تشنه لب چشمه
روند مهاجرت به شهرها از دهه 40 آغاز و رشدی شتابان گرفت و با توسعه صنعتی و استقرار صنایع در کنار شهرهای بزرگ جمعیت شهری رو به روز افزون شد البته چند دهه خشکسالی به ویژه در استان های شرقی کشور موج مهاجرت را به کلان شهر مشهد تشدید کرد، اما از آن جایی که بسیاری از مهاجران توان مالی بالایی نداشتند در مناطقی دور تر از شهر و حتی در روستاهای نزدیک به شهر و آن هم در مناطقی که قیمت زمین و مسکن ارزان تر بود ساکن شدند، مشکلات اقتصادی این قشر باعث شد تا مناطقی کم برخوردار در پیرامون شهر شکل بگیرد که اگر چه متصل به شهرند اما از حداقل برخی امکانات بی بهره اند. گزارش ما از یکی از روستاهای کنار مشهد را می خوانید.
روستای زیرکن از توابع بخش مرکزی مشهد و نزدیکترین روستا به مشهد است. این روستا چسبیده به بلوار مهر مادر شمالی در منطقه خواجه ربیع قرار دارد و جمعیتی حدود ۶۰۰ خانوار در آن زندگی می‌کند. حدود ۱۵۰ خانوار این روستا که در کوچه‌های شهید حسن‌زاده ۳ و ۶ زندگی‌می‌کنند، سالهاست از نعمت گاز محروم‌اند. خانه‌های بی‌گاز هر دو کوچه در خارج از بافت روستا قرار دارند اما فقط خانه‌های کوچه شهید حسن‌زاده ۳ در حریم لوله‌های انتقال گاز فشار قوی قرار گرفته‌اند.
چرا از روز اول به ما نگفتند که در منطقه حریم گاز، خانه نسازیم
یکی از خانم‌هایی که بسیار پیگیر گازرسانی به این کوچه بوده است، بیان می‌کند: به فرمانداری مراجعه کردیم معاون فرمانداری به ما گفته است نامه شما را به جهاد کشاورزی ارجاع داده‌ایم. نامه ما برای گاز کشی فقط یک سال وقت دارد که اگر این یک سال تمام شود این سه سال دوندگی برای گاز اینجا بی فایده است. شورا و دهیاری روستا به هر کسی که در اینجا خانه ساخته، چیزی نگفته است و در سر کوچه هم بنگاه‌ها فعالیت می‌کنند. چرا از اول به ما این مساله عنوان نشده است که منطقه در حریم گاز قرار دارد و ساخت خانه در اینجا غیر قانونی است. تکلیف این همه آدم چه می‌شود؟
دهیاری خارج از بافت روستا حق دخالت ندارد
هم چنین موسوی، دهیارروستای زیرکن در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص مشکل گاز این روستا اظهار می‌کند: در روستای زیرکن تقریبا ۶۰۰ خانوار زندگی می‌کنند. بخش عمده‌ای از روستا گاز کشی شده اما در بخش‌هایی از کوچه حسن زاده ۳ و ۶ که حدودا ۱۵۰ خانوار زندگی می‌کنند، گازرسانی نشده است. این خانه‌ها خارج از بافت روستا یا طرح هادی روستا ساخته شده‌اند؛ یعنی آنجا زمین‌های کشاورزی بوده است . از زمان فعالیت بنده در دهیاری پیگیری‌های مکتوب از طرف دهیاری انجام شده است که متاسفانه اثر خاصی نداشته و از طرف پلیس ساختمان نیز اقدام خاصی صورت نگرفت. طبق قانون مسئولیت دهیاری در محدوده طرح هادی روستا است و دهیاری خارج ازاین محدوده حق هیچ گونه فعالیتی ندارد. طرح هادی هر ۱۰سال یکبار بازنگری می‌شود. طرح هادی روستای زیر کن مربوط به سال۱۳۸۷ بود و در سال ۱۳۹۷ بازنگری طرح هادی کلید خورده است ولی تا امروز به ما بلاغ نشده است.
موسوی عنوان می‌کند: برای جلوگیری از ساخت و سازها پیگیری‌های زیادی انجام شد و پلیس ساختمان دهیاری‌ها به این افراد اخطار دادند. در ۸ متری بهاری حسن زاده ۳ بخشی از این خانوارها علاوه بر خارج بافت بودن در حریم لوله فشار قوی گاز هستند که تقریبا ۵ استان را گازرسانی می‌کند. طبق این قانون حریم از هر طرف ۲۰۰ متر است و ساخت و ساز و سکونت در این حریم ممنوع است. با توجه به مشکلات مردم و از آنجایی که دهیاری به صورت رسمی حق ورود به مسائل خارج از طرح هادی را نداشت برای قانونی کردن این امر از بین خانواده‌های ساکن در منطقه حریم نماینده‌ای را برای پیگیری بحث مشکل گازرسانی انتخاب و وی را پشتیبانی کرده‌ایم.
