تمام استراتژی‌های ممکن
علی روغنگران
حزب کارگزاران سازندگی به عنوان یکی از احزاب تاثیرگذار جریان اصلاحات روز شنبه نشان داد که برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری 1400 برنامه جدی دارد. کارگزاران لیستی از نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری را منتشر کرده و خبر داد که با این افراد مذاکره خواهد کرد تا نامزد نهایی‌شان مشخص شود. اسامی این لیست عبارتند از: «سیدحسن خمینی، اسحاق جهانگیری، محمدرضا خاتمی، محمدرضا عارف، محمدجواد ظریف، علی مطهری، رضا اردکانیان، علی لاریجانی، مسعود پزشکیان، محمدجواد آذری جهرمی، محمدباقر نوبخت، سورنا ستاری، عبدالناصر همتی، علی‌اکبر صالحی، محمد صدر، مجید انصاری، عبدالواحد موسوی‌لاری، معصومه ابتکار و شهیندخت مولاوردی». در همان نگاه اول اما به نظر می رسد چند ابهام درباره لیست منتشر شده توسط کارگزاران سازندگی وجود دارد. ابهام اول فرایند انتخاب نامزد است. کارگزاران سازندگی مشخص نکرده که این افراد مورد اجماع شورای مرکزی کارگزاران خواهند بود یا قرار است همه اصلاح‌طلبان روی آن اجماع کنند و اگر بنا به اجماع همه اصلاح‌طلبان روی یک گزینه واحد باشد، فرآیند انتخاب به چه ترتیب و با چه ساز و کاری صورت خواهد گرفت؟ وضعیت و سوابق 20 نامزد معرفی شده نشان می‌دهد که آنها سعی کرده‌اند از تنوع بالایی در گزینش چهره‌ها استفاده کنند. این افراد سوابق متنوعی دارند؛ از وزیران روحانی گرفته تا وزیران دولت خاتمی و رهبران فراکسیون اصلاح‌طلبان در مجالس مختلف به همراه چند دیپلمات، چند چهره اقتصادی و چند چهره اعتدال‌گرا.
وضعیت و سوابق 20 نامزد معرفی شده کارگزاران سازندگی برای انتخابات 1400 نشان می‌دهد که آنها سعی کرده‌اند از تنوع بالایی در گزینش چهره‌ها استفاده کنند. این افراد سوابق متنوعی دارند؛ از وزیران روحانی گرفته تا وزیران دولت خاتمی و رهبران فراکسیون اصلاح‌طلبان در مجالس مختلف به همراه چند دیپلمات، چند چهره اقتصادی و چند چهره اعتدال‌گرا. به این ترتیب تمام استراتژی‌های ممکن فعلا روی میز کارگزاران است و از ترکیب نامزد‌ها نمی‌توان به این جمع‌بندی رسید که کارگزاران به دنبال یک دیپلمات است یا یک چهره سیاسی یا یک اقتصاددان؟
به این ترتیب می توان گفت ابهام دوم این است که تمام استراتژی‌های ممکن فعلا روی میز کارگزاران است و از ترکیب نامزد‌ها نمی‌توان به این جمع‌بندی رسید که کارگزاران به دنبال یک دیپلمات است یا یک چهره سیاسی یا یک اقتصاددان؟ بدون شک انتخاب هر کدام از این نامزد‌ها در تعیین برند و نحوه ورود کارگزاران سازندگی به انتخابات 1400 موثر است. ابهام سوم اما درباره تعامل نامزد معرفی شده با حاکمیت است. بر خلاف بعضی از احزاب اصلاح‌طلب که معتقدند نامزد انتخابات باید در فرایندی دموکراتیک و بدون دخالت نهاد‌های قدرت انتخاب شود، اما کارگزاران بار‌ها تاکید کرده که فردی در ریاست جمهوری موفق خواهد بود که بتواند با سطوح بالای حاکمیت ارتباط خوبی بگیرد و لازمه این کار این است که نامزد معرفی شده بدون هیچ ابهامی از سد شورای نگهبان عبور کند. شورای نگهبان بسیاری از نامزد‌های میانه‌رو و اصلاح‌طلب را