شرح یک تناقض
سارا ایزدخواه
تاکنون ۵۴ هزار نفر از هم‌وطنانمان بر اثر کرونا جان باخته‌اند. این آمار به گفته پیام طبرسی باید دو برابر محاسبه شود؛ چراکه برخی از فوت‌شدگان بدون تست بوده‌اند و باید گفت که یک هزارم جمعیت به خاطر کرونا در این ۱۰ ماه جان خود را از دست داده‌اند.
به تازگی جهش جدیدی از ویروس کرونا در انگلستان نگرانی‌هایی را بابت سرعت شیوع آن و احتمال کاهش اثرگذاری واکسن به وجود آورده است. هنوز چند روزی از اعلام جهش جدید در ویروس کرونا نگذشته که سومین شاخه جهشیافته این ویروس در نیجریه رصد شد. نکته‌ای که در این بین حساسیت‌زا شده این است که ویروس جهشیافته در انگلیس، قابلیت انتقال بسیار بالاتری از جهش‌های پیشین دارد.
درواقع به اعتقاد ویروس‌شناسان این جهش در یکی از قسمت‌‌های بسیار مهم ویروس کرونا رخ داده است که به ویروس این قابلیت را میدهد که علاوه بر چسبندگی بیشتر، قدرت سرایت بیشتر و نفوذ بیشتر به درون سلول و بیماری‌‌زایی بالاتری را از خود نشان دهد.
به گزارش روزنامه «صبح امروز» این وضعیت منجر شد که سه روز پیش مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا در اظهار نظری شتابزده اعلام کند که «از آنجایی که در پیک اخیر کرونا در کشورمان قدرت سرایت، بسیار بالا و میزان مراجعه بیماران آنقدر بالا بود که گاهی دیگر تخت برای بستری بیماران نداشتیم؛ بنابراین این احتمال وجود دارد که همین ویروس جهشیافته از قبل وارد کشور شده باشد». این اعلام نظر منجر به ایجاد نوعی آرامش موقتی را در رابطه با کاهش اثرگذاری این نوع جهشیافته در صورت ورود به ایران به همراه داشت، اما همان روز نمکی، وزیر بهداشت، این ادعا را رد کرد و گفت: «تا این لحظه هیچیک از ویروس‌شناس‌‌های ما این نوع جهشیافته را گزارش نکرده‌‌اند. البته 66 جهش در ویروس را پیش از این دیده بودیم که گزارش آن به بنده رسیده، ولی هیچیک از این جهش‌‌ها در پروتئین spike نبوده است».
ایرج حریرچی نیز با بیان اینکه «هنوز اینکه علت شیوع و افزایش این ویروس در انگلیس، جهش اخیر است یا خیر، مشخص نشده است» توضیح داده که یک زمانی جهش، علت افزایش شیوع ویروس است و یک زمانی علت افزایش شیوع را همراهی می‌کند که هنوز این موضوع از نظر علمی ثابت نشده.
حتی پیام طبرسی، رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری نیز در ارتباط با این ویروس جهشیافته در انگلستان، توضیح داده که مجهولات این ویروس خیلی بیشتر از شناخته‌های آن است.
به گفته وی «هر چه جلوتر می‌رویم نادانسته‌های ما از ویروس بیشتر می‌شود و ویروس انگلیسی، زلزله‌ای در جهان ایجاد کرده و عمق جهش آن هنوز مشخص نیست».
نکته قابل تامل این است که چنین اظهار نظری _مبنی بر حضور ویروس کرونای انگلیسی در ایران_ توسط محرز یکی از اعضای ارشد کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا مطرح شده، پرسش اینجاست که این صحبت‌ها بدون بررسی‌هایی که بسیاری از متخصصان و ویروس‌شناسان بر آن تأکید دارند چطور توسط یک عضو این کمیته مطرح می‌شود؟
در این بین دکتر سیدعلیرضا ناجی استاد تمام ویروس‌شناسی پزشکی دانشگاه شهید بهشتی توضیحاتی را در رابطه با ویروس جدید انگلیسی توضیح داده و با بیان اینکه «طبق گفته برخی از محققان انگلیسی، ویروس راحت‌تر وارد بدن می‌شود؛ بنابراین باید انتظار داشته باشیم که حتی کودکان نیز بیشتر از قبل تحت تاثیر این ویروس قرار بگیرند» گفت: “نمی‌توان نظری قطعی درباره اظهار نظرهای برخی پزشکان داخلی مبنی بر اینکه واریانت انگلیس همان واریانتی است که شهریور ماه در ایران رخ داد، ارائه داد. درواقع تا پیش از انجام آزمایشات لازم بر روی تغییرات ژنتیکی ویروس کووید از سوی مراکز علمی داخل کشور، نمی‌توان به راحتی در این رابطه اظهارنظر کرد».
