انتقام سخت یا صبر استراتژیک؟
علی روغنگران
شامگاه جمعه نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد در نامه‌ای به دبیرکل و شورای امنیت خواستار محکوم کردن ترور شهید محسن فخری‌زاده شد و گفت نشانه‌های جدی مسئولیت رژیم صهیونیستی در این ترور وجود دارد. مجید تخت‌روانچی شامگاه جمعه در این نامه با مسئول دانستن آمریکا و اسرائیل در این حمله ناجوانمردانه، از آنتونیو گوترش و شورای امنیت سازمان ملل متحد خواست ضمن محکوم کردن این ترور، اقدامات لازم را در این زمینه به عمل آورند.
محسن فخری زاده رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران عصر روز جمعه در منطقه آبسرد دماوند در شرق تهران ترور شد. اولین بار خبر ترور فخری زاده در رجانیوز منتشر شد. این خبر با فاصله دو ساعت از حادثه منتشر شد و با فاصله بسیار کمی از خبر رجانیوز، اکانت توئیتری حشمت علوی که گفته می‌شود به منافقین تعلق دارد، خبر ترور این دانشمند هسته‌ای را در توئیتر خود اعلام کرد و نوشت: “در صورت تایید این خبر، تحول چشمگیری اتفاق افتاده است.”
کمتر از نیم ساعت بعد از انتشار این خبر، بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در گفتگو با ایسنا هر گونه ترور دانشمندان هسته‌ای را تکذیب کرد و گفت: «کلیه دانشمندان صنعت هسته‌ای کشور در سلامت کامل به سر می‌برند و برای هیچ کدام آنها حادثه‌ای پیش نیامده است.» این تکذیبیه مقام سازمان انرژی اتمی ایران مربوط به تقریبا سه ساعت بعد از وقوع حادثه و بعد از رسانه‌ای شدن آن توسط تریبون‌های نزدیک به نهادهای نظامی است. در حالی که خبرگزاری رسمی دولت، ایرنا از انتشار خبر ترور و حتی تکذیب آن خودداری کرده بود، شبکه خبر صدا و سیما به نقل از منابع خبری ترور محسن فخری زاده را تایید کرد. بعد از صدا و سیما خبرگزاری‌های رسمی نهادهای نظامی از جمله فارس و تسنیم و نور نیوز رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی، جزئیات جدیدی از ترور فخری زاده را منتشر کردند. رجانیوز اولین تصاویر از محل ترور این دانشمند هسته‌ای را در خروجی وبسایت خود قرار داد و در نهایت خبرگزاری‌های دولت از جمله ایرنا و ایسنا به وقوع این حادثه تروریستی اذعان کردند. کمتر از یک ساعت بعد از انتشار اولیه خبر، وزارت دفاع در نهایت بیانیه‌ای صادر و شهادت این مقام عالی رتبه دفاعی کشور را تایید کرد. شواهد نشان می‌دهد در داخل کشور رسانه‌های نزدیک به جناح تندرو بیشترین علاقه را به رسانه‌ای کردن این خبر داشته‌اند و همزمان دولت بنا به ملاحظاتی اساسا قصد انتشار آن را نداشته و مجبور به تایید خبر شده است.
در واکنش به حادثه ترور محسن فخری زاده، دو تفکر وجود دارد؛ یک جریان معتقد است ایران باید به سختی انتقام بگیرد و در زمان این انتقام تاخیر نیفتد. آنها هشتگ انتقام سخت را در توئیتر ترند کرده‌اند. جریان دیگری اما معتقد است انتقام باید انجام شود، اما از راه عاقلانه که هزینه‌ای روی دوش ایران نیفتد
ریشه این تعجیل و تعلل را می‌توان در تحولات یک ماه اخیر جستجو کرد. با پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا خبر احتمال بروز یک درگیری نظامی با ایران در منطقه از تریبون‌های مختلف شنیده می‌شود. نیویورک تایمز اخیرا از مشورت خواستن ترامپ از تیم امنیتی‌اش درباره حمله به سایت هسته‌ای نطنز در ایران خبر داده است. بر اساس گزارش رسانه‌های آمریکایی، ترامپ بعد از اعلام نظر تیم امنیتی‌اش از این حمله منصرف شده است. سایت خبری اکسیوس به تازگی در گزارش اختصاصی مدعی صدور فرمان آمادگی به نیرو‌های ارتش اسرائیل در صورت حمله احتمالی آمریکا به ایران پیش از پایان دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ شده است. سلسله تحولاتی نظیر حملات اسرائیل به مواضعی در سوریه که گفته می‌شود به ایران تعلق