در ادوار مختلف انتخابات رد صلاحیت کرده است. مسئله بعدی این است که افراد معرفی شده تا چه اندازه برای ریاست‌جمهوری تمایل دارند. البته بسیاری از اسامی که کارگزاران سازندگی معرفی کرده، پیش از این در رسانه‌ها مطرح شده بود اما بنابر اخبار موثق بعضی از این نامزد‌ها به صراحت اعلام کرده‌اند که تمایلی برای حضور در انتخابات ندارند؛ از جمله اسحاق جهانگیری، محمدرضا خاتمی و محمدجواد ظریف. بعضی از این افراد جلسات خود را برگزار می‌کنند و البته در فهرست کارگزاران برخی افرادی دیده می‌شوند که لااقل در چند ماه گذشته خبر جدی درباره حضور آنها در این انتخابات به چشم نمی‌خورد و تازه توسط کارگزاران مطرح می‌شوند. آخرین نکته درباره نامزد‌هایی است که در فهرست کارگزاران سازندگی قرار نگرفته‌اند. غیبت چند چهره اثرگذار و نامزد بالقوه انتخابات در این فهرست می‌تواند خطوط قرمز کارگزاران را مشخص کند. دراین فهرست چهره‌های میانه‌رویی مثل صالحی، علی لاریجانی و آذری جهرمی قرار دارند که نسبتی با اصلاح‌طلبان ندارند با این حال چهره‌های اصلاح طلبی هستند که قصد حضور در انتخابات 1400 را دارند، اما نام آنها در این فهرست دیده نمی‌شود. عباس آخوندی، وزیر مسکن دولت روحانی مهمترین چهره‌ای است که اتفاقا خود را یک لیبرال معرفی می‌کند و قصد ورود به انتخابات را دارد، اما کارگزاران سازندگی که خود را لیبرال دموکرات مسلمان می‌داند، به راحتی از اسم عباس آخوندی چشم‌پوشی کرده است. چهره دیگر دکتر ظفرقندی رئیس نظام پزشکی کشور است. دکتر ظفرقندی دبیر کل انجمن اسلامی جامعه پزشکی، یکی از احزاب اصلاح طلب است و نام او نیز اخیرا در محافل به عنوان نامزد جدی انتخابات شنیده شده است. همچنان که نام دکتر مصطفی معین در بعضی محافل شنیده می‌شود. حداقل بحث نامزدی ظفرقندی از بسیاری از چهره‌های این فهرست جدی‌تر است. محمد دهقان هم به صراحت از تمایل خود برای ریاست جمهوری صحبت کرده است. کارگزاران سازندگی که لیست عریض و طویلی منتشر کرده، می‌توانست در این فهرست چند چهره دیگر هم بگنجاند. به عنوان مثال؛ طیب‌نیا وزیر اقتصاد دولت اول حسن روحانی که در زمان او تورم تا حد زیادی کنترل شد. هرچند طیب‌نیا از اقتصاددانان نزدیک به محمدرضا عارف به شمار می‌رود و احتمالا در کابینه و ستاد فعالیت کند. چهره دیگر بیژن نامدار زنگنه است که بسیاری از چهره‌ها معتقد بودند گزینه خوبی برای ریاست جمهوری ایران است. زنگنه هم در مقطعی متمایل به نامزد شدن در انتخابات ریاست جمهوری بود، اما بعدا اعلام کرد تمایلی به این کار ندارد با این حال افرادی مثل زنگنه در فهرست کارگزاران قرار دارند و حذف نام او می‌تواند دلیل دیگری داشته باشد. به این فهرست می‌توان محمد شریعتمداری را هم اضافه کرد که دوستان زیادی میان اصلاح طلبان دارد. هرچند بعضی از این چهره‌ها میان احزاب حامیان جدی ندارند، اما در فهرست کارگزاران سازندگی هم افرادی وجود دارند که حامی جدی میان اصلاح طلبان ندارند. باید صبر کرد و دید که در روزهای آینده و با شروع مذاکرات، این لیست دستخوش چه تغییراتی خواهد شد و کدام گزینه شانس بیشتری برای انتخاب شدن به عنوان نامزد نهایی را خواهد داشت.