حمایت یا سیاست؟
ریحانه موسوی
در جلسه چهارشنبه هیات دولت، رئیس جمهور از تخصیص بسته حمایتی برای یک سوم جمعیت کشور خبر داد و گفت: افراد مشمول این کمک در ماه‌های آذر، دی، بهمن و اسفند ماهانه نفری ۱۰۰ هزار تومان دریافت می‌کنند.
بسته حمایتی ۱۰۰هزار تومانی برای چه کسانی است؟
برای این که مشمولان این طرح را تشخیص داد می‌توان چند مورد را بررسی کرد. طبق داده‌های مرکز آمار ایران جمعیت کشور در حال حاضر 84 میلیون نفر است که یک سوم آن حدود 25.2 میلیون نفر برآورد می‌شود؛ از سوی دیگر همیشه در اجرای طرح‌های مختلف افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی جزو جامعه هدف قرار دارند.
طی دو ماه اخیر نیز مجلس از طرح پرداخت یارانه خرید کالاهای اساسی برای 60 میلیون نفر از جمعیت کشور خبر داد که به گفته نمایندگان مجلس 20 میلیون نفر از آن را افراد تحت پوشش بهزیستی، کمیته امداد و این قبیل نهادها تشکیل می‌دهد، بنابراین می‌توان این احتمال را در نظر گرفت که از 25 میلیون نفری که قرار است بسته 100 هزار تومانی را دریافت کنند، 20 میلیون نفر آن افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی است.
کاشمری: هدف دولت و مجلس از اجرای این طرح‌ها جنبه تاثیر‌گذاری آن بر‌روی اذهان اجتماعی است
همچنین دولت در ابتدای شیوع ویروس کرونا در اسفند ماه بسته معیشتی کرونا را تصویب و به مدت 5 مرتبه تا خرداد ماه امسال پرداخت کرد؛ تعداد افرادی که مشمول این طرح شدند سه میلیون نفر بود، بنابراین دومین گروهی که احتمالا این 100 هزار تومان را دریافت کنند این گروه باشند. از طرف دیگرمعمولا زنان سرپرست خانوار، کارگران روزمزد و بدون درآمد ثابت از جمله کارگران ساختمانی، افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی و دست‌فروشان جزو اقشاری هستند در طرح‌های حمایتی دولت قرار می‌گیرند.
از گفته‌های رئیس جمهور این طور بر می‌آید که این بسته معیشتی به کسانی تعلق می‌گیرد که حقوق ثابت نمی‌گیرند و باید با کسب و کارشان و خدماتی که ارائه می‌دهند، درآمدی کسب کنند. شایان ذکر است که وی درباره منبع تامین این بسته معیشتی توضیحی نداده است.
انتقاد مجلس از رفتار دوگانه دولت
از سوی دیگر قاضی‌‌زاده هاشمی نایب رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص گفت: اختصاص بسته حمایتی ۱۰۰ هزار تومانی برای مردم از سوی دولت و همزمان مخالفت با مصوبه معیشتی مجلس، به معنای رفتار دوگانه دولت است. ما از اصل کار حمایت می‌کنیم، اما سوال این است که منبع و مجوز قانونی آن کجاست؟ معنای این رفتار دوگانه چیست؟ دولت با مصوبه مجلس مخالفت می‌کند، اما بدون نظر مجلس تصمیم می‌گیرد؛ این محل سوال است!
نامشخص بودن منابع و دهک‌ها
یک اقتصاددان در خصوص میزان کارایی این طرح حمایتی می‌گوید: چندی پیش مجلس طرحی را ارائه داد که بر‌اساس آن از اول مهرماه تا آخر اسفند ماه هرماه ۱۲۰ هزار تومان به کارت‌هایی که برای سرپرستان خانوار دهک‌های پایین جامعه صادر می‌شود واریز می‌شود که این افراد حدود۲۰ میلیون نفر در نظر گرفته شده‌اند، اما معیار و ملاک انتخاب این افراد نامشخص بود.
