بیمه اجباری، مهمان خانه‌ها
ریحانه موسوی
صنعت بیمه یکی از صنایع بسیار با ارزش هر جامعه است که خود به نوعی باعث توسعه روزافزون آن جامعه می‌شود. امروز در تمامی جوامع رو‌به توسعه، بیمه را عاملی مهم در پیشرفت کشور‌ها می‌دانند. زیرا معتقدند بیمه در رشد بخش‌های مختلف اقتصادی نقش برجسته‌ای را ایفا می‌نماید و با پوشش خسارات ناشی از انجام فعالیت‌های اقتصادی و توسعه‌ای جامعه، انگیزه‌های سرمایه‌گذاری را نیز افزایش می‌دهد.
اما بیمه در اقتصاد و جامعه ما از چه جایگاهی برخوردار است؟ پاسخ این پرسش به نحوه نگرش ما به بیمه و توقعاتی که از این صنعت مهم داریم بازمی‌گردد. شاید بسیاری از ما آن را کاری صرفاً اقتصادی تصور کنیم و یا فعالیتی اقتصای – اجتماعی بدانیم که اتفاقاً جنبه اجتماعی آن قابل توجه‌تر است.
اگرچه طی یک دهه گذشته صنعت بیمه رشد قابل قبولی داشته اما هنوز آن طور که باید به نیاز‌های اولیه مشتریان خود نگاه عمیقی نکرده است. دلیل ارائه این مطالب این بود تا در ابتدا کمی به مبحث بیمه بپردازیم سپس به تحلیل خبری که اخیرا در‌مورد این موضوع اعلام شد بپردازیم.
اما ابتدا به شرح سخنان رئیس کل بیمه مرکزی در خصوص خبر اخیر پرداخته و سپس به سراغ بررسی ابعاد آن خواهیم رفت بر‌اساس این قانون، ۳۰میلیون خانه تحت پوشش بیمه اجباری حوادث طبیعی قرار می‌گیرند و مبلغ آن روی قبض برق مصرفی هر خانه می‌آید.
پوشش صندوق بیمه حوادث طبیعی
غلامرضا سلیمانی در برنامه گفت‌‌و‌گوی ویژه خبری شبکه دو سیما گفت: لایحه صندوق بیمه حوادث طبیعی در مجلس شورای اسلامی تصویب و به دولت ابلاغ شده است و در حال تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی آن هستیم. بر‌اساس این قانون کلیه املاکی که در کشور اشتراک برق دارند، تحت پوشش صندوق بیمه حوادث طبیعی قرار می‌گیرند.
قرار‌داد این بیمه به دست مردم نمی‌رسد وآنان نمی‌دانند چقدر پوشش دارد وشامل چه مواردی می‌شود، به بیانی پول مردم دریافت می‌شود اما از شفافیت لازم بر‌خوردارنیست. همچنین ارزش لوازم هر خانه با دیگری متفاوت است، که با بروز حادثه این تفاوت در خسارت، باعث ایجاد تنش می‌شود
وی اظهار کرد: سرمایه اولیه این صندوق 50 میلیارد تومان است و بقیه منابع آن از حق بیمه‌ای که مردم باید بدهند و دولت نیز تامین می‌کند، به دست می‌آید.در زمانی که میزان تعهد بیمه برای هر ملک 30 میلیون تومان بود 60 هزار تومان دولت و 60 هزار تومان صاحب ملک به‌طور ماهانه حق بیمه پرداخت می‌کردند، اما اکنون میزان تعهد افزایش یافته است و در پی آن حق بیمه نیز افزایش خواهد یافت.
سلیمانی بابیان اینکه «اکنون دولت باید حق بیمه صندوق بیمه حوادث طبیعی را تعیین کند» تصریح کرد: سبد دارایی صنعت بیمه 42 هزار میلیارد تومان است و در هفت ماه اخیر معادل 37 درصد افزایش یافته است، همچنین ضریب نفوذ بیمه‌ای یا همان سهم صنعت بیمه از تولید ناخالص ملی نیز از ۲.۴ دهم به ۲.۶۶ دهم رسیده است.
وی با ابراز اینکه «ورود چین به بیمه بازرگانی و قراردادن بیمه درمان در بیمه بازرگانی موجب شده است میانگین ضریب نفوذ بیمه‌ای جهانی افزایش یابد» گفت: اگر صندوق بیمه محصولات کشاورزی و بیمه تکمیلی آتیه‌سازان حافظ را در زیر مجموعه بیمه بازرگانی محاسبه کنیم، ضریب نفوذ بیمه‌ای کشور به ۲.۹ دهم افزایش یافته است. با تغییر آیین‌نامه‌ها پول‌هایی را که در بانک داشتیم وارد بازار سرمایه کرده‌ایم؛ افزون بر عرضه سهام شرکت‌های بیمه‌ای در بازار سرمایه این شرکت‌ها در بورس سرمایه‌گذاری نیز کرده‌اند.
