تحریم ها باید لغو شوند

علی روغنگران

روز چهارشنبه این هفته ماموریت چهار ساله ترامپ در کاخ سفید به پایان می رسد و جو بایدن رسما به عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا کار خود را آغاز خواهد کرد. همزمان این روزها در ایران بحث بر سر رفتار آمریکا در قبال برجام و تحریم ها داغ است. در چند روز اخیر دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب گفت‌و‌گوهایی با مقامات ارشد سیاسی و دیپلماتیک کشور منتشر کرده که در آن به بحث بازگشت آمریکا به برجام پرداخته شده است. مقامات ایران شرط بازگشت آمریکا به برجام را رفع تمام تحریم‌‌ها اعلام کرده‌اند. به ویژه علی اکبر ولایتی و محمد جواد ظریف به این مسئله اشاره کرده‌اند. این اظهار نظرها پس از سخنان رهبر انقلاب در تاریخ 19 دی مطرح شد که مسئله ایران را نه بازگشت آمریکا به برجام که رفع کلیه تحریم‌ها عنوان کردند. رهبر انقلاب همچنین در جملاتی «سخن پایانی و قطعی» جمهوری اسلامی در این باره را اینگونه بیان کردند: “ما هیچ اصرار و عجله‌ای برای بازگشت آمریکا به برجام نداریم اصلا مسئله‌ ما این نیست که آمریکا به برجام برگردد یا برنگردد. آنچه مطالبه‌ منطقی و عقلانی ما است، رفع تحریم‌ها است؛ این حق غصب‌شده‌ ملت ایران است.” ولایتی در همین راستا از شرط ایران برای بازگشت آمریکا به برجام حرف زد و گفت: “ما هیچ اصرار و عجله‌ای نداریم که آمریکا برگردد؛‌ اما اگر می‌خواهد برگردد شرایطی دارد که مهم‌ترینش این است که تحریم‌ها را بردارد و معلوم بشود که دولت جدید به تعهدات برجام پایبند است؛ یعنی اعلام کند و رئیس‌جمهور آمریکا هم متعهد شود.” ظریف نیز از گام‌های عملی‌ آمریکا سخن گفت، گام‌های عملی که منجر به عادی شدن روابط اقتصادی ایران با جهان شود. به گفته او”این یعنی حل و فصل تمام اقداماتی که آمریکا کرده و باعث‌شده رابطه‌ اقتصادی با ایران را محدود بکند.” او همچنین افزود: «امضای بایدن شرط لازم است اما شرط کافی دیدن آثار اقدامات آمریکاست.» حال سوال این است که جو بایدن با شرط ایران برای رفع تحریم‌ها چه خواهد کرد؟درست است که آمریکا باید به برجام به‌عنوان یک عضو 5+1 برگردد، اما بازی کردن با کلمات مشکلی را حل نمی‌کند. برجام یک کلمه و نتیجه توافقی است که هر شش کشور آن را امضا کردند. اصل این توافق این بود که ایران در رابطه با مسئله غنی‌سازی و نگرانی‌هایی که آژانس داشته کوتاه بیاید و آن‌ها هم تحریم‌های ایران را بردارند. نتیجه این توافق برجام شد. این‌که حالا آمریکا بخواهد به برجام برگردد، اما هیچ اقدامی در رابطه با مسائل اقتصادی صورت نگیرد و تحریم‌ها برداشته نشود فایده ای برای ایران ندارد و فقط بازی با کلمات است؛ لذا آمریکا باید همزمان با بازگشت به برجام تحریم‌ها را بردارد. برخی از تحریم‌ها اقتصادی است و بایدن راحت‌تر می‌تواند آن‌ها را بردارد.

