشت؛ البته داشتن تخصص و تجربه در بورس نیز برای استفاده از معاملات الگوریتمی یک ضرورت محسوب می‌شود و در حقیقت، معاملات الگوریتمی به هیچ وجه مناسب افراد تازه‌کار نیست؛ این شیوه در تمامی بازارهای جهانی استفاده می‌شود و می‌توان ادعا کرد که تمامی معاملات حجم بالا در بورس‌های بزرگ دنیا، با استفاده از ربات انجام می‌شود.
وی اظهار داشت: تکنولوژی معاملات الگوریتمی به سرعت در حال پیشرفت است و برنامه‌نویسان و تحلیل‌گران بسیاری، ۱۰۰ درصد تمرکز خود را روی هوشمندسازی برنامه‌های معاملات الگوریتمی گذاشته‌اند؛ ضمن اینکه استفاده از این روش در بازار بورس ایران نیز رواج دارد؛ اما در حال حاضر عده کمی قادر به استفاده از این معاملات هستند که این موضوع البته درست نیست و باعث سود بردن برای عده‌ای خاص خواهد شد.
عبدالحمیدی گفت: احتمالاً در آینده و با وضع قوانین جدید، امکان استفاده از معاملات الگوریتمی برای فعالان بورس تهران اعم از حقیقی‌ها و حقوقی‌ها نیز فراهم خواهد شد.
اهمیت اطلاع‌رسانی در کلیت اقتصادی بازار سهام
امروزه معاملات الگوریتمی کاربرد گسترده‌ای در شرکت‌های تامین سرمایه، صندوق‌های بازنشستگی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک پیدا کرده‌اند. بی شک کاربرد سیستم‌های هوشمند در معاملات بازار سرمایه زمانی موثر و مفید واقع می‌شود که فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی مفیدی در خصوص کلیت اقتصاد و بازار سهام بوجود آمده و علاوه بر ثبات اقتصادی، رفتار معامله‌گران در بازار سهام نیز از هیجان‌زدگی بدور باشد.