دستگاه‌ها باید برای حل مشکل روستای زیرکن به توافق برسند
ابوطالب سرابیان، بخشدار مرکزی مشهد در گفت‌وگو با ایسنا درخصوص مشکل گازرسانی به بخش‌هایی از روستای زیرکن اظهار می‌کند: این روستا دارای حریم‌هایی است. یکی از مهترین حریم‌ها، حریم خط انتقال گاز است. خط انتقال گاز یک خط لوله فشار قوی است که در ۲۰۰ متر از دو طرف آن نباید ساخت و ساز انجام شود. برای کاهش حریم از ۲۰۰ متر شرایطی از جمله ایجاد ایستگاهای تبدیل فشار وجود دارد. باید ایستگاهای تبدیل فشار در اطراف خط لوله ایجاد شود تا فشار را پایین آورده تا خطری مردم را تهدید نکند و از طرفی زمانی که خط لوله از شهرستان خارج شد دوباره ایستگاه افزایش فشار را ایجاد نمایند.
بخشدار مرکزی مشهد در مورد اختلاف مابین بنیاد مسکن و شرکت گاز برای حل مشکل گاز بخش‌هایی از روستای زیرکن عنوان می‌کند: برای بنیاد مسکن تعیین حریم و یا کاهش حریم از طرف شرکت گاز ضرورت دارد، اما شرکت گاز کاهش حریم را در صورت احداث ایستگاه‌های تغییر فشار اعمال می‌نماید. به خاطر شرایط خاص مردم این منطقه مصوبه شورای تامین از طرف فرمانداری گرفته شد تا گاز رسانی بر اساس تعهدهای خاص مانند عدم ساخت‌وساز جدید و … در این منطقه اعمال شود، اما متاسفانه این ساخت و سازها همچنان ادامه دارد.
وی در مورد عدم اجرای طرح هادی این روستا از سال ۱۳۹۷ بیان می‌کند: برای اجرای طرح هادی نیاز به زمین است. محدوده روستا بسته است و زمین‌های اطراف زمین‌های آستان قدس است. همچنین حریم خط انتقال گاز در این منطقه و نیز وجود گاوداری و مرغداری مشکل دیگر برای طرح هادی روستا است .
تا زمانی که شرکت گاز حریم خود را کم نکند، مشکل گاز روستای زیرکن حل نخواهد شد
مهدی ترکمنی، رئیس بنیاد مسکن مشهد در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص عدم اجرای طرح هادی بازنگری شده در روستای زیرکن اظهار کرد: روستای زیرکن طرح هادی مصوب داشته و این طرح هادی به افق خود که رسیده مورد بازنگری قرار گرفته است. در مورد بازنگری طرح هادی از تمام دستگاه‌ها استعلام گرفته می‌شود. در این روستا مشکلات مربوط به واحدهایی است که در حریم ۲۰۰ متر گاز قرار دارند و شرکت گاز نتوانسته است از این حریم صیانت نماید.
وی افزود: در گذشته برای بعضی از روستاها صحبت شد تا واحدهایی که در حریم گاز هستند با کم شدن فشار گاز و سایز لوله گاز وارد بافت روستا شوند و با این طرح به روستاهایی مانند کوشک مهدی و دهرود گاز تعلق گرفت. برای روستای زیرکن هم بنیاد مسکن شهرستان مشهد از اداره گاز درخواست کرده است تا حریم خود را کم نمایند، زیرا در صورتی که اتفاقی رخ دهد ارگان مربوطه باید پاسخگو باشد. با وجودی که شرکت گاز اعلام کرده که گازرسانی بلامانع است اما حریم را کاهش نمی‌دهد. تا زمانی که شرکت گاز حریم خود را کم نکند، مشکل گازرسانی به بخشی از روستای زیر کن حل نخواهد شد و در این حریم هیچ ارگانی خدمات‌رسانی نخواهد داد و ما قادر به اصلاح طرح هادی نیستیم.
پیگیری ها از شرکت گاز
در ادامه پیگیری‌ها برای حل مشکل گازرسانی به بخش‌هایی از روستای زیرکن شرکت گاز به ما اعلام کرد که باید این موضوع را از طریق شرکت انتقال گاز پیگیری کنیم. حسینی، روابط عمومی منطقه ۴ عملیات انتقال گاز مشهد نیز به ایسنا عنوان کرد که باید از طریق بخش حقوقی این شرکت موضوع پیگیری شود. پس از تماس با توکلی، رئیس امور حقوقی منطقه ۴ عملیات انتقال گاز مشهد، وی اظهار کرد که مصاحبه بر اساس قوانین به صورت تلفنی امکان‌پذیر نبوده و تنها با ارسال نامه به روابط عمومی و به صورت کتبی می‌تواند پاسخگوی ما باشد. وی همچنین تاکید کرد که پس از دریافت نامه در اسرع وقت پاسخگویی انجام خواهد شد. علی‌رغم اینکه نامه مذکور به روابط عمومی منطقه ۴ عملیات انتقال گاز در تاریخ ۹۹/۸/۲۶ ارسال گردید. اما پس از پیگیری مجدد در تاریخ ۹۹/۹/۱ روابط عمومی منطقه ۴ عملیات انتقال گاز مشهد عنوان کرد که از مورخ ۹۹/۸/۲۷ بر اساس دستورات ستاد عملیات انتقال گاز پاسخگویی چه به صورت کتبی و چه به صورت شفاهی به رسانه‌ها ممنوع است و در رابطه با انتقال گاز هیچ مسئولی اجازه مصاحبه ندارد.