دکترعلی کاشمری در گفتگو با «صبح امروز» می‌افزاید: این رقم برای کمک هزینه کالاهای اساسی یا همان خورد و خوراک پیش‌بینی شده بود، اما شورای نگهبان به دلیل مشخص نبودن منابعی که مجلس در این طرح ارائه داده بود آن را رد کرد. وقتی این طرح را مطالعه می‌کنیم متوجه می‌شویم در آن به قسمتی از بودجه اشاره شده که منابع آن صرف شده یا محقق نگردیده است و دهک‌هایی که در آن مشخص شده نیز ملموس نیست.
کمک ۱۰۰ هزار تومانی یا ۱۲۰ هزار تومانی؟
کاشمری بیان می‌کند: در فاصله چهار روزه‌ای که مجلس دوباره با شورای نگهبان به رایزنی پرداخت و شورای نگهبان آن را قبول کرد وگفت که شبهات آن رفع شده، دولت اعلام کرد که می‌خواهیم به مدت ۴ ماه ۱۰۰ هزار تومان به سرپرست خانوار‌های محروم پرداخت کنیم، که این امر موجب اختلاف بین کسانی که این طرح را در مجلس نوشتند با دولت شد؛ این افراد به دولت گفتند زمانی که ما طرح را ارائه دادیم گفتید منابع آن وجود ندارد، اکنون چگونه میخواهید به مردم محروم نفری ۱۰۰ هزار تومان بدهید.
مروی: این اقدام بیش از آنکه اهداف اقتصادی و معیشتی را دنبال کند، اهداف سیاسی را دنبال می‌کند، زیرا همزمان با این کار آقای روحانی به مجلس این پیام را می‌دهد که اجازه نمی‌دهم برای من تعیین و تکلیف کنید وبه من راه را نشان دهید و خود هر تصمیمی که بخواهم را می‌گیرم، حتی اگر چیزی باشد که خودم قبلا به طور علنی با آن مخالفت کرده باشم
وی با بیان اینکه «اکنون طرح مجلس از طرف شورای نگهبان تایید شده و معلوم نیست که قرار است چه اتفاقی بیفتد» تصریح می‌کند: دولت می‌خواهد ۱۰۰ هزار تومان به مردم بدهد و مجلس ۱۲۰ هزار تومان؛ یعنی۲۲۰ هزار تومان در مدت ۴ ماه و بعد از آن ۲ ماه آن را ۱۰۰ هزار تومان بدهند که اصلا هیچ چیز معلوم نیست. زیرا درست است که این کار را مجلس تصویب می‌کند، اما اجرای آن با دولت است و طرح‌های زیادی در مجلس وجود دارد که در دست دولت مانده و یا به شکلی دیگر اجرا شده است.
هدف دولت و مجلس، تاثیر‌گذاری بر اذهان اجتماعی
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه «هدف دولت و مجلس از اجرای این طرح‌ها جنبه تاثیر‌گذاری آن بر‌روی اذهان اجتماعی است» خاطر نشان می‌کند: همه ما در این کشور زندگی می‌کنیم و ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان، فقط هزینه خورد و خوراک در حد زنده ماندن است. من با این اقدام دولت مخالف هستم؛ زیرا دولت حق ندارد سلیقه‌ای تصمیم بگیرد، بلکه باید از تصمیمی که مجلس گرفته تبعیت کند.
افزایش تورم با طرح جدید کمک معیشتی
دکتر علی کاشمری، اقتصاددان با ابراز اینکه «مجلس به عنوان نماینده مردم طرح‌ها را مصوب می‌کند، به همین دلیل بهتر است که برنامه‌‌های آن اجرا شود و چه درست و چه غلط برای آینده مردم در نظر گرفته شده است» ادامه می‌دهد: این طرح تورم را بالا می‌برد که منجر به بدتر شدن اوضاع خواهد شد، اما ممکن است عدم درآمد بسیاری از افراد منجر به آسیب‌ها و مطالبات اجتماعی شود و عدم اعتماد شهروندی را به‌وجود بیاورد که برای جلو‌گیری از این اتفاق، گاهی به بخش محروم جامعه مقداری پول تزریق می‌کنند، اما این بخش از مردم نیز با این ارقام چیزی عایدشان نمیشود، زیرا عمدتا گروهی هستند که بدهکار هستند و با این پول بدهی خود را می‌پردازند و برای معاش چیزی عایدشان نمیشود.
