فیلم نامه‌های آماده ساخت چشم انتظار سرمایه‌گذار
احمد صبریان
در حالی که به جز تعدادی انگشت شمار از آثار قابل تامل، مخاطب پسند، تاثیرگذار و ارزشمند، بیشتر تولیدات این روزهای سینما حرفی برای گفتن ندارند، بسیاری از کارگردانان مجال ساخت آثاری تامل برانگیز که فیلم نامه‌های آنها به نگارش هم درآمده‌اند را نیافتهاند. فیلم نامه‌هایی چون: «ثارا…» مجتبی فرآورده با موضوع قیام امام حسین(ع)، «در این مکان آشغال نریزید» محسن قرایی با مضمون محیط زیست، «صلیب زرد» داریوش فرهنگ با موضوع دفاع مقدس، «سال کبیسه» سامان سالور با مضمونی اجتماعی، «الموت» محمدعلی نجفی درباره ماجرای قلعه الموت، «مرداب» کامران قدکچیان با محوریت درام اجتماعی، «کرگدن» مجید جوانمرد در ژانر حادثه‌ای، «آشیخ» احمد کاوری درباره عملیات کربلای ۵ و شهدای غواص، «مرگ در برلین» حبیب ا… بهمنی با مضمون مجروحان شیمیایی سردشت، «زنبورهای بی کندو» آرش معیریان درباره موسیقی و نسل جوان، «امیرعلی و بچه جن» حسین قناعت در ژانر کودک، «کوری» رضا دادویی با مضمون اجتماعی، «آبان ماه، میانه پاییز» پوریا آذربایجانی با مضمونی عاشقانه، «وقتی پروانه ها به خدا می‌اندیشند» مسعود آب پرور با موضوعی شاعرانه و اجتماعی، «شمال؛ جنوب» سعید سهیلی با موضوعی خانوادگی، «پرنده» جلال فاطمی درباره سهراب سپهری و…. در این نوشتار به 6 کارگردان و فیلم نامه‌ای پرداخته‌ایم که با وجود داشتن پروانه ساخت و پشت سر گذاشتن مرحله پیش تولید به سبب حمایت نکردن تهیه‌کنندگان و سرمایه گذاران بخش دولتی یا خصوصی و برخورداری از موضوعات و دستمایه‌های متنوع که جای خالی‌شان در تولیدات سینمای ایران به چشم می‌خورد، بر کاغذ مانده و این فرصت را نیافتهاند که در کادر دوربین‌‌ها ثبت و ضبط شوند. البته در این میان با درگذشت زنده یادان یدا… صمدی و خسرو سینایی به نظر می‌رسد، سازمان سینمایی باید پیگیر تبدیل فیلمنامه‌های آنان برای ساخت باشد.
کورش کبیر
کارگردان فیلم‌های «جاده‌های سرد»، «شیر سنگی» و «ایران برگر» برای ساخت فیلمش همچنان منتظر سرمایه‌گذار است. آخرین روزهای سال 92 با ساخت پروژه سینمایی «کورش کبیر» به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی و تهیه‌کنندگی زنده یاد علی معلم موافقت شد و معلم اعلام کرد این پروژه سال 93 وارد مرحله جذب سرمایهگذاری و پیش تولید خواهد شد. جوزانی فیلم نامه «کورش کبیر» را با استناد به منابع تاریخی و مشاوره با مورخان نوشت و در مراجع ذیصلاح ثبت کرد. وی اسفند 94 اظهار کرد که فیلم اواخر خرداد 95 با حضور یک بازیگر ایرانی در نقش «کورش» کلید می‌خورد و با شرکت‌‌های آمریکایی برای بخش جلوه‌های ویژه فیلم مذاکراتی داشته است. جوزانی در رونمایی کتاب فیلم‌نامه «کورش کبیر» بیان کرد: قرار بود این فیلم را با علی معلم بسازیم که نشد. یکسری سرمایه گذاران قصد همکاری در این پروژه را دارند و تمام لوکیشن‌های فیلم در ایران است اما مراحل فنی در بزرگترین استودیوهای جهان انجام خواهد شد و قرار است بازیگران بین‌المللی هم در این فیلم حضور داشته باشند. این فیلم به دوران تولد کورش تا رسیدن به امپراتوری و مرگ او می‌پردازد. جوزانی 29 فروردین 95 در برنامه «خندوانه» تصریح کرد: در حال حاضر در پی سرمایه گذار برای ساخت این فیلم است و اگر منابع مالی فیلم تامین نشود، «کورش کبیر» را با سرمایه‌های مردمی خواهد ساخت .