این‌که حالا آمریکا بخواهد به برجام برگردد، اما هیچ اقدامی در رابطه با مسائل اقتصادی صورت نگیرد و تحریم‌ها برداشته نشود فایده ای برای ایران نخواهد داشت و فقط بازی با کلمات است؛ لذا آمریکا باید همزمان با بازگشت به برجام تحریم‌ها را بردارد. برخی از تحریم‌ها اقتصادی است و بایدن راحت‌تر می‌تواند آن‌ها را بردارد. اما بعضی از تحریم‌ها زیر چتر تروریسم و حقوق‌بشر هستند

بعضی از تحریم‌ها زیر چتر تروریسم و حقوق‌بشر هستند، اما باز هم بایدن با توجه به این‌که کنگره آمریکا را دموکرات‌ها در اختیار دارند می‌تواند راحت‌تر این بحث را پیش ببرد و با سران کنگره لابی کند و سریعا این اقدام را انجام دهد؛ بنابراین در مرحله اول می‌توانند حسن نیتشان را نشان بدهند. همه تحریم‌ها زیر چتر حقوق‌بشر و تروریسم نیست. آن چیزی که مربوط به اقتصاد و فضای اقتصاد باز ایران، همکاری بین‌المللی اقتصادی ایران، فروش نفت و بازگشت پول است را می‌توانند سریع تر انجام دهند. همان‌طور که گروسی گفت میزان غنی‌سازی روند افزایشی دارد و به 20 درصد رسیده است. این موضوع کار را برایشان مشکل‌تر می‌کند. به نظر می رسد دولت آمریکا، کار مشکلی در پیش ندارد. اگر اراده‌ای وجود داشته باشد و مصمم باشند روند برداشتن تحریم های اقتصادی ظرف یک ماه قابل اجراست. تا الان بایدن و تیمش رویکردشان به این قضیه مثبت بوده است. دیپلمات‌های آمریکایی و سفرای سابق آمریکا هم در این باره نامه نوشتند. افرادی هم که بایدن انتخاب کرده است کسانی هستند که با برجام به طورمستقیم یا غیرمستقیم در ارتباط بودند. حتی جان کری و وندی شرمن که مذاکره‌کننده هسته‌ای بوده در دولت بایدن حضور خواهند داشت. لذا اگر بر روی ادعاهایشان استوار باشند کار جلو می‌رود. اگر آن‌ها روی موضع چهار سال گذشته‌شان که ترامپ را برای خروج از برجام و اعمال فشار علیه ایران، محکوم کردند و گفتند اقدامات ترامپ نتیجه ندارد ایستاده باشند می‌توانند رفع تحریم‌ها را به نتیجه برسانند. علاوه بر رویکرد مثبت آن‌ها، شروطشان هم شروط جدی نبوده است. شروط اروپایی‌ها شاید کمی محکم‌تر باشد. طرف آمریکایی باید توجه داشته باشد که هرچه زمان بگذرد لابی گر‌های مخرب که در منطقه هستند بیشتر می‌توانند با اعضای کنگره و اعضای سنا مشورت کنند و باعث شوند که اعضای کنگره، دولت بایدن را تحت فشار قرار دهند. پس هرچه دولت بایدن زودتر این کار را انجام دهد جلوی بدتر شدن اوضاع را خواهد گرفت. در حال حاضر بعید به نظر می رسد که شروط جدیدی از سوی آمریکا گذاشته شود. اگر شروطی بگذارند ایران هم شرط می‌گذارد. بعد ماجرا کش‌دار و طولانی می‌شود و طبیعتا کار به جایی نمی‌رسد. در نتیجه با غنی‌سازی 20 درصد و بالای 20 درصد و مصوبه مجلس مواجه می‌شویم که کار را برای آن‌ها سخت می‌کند. درست است که ایران هم از لحاظ اقتصادی تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرید، اما کار برای آن‌ها هم سخت می‌شود. یعنی ایران غنی‌سازی را بیشتر می‌کند و سانتریفیوژ‌های پیشرفته تری را به کار می‌گیرد. مصوبه مجلس هم ممکن است به NPT ضربه بزند. بنابراین آن‌ها هم ناچارند سرعت عمل به خرج دهند. روز سه شنبه رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به این نکته اشاره کرد و گفت بیش از دو یا سه هفته وقت نیست، باید عجله کرد وگرنه کار سخت‌تر می‌شود.