اظهار نظرات گوناگون توسط مسئولان مختلف در حوزه بهداشت‌و درمان در رابطه با نو جهشیافته کرونا ویروس انگلیس منجر شد تا محرز روز گذشته با بیان این مطلب که “تاکنون هیچ مدرک و شواهد علمی و بالینی دال بر ورود ویروس کووید ۱۹ جهشیافته انگلیسی به ایران به دست نیامده است” گفته‌های پیشین خود را رد کرد.
درواقع محرز با تاکید بر این که هر چند فعلا در ایران امکان توالی‌یابی دقیق ویروس وجود ندارد، توضیح داده که مدرکی برای ورود این ویروس جهشیافته به ایران در دست نیست. یکی از پرتکرارترین پرسش‌ها در رابطه با این اظهار نظرها در دور روز اخیر ان هم توسط افراد عالی‌رتبه حوزه درما ن این نگرانی را به وجود می‌آورد که چرا بدون بررسی و پژوهش‌های دقیق چنین نظراتی مطرح می‌شود تا واکنش‌های مختلفی را به بار آورد. درواقع نبود یک سیاست واحد و متوالی منجر می‌شود که دغدغه‌‌ها و نگرانی مردم نسبت به واکسن کرونا و عدم خرید واکسن خارجی مورد تایید سازمان بهداشت جهانی افزایش یابد.
تناقض در اظهارنظرها درباره کرونا تنها منوط به این نمی‌شود، بلکه برخی مسئولان در مورد واکسن ایرانی و خرید واکسن خارجی نظرات متفاوت و گاه متناقضی را مطرح می‌کنند که نگرانی‌ها در رابطه با نبود دیدگاهی واحد و یکپارچه در مورد این بیماری و مقابله با آن نشان میدهد. اگر در یک مطلب کوتاه و موجز بخواهیم این دیدگاه‌های متفاوت را مطرح کنیم باید اشاره‌ای به سخنان محمدجواد لاریجانی در رابطه با خرید واکسن فایزر و مدرنا توسط ایران داشته باشیم. اگرچه که وزیر بهداشت بیان کرده که “از بهترین و مطمئن‌‌ترین منابع تولید واکسن دنیا، واکسن می‌‌خریم”، اما لاریجانی با بیان این مطلب که “خرید واکسن کرونا، به ویژه واکسن‌های تولیدی آمریکا طرحی برای زانو زدن ایران است” تحلیل کرده که این مساله، یکی از برنامه‌های اتاق فرماندهی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران است.
وی در یک برنامه تلویزیونی تشریح کرده که تلقین می‌کنند واکسن غیرآمریکایی نزنید، واکسن بخرید و حتماً هم واکسن فایزر یا مادرنا باشد درحالی که باید بابت خرید آن دلار بپردازیم و چون آمریکایی‌ها قبول نمی‌کنند پس می‌گویند باید زانو بزنیم و کرنش کنیم تا به ما چند تا واکسن عرضه کنند. درنتیجه بر اساس تحلیل‌های رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادین از واکسن‌های تولیدی داخل استفاده کنیم.
این درحالی است که بسیاری از ویروس‌شناسان معتقدند به دلیل طولانی بودن فرایند تولید و تایید قطعی واکسن تولید داخل بایستی اقدام به خرید واکسن‌های مورد تایید جهانی نیز به صورت هم‌زمان کنیم.
باید توجه داشت که وضعیت موجود و جهش‌های گوناگون
این ویروس می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری برای سلامت و جان هم‌وطنانمان داشته باشد؛ بنابراین نیاز است هم زمان با پیشرفت در مراحل تولید واکسن داخلی اقدام به خرید واکسن‌های مورد تایید خارجی شود تا مبادا اهمال در این کار منجر به بروز جهش‌های جدید این ویروس در ایران و مواجه شدن با موج‌های چهارم و پنجم شود. از سویی دیگر باید در نظر داشت که اعمال نظرات متناقض و شتابزده و رد این دیدگاه‌ها در مورد این ویروس ناشناخته آن هم از سوی افرادی که مرجع مورد اعتماد مردم در رابطه با این بیماری هستند می‌تواند ضربه‌ای جدی به اعتماد مردم نسبت به این افراد و نظرات علمی آن‌ها در باب کرونا وارد کند.