مشدی عباد
زنده یاد یدا… صمدی خالق فیلم‌های «اتوبوس»،«معجزه خنده» و «پدر آن دیگری» نیز مانند دیگر کارگردان‌هایی که در بخش خصوصی و مستقل کار می‌کنند، برای جذب سرمایه ساخت فیلم «مشدی عباد» به در بسته خورد. با وجود این که پروانه ساخت این فیلم نامه صادر شد اما صمدی تا زمان حیاتش در پی جذب سرمایه بود. ساخت این فیلم به حالت تعلیق درآمدو در صورت تأمین بودجه قرار بود وارد مرحله پیش تولید شود. پس از صدور پروانه ساخت کارگردان برای ایفای نقش نخست در این کمدی موزیکال که قراربود به زبان آذری ساخته شود با اکبر عبدی پشت میز مذاکره نشست و حضور وی به عنوان بازیگر اصلی، سعید کریمی به عنوان برنامه ریز و مشاور کارگردان و سعید ملکان به عنوان مجری طرح قطعی شد و صمدی با چند آهنگساز نیز مذاکره کرده بود. داستان «مشدی عباد» درباره پیرمردی 60 ساله متمول است که در شهری کوچک حجره دار است و در مقابل «رستم بیگ» تاجری ورشکسته است که تمام زندگی خود را در قمار از دست داده و حتی به «مشدی عباد» نیز بدهکار است. «رستم بیگ» دختر جوانی دارد که «مشدی عباد» خواستگار سرسخت اوست و یکی از شرط های «رستم بیگ» برای ازدواج «مشدی عباد» با دخترش بخشیدن تمام بدهی هایی است که به وی دارد.
قطار زمستانی
زنده یاد خسرو سینایی کارگردان فیلم «عروس آتش» سال‌ها قصد داشت فیلم مورد علاقه‌اش را بسازد ولی برای تامین بودجه آن منتظر بودجه فارابی برای گرم کردن موتور «قطار زمستانی» بود. وی چند سال پیش فیلم «جزیره رنگین» را ساخت که در گروه سینمایی «هنر و تجربه» روی پرده رفت. سینایی بیش از 10 بار برای گرفتن بودجه به بنیاد فارابی و نهادهای مختلف رفت و آمد داشت ولی تا زمان حیاتش پاسخی نگرفت. بودجه این فیلم در مقایسه با آثاری که این روزها ساخته میشود یک دهم، هم نمی‌شود. این فیلم که قرار بود ایران دهه 1320 و حضور متفقین در تهران را به تصویر بکشد به صورت مشترک از سوی ایران و لهستان جلوی دوربین می‌رفت. سینایی برای نگارش فیلم‌نامه و بازدید محل فیلم برداری در لهستان مدت‌‌ها وقت صرف کرد و حتی زنده یاد عزت ا… انتظامی برای ایفای نقش نخست مرد هم انتخاب شد. سینایی در گفت و گویی تصریح کرده بود: «پس از مرگم حسرت ساخته نشدن سوژه‌هایی را خواهم خورد که می توانست به درد مردم بخورد و امکان ساخت آنها فراهم نشد و شرمنده انتظامی هستم که بسیار به این کار علاقه دارد.» فیلم «قطار زمستانی» به خاطر کمبود بودجه از دستور کار خارج شده بود و سینایی تاکید داشت هر زمان مشکلات برطرف شود آمادگی دارد فیلم را کلید بزند.