رئیس کل بیمه مرکزی با اشاره به اینکه «میزان بازدهی بیمه زندگی بسیار خوب بوده است و۱۴.۵ درصد از سبد سرمایه‌ای مجموعه بیمه‌ای مربوط به بیمه زندگی است» ادامه داد: ضریب نفوذ بیمه‌ای در جهان به کشور‌های توسعه‌یافته باز می‌گردد و اکنون در دنیا 46 تا 50 درصد سبد دارایی و سرمایه‌ای بیمه‌ها مربوط به بیمه زندگی است.
سلیمانی تبیین کرد: وجود بازارهای موازی قوی در کشور مانند بازار مسکن، طلا، ارز و سرمایه و روشن نبودن مزیت‌های بیمه زندگی در خانواده‌ها و وجود صندوق‌های بازنشستگی موجب شده است مردم به سمت بیمه زندگی نروند، البته در مقایسه با سال گذشته بیمه زندگی 37 درصد در کشور افزایش یافته است. با گسترش بیماری کرونا نگران بودیم مردم بیمه‌های زندگی را به دلیل کاهش درآمد‌ها فسخ کنند اما این اتفاق نیفتاد.
مزایای بیمه اجباری منازل
یک کارشناس بیمه واستاد دانشگاه در خصوص این قانون می‌گوید: مزایای طرح مذکور این است که بر‌روی قبض برق حساب می‌شود و افراد آن را پرداخت کرده و متوجه نمی‌شوند، و در شرایط بحرانی برای جبران خسارت یک منبع مالی به حساب می‌آید.
معایب بیمه اجباری منازل
نادر رحیمی در گفتگو با روزنامه «صبح امروز» بیان می‌کند: قرار‌داد این بیمه به دست مردم نمی‌رسد وآنان نمی‌دانند چقدر پوشش دارد و شامل چه مواردی می‌شود، به بیانی پول مردم دریافت می‌شود اما از شفافیت لازم بر‌خوردارنیست. همچنین ارزش لوازم هر خانه با دیگری متفاوت است، که با بروز حادثه این تفاوت در خسارت، باعث ایجاد تنش می‌شود.
وی با بیان اینکه «قبض برق برای مردم ملموس نیست» تصریح می‌کند: ابتدا باید اعلامیه‌ای بر‌روی قبض برق درج شود تا هر‌کسی که دوست دارد بیمه شود و فرهنگ آن جا بیفتد، زیرا فردی که از این موضوع بی‌اطلاع است با اضافه شدن این هزینه بر روی قبض نمی‌داند دلیل آن چیست.
کم‌کاری در حوزه بیمه
این کارشناس بیمه در پاسخ به این سوال که «کدام شرکت بیمه از این طرح پشتیبانی می‌کند» ابراز می‌کند: معمولا بیمه ایران از این‌گونه موارد پشتیبانی می‌کند، اما بحث کنسرسیومی آن نیز وجود دارد که به‌نظر می‌رسد اگر تمام ارگان‌ها وارد این موضوع شوند و مسکنی را که به نیرو‌های خود می‌دهند بیمه کنند، و از این طریق فرهنگ‌سازی شود بهتر است؛ اما متاسفانه با وجود اینکه این مسئله در چند سال اخیر بهتر شده، بسیار در مورد آن کم‌کاری صورت گرفته است.
وی با اشاره به گفتگوی سلیمانی، رئیس کل بیمه مرکزی خاطر‌نشان می‌کند: جا‌داشت که آقای سلیمانی از دو نفر کارشناس در برنامه گفتگوی ویژه خبری استفاده کند زیرا از یک مدیر ارشد یا وزیر انتظار نمی‌رود که تمام مطالب و قرار‌داد‌ها را بداند، از آن گذشته مردم نیز موضوع را شفاف‌تر می‌شنیدند و بهتر می‌توانستند تصمیم‌گیری کنند.
تکلیف افرادی که تمایلی به بیمه ندارند چیست؟
نادر رحیمی در پاسخ به این سوال که «با این طرح اجباری تکلیف کسانی که تمایل به بیمه کردن منزل خود ندارند چه می‌شود» توضیح می‌دهد: ما دو بحث داریم؛ قانون و شرع وفقه. از نظر شرع این کار درست نیست، اما اگر طرحی در مجلس تصویب شود، بحث فقهی آن به گردن قانون‌گذار است. زیرا در این کار اجبار وجود دارد. همچنین ما دو دسته کلا داریم؛ پست یا ضروری و لوکس که به‌جز بیمه شخص ثالث، بقیه بیمه‌ها کالای لوکس هستندو نیازمندان نمی‌توانند آن را تهیه کنند و نیازی به آن ندارند.
بیمه اجباری پاسخگوی مسائل شهری نیست
وی تبیین می‌کند: شاید این طرح در حومه شهرستان‌ها و روستاها کار‌گشا باشد، اما کمترین مسائل شهری را پاسخگو نیست، اگر هم میزان سرمایه‌گذاری آن افزایش یابد، حق بیمه بالا می‌رود که موجب اعتراض مردم خواهد شد. در هرحال اگر به صورت کاربردی و اجرایی مورد بررسی قرار گیرد و شفاف باشد، از تنش‌های بعدی آن جلو‌گیری می‌شود و شاید مردم از آن استقبال کنند.