نفت بیار، اتوبوس ببر!
ریحانه موسوی
رشد روز افزون جمعیت شهر‌ها به‌خصوص در کشور‌های در حال توسعه باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی در شهر‌ها شده که بخشی از آن مربوط به بحث حملونقل درون شهری است. كمبود و نارسایي در سيستم حمل و نقل درون‌شهری به عنوان يكي از موانع رشد و توسعه هر كشوري به شمار مي‌رود. يكي از موثرترين راه حل‌های اين مشكل توسعه و تقويت سيستم‌هاي حمل‌و نقل عمومي شهري است.
اتوبوس‌های پر‌طرفدار
با توجه به تقاضاي بيش از حد مردم براي استفاده از خدمات اتوبوسراني به دليل ارزان بودن كرايه آن نسبت به نرخ ساير وسایل نقليه عمومي از جمله تاكسي كه مي‌توان آن را مهم‌ترين دليل افزايش تقاضا دانست، سيستم اتوبوسراني شهری با مشكلات مختلفی مواجه شده است.
چندی پیش معاون اول رئیس جمهور از تهاتر نفت برای خرید و تأمین اتوبوس تا پایان سال جاری خبر داد. اسحاق جهانگیری به تراکم جمعیت در مترو و اتوبوس اشاره کرد و گفت: باید اقدام جدی در جهت رفع این مشکل حاصل شود که با همکاری ستاد مقابله با کرونا تصویب شده که تا پایان امسال از طریق تهاتر نفت اتوبوس‌های ساخته و نیمه ساخته شده از خارج وارد کنیم.
۱۶ تیر ماه سال جاری بود که وزیر کشور در نامه‌ای خطاب به معاون اقتصادی رئیس‌جمهور و دبیر شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا خواستار صدور مجوز تهاتر نفت خام و میعانات گازی با واردات اتوبوس و واگن قطار شهری شد.
میانگین عمر ناوگان، ۱۳ سال
عبدالرضا رحمانی‌فضلی طی این نامه خطاب به محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور و دبیر شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا نوشت: طرح‌های نوسازی ناوگان حمل ونقل عمومی به‌ویژه ناوگان اتوبوس‌رانی کشور به دلیل شرایط تحریم، افزایش نرخ ارز و عدم تخصیص اعتبار کافی از سنوات گذشته محقق نشده و تعداد این ناوگان از ۲۶ هزار دستگاه اتوبوس در سال ۱۳۹۲ به ۲۱ هزار دستگاه کاهش و میانگین عمر ناوگان به ۱۳ سال رسیده است.
فرسودگی ۷۰ درصدی ناوگان اتوبوس‌رانی
رحمانی‌فضلی ضمن اشاره به فرسودگی ۷۰ درصد ناوگان اتوبوس‌رانی موجود، درخواست کرد برای دستیابی به اهداف برنامه‌های جامع حمل و نقل کشور و ارائه خدمات مطلوب به شهروندان، سامانه حمل و نقل عمومی کشور نیازمند تزریق ناوگان جدید، تقویت و افزایش آن تا حداقل ۳۵ هزار دستگاه اتوبوس است.
با توجه به صحبت‌هایی که در سطوح بالای کشور، وزارت و دولت در خصوص این طرح صورت گرفته، پیگیر هستیم تا اگر اتفاقی افتاد سهمی نیز برای مشهد در نظر گرفته شود، اما در عین‌حال متوقف نشده‌ایم و قراردادی را با یکی از سازنده‌ها در حال انعقاد داریم تا ۲۰۰ دستگاه اتوبوس نو به ارزش حدود ۷۰۰ میلیارد تومان تهیه کنیم، که در مرحله ابتدایی آن هستیم
انوشیروان محسنی‌بندپی، استاندار تهران نیز اواخر آذرماه از پیگیری وزیر کشور برای واردات اتوبوس به کشور با تهاتر نفت خبر داد و گفت اتفاقات خوبی در حملونقل عمومی در حال شکل‌گیری است. وزیر کشور پیگیر است تا از طریق تهاتر فروش نفت بتوانند اتوبوس‌هایی را وارد کشور کنند.
اما به سراغ رئیس سازمان اتوبوس‌رانی مشهد رفتیم تا دیدگاه وی در خصوص این موضوع و همچنین میزان نیاز این کلانشهر به طرح فوق را جویا شویم.
رئیس سازمان اتوبوس‌رانی مشهد می‌گوید: با توجه به کمبود ناوگان حملونقل و مشکلاتی که در داخل وجود دارد، دولت تصمیم گرفته است تا از طریق خودرو‌ساز‌های داخلی، سفارش تولید اتوبوس بدهد.