تنهایی پرهیاهو
ساخت فیلم «تنهایی پرهیاهو» به کارگردانی تهمینه میلانی نیز هنوز به سرانجام نرسیده است. این نخستین پروژه میلانی در حوزه دفاع مقدس است و با این که بخشی از پیش تولید فیلم سال93 آغاز شد. اما در همان مرحله متوقف ماند. قرار بود بنیاد سینمایی فارابی از این پروژه حمایت کند، اما به گفته محمد نیک بین تهیه کننده «تنهایی پرهیاهو» تا امروز از حمایت خبری نشده است. این فیلم نامه نیازمند حمایت نهادهای دولتی مانند بنیاد سینمایی فارابی است و هنوز پاسخی دریافت نکرده و مسکوت مانده است. تهمینه میلانی برای ساخت «تنهایی پر هیاهو» در ژانر دفاع مقدس به منظور بازبینی لوکیشن‌های مختلف این فیلم دو بار به خرمشهر و آبادان سفر کرد تا بخشی از فیلم‌برداری را در محل بازمانده از جنگ تحمیلی و بخش‌های دیگر را نیز با ساخت دکور جلوی دوربین ببرد. «تنهایی پرهیاهو» روایتی از هشت سال دفاع مقدس است و داستانش از زمان حال آغاز میشود و فلاش بکی به روزهای آغاز جنگ تحمیلی دارد. میلانی این موضوع را که فیلم نامه‌اش براساس کتاب «دا» نوشته شده و این دو به هم شباهت دارند. تایید نکرده و گفته است: «تنهایی پرهیاهو» قصه‌ای عاشقانه دارد و درباره دختری خیاط است که داستان آن از روز اول جنگ آغاز میشود. میرعلایی مدیرعامل پیشین بنیاد سینمایی فارابی تاکید کرده بود: به محض تامین بودجه، «تنهایی پرهیاهو» مقابل دوربین می‌رود.
پلهها نزدیک است
حمید بهمنی کارگردان عرصه دفاع مقدس که فیلم‌های سینمایی «آن مرد آمد»، «آخرین نبرد»، «گلوگاه شیطان» و «گام های شیدایی» را در کارنامه‌اش دارد، برای ساخت فیلم سینمایی «پله ها نزدیک است» همچنان در انتظار فراهم شدن بودجه لازم است. وی 9 تیر 92 گفت: مضمون این فیلم در خصوص امام رضا(ع) است و با توجه به این که حدود 80 درصد از فیلم «پلهها نزدیک است» باید در خارج از کشور فیلم‌برداری شود، تامین هزینه کار بسیار سختی است. وی تصریح کرد: تهیه کننده فیلم که بخش خصوصی است در پی تامین مسائل مالی است و به محض فراهم شدن بودجه، مراحل پیش تولید و تولید آغاز خواهد شد. بهمنی تاکید کرد: با توجه به این که نگاه و نگرش حضرت امام رضا (ع) نگاه جهان شمولی بوده لذا آن حضرت نیز به همه شیعیان دنیا و انسان‌های آزاده تعلق دارند و باید بتوانیم پس از گذشت بیش از سه دهه از پیروزی انقلاب، تصویر جهانی مطلوبی از ایشان به دنیا ارائه کنیم. وی افزود: نگاه به حضرت رضا(ع) در این فیلم؛ نگاهی جهانی است و درصدد هستیم از بازیگران و عوامل خارجی در این فیلم استفاده کنیم. به گفته بهمنی حدود 15 درصد این فیلم در حرم امام رضا(ع) فیلم برداری خواهد شد و بقیه سکانس ها در یکی از کشورهای اروپایی جلوی دوربین خواهد رفت.
طاووس مست
در پی دیدار حجت ا… ایوبی رئیس سازمان سینمایی با «اومیت یاردیم» سفیر ترکیه، مقرر شد مجتبی راعی «طاووس مست» را درباره شمس و مولانا به صورت تولید مشترک ایران و ترکیه کارگردانی کند اما با وجود آماده بودن فیلم‌نامه و انجام بازنویسی‌های مکرر، تولید این فیلم به سرانجام نرسید. به گفته راعی «طاووس مست» داستانی درباره فرهنگ مولانا است که به صورت مدرن و امروزی روایت شده است. پس از مدتی که وعده‌های مالی برای ساخت این فیلم تحقق نیافت، مجتبی راعی اظهار کرد: معتقد است اراده ای محکم در کار است تا فیلم «طاووس مست» درباره زندگی شمس و مولانا ساخته نشود. وی اردیبهشت 95 گفت: ساخت فیلم «طاووس مست» با محوریت زندگی مولانا به دلیل نبود بودجه متوقف شده است، برخی نهادها برای سرمایه گذاری اعلام آمادگی کردند اما بودجه کافی نداشتند. به گفته راعی سرمایه‌گذار ترکیه ای حاضر به سرمایهگذاری است. اما سرمایه گذار ایرانی برای انجام کار نداریم. این فیلم که با محوریت مولانا است از مزار مولانا در قونیه آغاز میشود به طوری که یک استاد دانشگاه ترکیه که علاقه‌مند به عرفان است، طبق الگوی داستان اصلی با شمسی که در تبریز است آشنا میشود که در نهایت «طاووس مست» برسر مزار شمس در خوی تمام میشود.