طرح کمک معیشتی، به دنبال اهداف سیاسی
یک کارشناس اقتصادی دیگر نیز در خصوص این طرح می‌گوید: این اقدام بیش از آنکه اهداف اقتصادی و معیشتی را دنبال کند، اهداف سیاسی را دنبال می‌کند، زیرا همزمان با این کار آقای روحانی به مجلس این پیام را می‌دهد که اجازه نمی‌دهم برای من تعیین و تکلیف کنید و به من راه را نشان دهید و خود هر تصمیمی که بخواهم را می‌گیرم، حتی اگر چیزی باشد که خودم قبلا به طور علنی با آن مخالفت کرده باشم.
دهن‌کجی دولت به مجلس
علی مروی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی درگفتگو با «صبح امروز» ادامه می‌دهد: این اقدام دولت نوعی دهن‌کجی است، به‌ویژه که اکنون فصل بودجه است و اختلافاتی میان دولت و مجلس وجود دارد، اما اکنون فارغ از دعواهای سیاسی، مجموع این کار یعنی وام یک میلیون تومانی، کمک معیشت ۱۰۰ هزار تومانی و یارانه‌ای که به مردم داده می‌شود؛ مبلغی حدود ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان را در آذرماه برای یک خانواده ۴ نفره دربر خواهد داشت، که باتوجه به قیمت‌ها بسیار ناچیز است اما به هرحال از هیچ بهتر است.
عدم تشخیص درست گروه‌های کم‌درآمد
مروی بیان می‌کند: از دیدگاه مردم، اگر تخصیص و شناسایی درست باشد و دولت سرعت عمل کافی داشته باشد کار خوبی است اما در مجموع به دلیل اینکه دولت همیشه در رابطه با تشخیص گروه‌های کم درآمد نقش داشته و روش‌های غلط را هم در پیش گرفته، بسیاری از افراد باقی می‌مانند و کمک‌ها به آنها نمی‌رسد.
شهروندان چه می‌گویند؟
به میان مردم رفتیم تا نظرشان را در مورد این طرح بدانیم. یک شهروند با نارضایتی می‌گوید این طرح حمایتی کار‌آمد نخواهد بود زیرا اکنون فقط قیمت یک کیسه برنج نزدیک ۳۰۰هزار تومان است و یک خانواده ۴ نفره باید سه چهارم از مبلغ بسته حمایتی یک ماه خود را به خرید این محصول اختصاص دهد.
شهروند دیگری بیان می‌کند: چند گروه کاری قرار است به طور کامل تعطیل شوند، که این امر به معنای عدم درآمد قشر عظیمی از جامعه در این شرایط است و با وجود گرانی سرسام‌آور، ۱۰۰ هزار تومان رقمی بسیار ناچیز است. از آن گذشته در این سال‌ها با وجود افزایش تورم، میزان یارانه هیچ تغییری نکرده است، به همین دلیل دولت حداقل اکنون باید مبلغ قابل‌توجهی را به این طرح اختصاص می‌داد.
یک شهروند دیگر نیز در این خصوص می‌گوید: دولت در شرایط اقتصادی خوبی به سر نمی‌برد و همین میزان از حمایت نیز مطلوب است. مردم نیز فعلا باید با همین شرایط کنار بیایند، زیرا انتقاد از این طرح نیز بی فایده خواهد بود و دولت اکنون بیشتر از این توان پرداخت ندارد و اگر مردم ابراز ناراحتی کنند، ممکن است همین مقدار کمک نیز حذف شود.