سعید حسینقلی زاده مقدم در گفتگو با «صبح امروز» بیان می‌کند: بخشی از این اتوبوس‌ها می‌تواند به‌صورت آماده و توسط خودرو‌ساز‌های داخلی وارد شود و بخش دیگرآن نیز به شکل قطعات وارد گردد و در کارخانه‌های اتوبوس‌ساری ساخته شود، که در هر صورت نیاز به ارز دارد.
وی ادامه می‌دهد: دولت یا باید ارز را در اختیار سازنده‌ها قرار دهد و یا به ازای آن ارز نفت را به متقاضیان ارائه دهد و از محل فروش آن بتواند ناوگان حملونقل عمومی را چه به صورت اتوبوس و چه به صورت قطعات خریداری کند و در اختیار خودرو‌ساز قرار دهد.
واردات ۲۰ به ۸۰
حسینقلی زاده مقدم با بیان اینکه «۲۰ درصد اتوبوس‌ها به صورت آماده و ۸۰ درصد آن به‌صورت قطعات وارد کارخانه‌ها شده و تولید در داخل انجام می‌شود» اظهار می‌کند: عمر بسیاری از اتوبوس‌های ما بالا است، همچنین برای کاهش فاصله خطوط، مبحث شیوع ویروس منحوس کرونا و تلاش برای کم کردن تعداد افراد داخل آن، نیازمند آن هستیم تا برای جایگزینی اتوبوس‌های فرسوده و افزایش تعداد آنها اتوبوس جدید وارد کنیم.
وی در خصوص وضعیت ناوگان حملونقل مشهد و میزان نیاز آن به این طرح تصریح می‌کند: ناوگان حملونقل عمومی مشهد نیز مانند سایر کلان‌شهر‌ها نیاز به نوسازی و تهیه و تزریق ناوگانی نو دارد. در این راستا تلاش خود را کرده‌ایم، بازسازی اتوبوس‌ها انجام شده و در حال نوسازی آن نیز هستیم تا بتوانیم کاری کنیم که فعلا حملونقل آسیب نبیند.
خرید ۷۰۰ میلیاردی سازمان اتوبوس‌رانی مشهد
رئیس سازمان اتوبوس‌رانی مشهد خاطر‌نشان می‌کند: با توجه به صحبت‌هایی که در سطوح بالای کشور، وزارت و دولت در خصوص این طرح صورت گرفته، پیگیر هستیم تا اگر اتفاقی افتاد سهمی نیز برای مشهد در نظر گرفته شود، اما در عین‌حال متوقف نشده‌ایم و قراردادی را با یکی از سازنده‌ها در حال انعقاد داریم تا ۲۰۰ دستگاه اتوبوس نو به ارزش حدود ۷۰۰ میلیارد تومان تهیه کنیم، که در مرحله ابتدایی آن هستیم.
تخصیص‌های هزینه شده در ناوگان اتوبوس‌رانی
با وجود تمامی تخصيص‌های هزینه شده از سال ۱۳۹۰ که شامل طرح بازسازی ۶۵۰ اتوبوس در سال ۱۳۹۵، طرح اعطای تسهیلات نوسازی برای ۳۵۰ دستگاه اتوبوس و ۱۵۰ دستگاه مینی‌بوس در سال ۱۳۹۶، اعطای تسهیلات برای نوسازی یک هزار مینی‌بوس در سال ۱۳۹۷ و پیگیری تخصیص تسهیلات از محل تبصره ۱۸ برای بازسازی دو هزار دستگاه اتوبوس در سال ۱۳۹۸ می باشد، عملا ردیف‌های اعتباری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور و میزان تخصیص آنها بسیار محدود بوده و با تخصیص‌های هزینه شده اتفاق چشمگیری در نوسازی ناوگان اتوبوس‌رانی شهری صورت نگرفته است.
تفاهم‌نامه سازمان اتوبوس‌رانی و شرکت سایپا
با این حال اما چندی پیش مهدی جمالی نژاد در مراسم امضای تفاهم نامه تامین یک هزار دستگاه اتوبوس درون‌شهری بین اتحادیه اتوبوس‌رانی شهری کشور و گروه خودروسازی سایپا، گفت: امضای قرارداد با گروه خودروسازی سایپا با هدف نوسازی ناوگان حمل و نقل شهری به دلیل اینکه می‌توان نیاز کشور را از طریق تولیدات داخلی تامین کرد، باعث غرور و افتخار است.