داشته، سفر پمپئو به اسرائیل و عربستان و مذاکره سه جانبه نتانیاهو، پمپئو و بن سلمان درباره ایران، احتمال اخذ تصمیماتی برای حمله به ایران قبل از ترک کاخ سفید توسط ترامپ را تقویت کرده است. تحرکات ایران در هفته‌های اخیر نیز نشان می‌دهد، مقامات از خطر جنگ بی‌خبر نیستند، اما سیاست خاصی را در پیش گرفته‌اند؛ سیاست صبر استراتژیک تا روی کار آمدن جو بایدن. خبرهای منشر شده در رسانه‌های عراقی نشان می‌دهد سردار اسماعیل قاآنی فرمانده سپاه قدس اخیرا سفری به بغداد داشته و رسما به سران نیرو‌های مورد حمایت ایران در عراق دستور داده تا پایان دوران ریاست جمهوری ترامپ، بهانه‌ای به دست کسی ندهند. سکوت رسانه‌های دولت و حتی تکذیب اولیه کمالوندی را می‌شود در همین بستر مورد تحلیل قرار داد. جریانی در منطقه و آمریکا مترصد یک بهانه برای آغاز درگیری با ایران در روز‌های باقیمانده از دولت ترامپ است. و جریانی درون حاکمیت به نمایندگی دولت نمی‌خواهند این بهانه را به دست ائتلاف ضد ایران بدهد. با این حال شواهد نشان می‌دهد جریانی در ایران معتقد است هر چه زودتر باید ایران انتقام بگیرد. در حال حاضر هشتگ #انتقام_سخت توسط کاربران در توئیتر ترند شده است و شمار زیادی از کاربران توئیتر از این هشتگ استفاده کرده‌اند تا هرچه زودتر نسبت به این اقدام واکنش داده شود. این اولین بار نیست که دانشمندان هسته‌ای ایران مورد سوء قصد قرار می‌گیرند. دی ماه سال 1388، مسعود علی محمدی، استاد فیزیک دانشگاه تهران، بر اثر انفجار بمب در جلوی منزل مسکونی‌اش شهید شد. اوایل آذرماه سال89، دو موتور سوار روی خودروی حامل مجید شهریاری، استاد فیزیک دانشگاه شهید بهشتی بمبی سوار کرده او را به شهادت رساندند. اوایل مرداد ماه سال 90 شهید داریوش رضایی نژاد سومین دانشمند هسته‌ای ایران نیز در جلوی چشم خانواده‌اش به شهادت می‌رسد. در دی ماه همان سال نیز شهید مصطفی احمدی روشن چهارمین دانشمند هسته‌ای کشورمان نیز هدف ترور قرار گرفته و به شهادت می‌رسد. در موارد قبلی ایران واکنش مستقیمی به این ترورها نشان نداده است. در پرونده ترور دانشمندان هسته‌ای برخی رسانه‌های نزدیک به سپاه از جمله مشرق نیوز سالها بعد مدعی‌اند که حزب الله لبنان با عملیاتی در سال 92 درموزه بروکسل بلژیک دو افسر برجسته موساد را هدف قرار داده که در ترور دانشمندان هسته‌ای ایران نقش برجسته‌ای داشته‌اند. در این پرونده افرادی بازداشت شده و در صدا و سیما اقدام به اعتراف تلویزیونی کرده‌اند. اردیبهشت ماه سال 94 فردی به نام احمدرضا جلالی توسط دستگاه اطلاعاتی کشور بازداشت شد که در روز‌های اخیر نام او را بیشتر شنیده‌ایم. احمد رضا جلالی در روز‌های اخیر به جرم جاسوسی برای موساد و دست داشتن در ترور دانشمندان هسته‌ای ایران به اعدام محکوم شد. دادستان تهران احمدرضا جلالی را به «انتقال اطلاعات مربوط به پروژه‌های به کلی سری نظام در حوزه‌های تحقیقاتی، نظامی، دفاعی و هسته‌ای در قبال دریافت مبالغی به همراه حق شهروندی کشور سوئد برای خود و خانواده‌اش» متهم کرد. در این پرونده بازداشت‌های دیگری نیز رخ داده است؛ یکی از این موارد فردی به نام مازیار ابراهیمی است. ابراهیمی در سال 91 به اتهام دست داشتن در ترور دانشمندان هسته‌ای ایران دستگیر شد ولی در سال 93 بی گناهی او ثابت و آزاد شد. اما برنامه ترور فخری زاده دارای پیچیدگی‌هایی است که نشان می‌دهد قطعا یک شبه طراحی نشده است. گفته می‌شود در این اقدام تروریستی، ابتدا یک خودرو نیسان در میدان خلیج فارس آبسرد در حین عبور خودروی فخری زاده، خود را منفجر می‌کند و سپس عامل بعدی اقدام به تیراندازی رگباری کرده که در پی آن یکی از محافظان فخری‌زاده 4 تیر خورده و محسن فخری‌زاده نیز در پی انفجار و اصابت تیر، در راه انتقال با بالگرد به بیمارستان شهید شده است. بیش از یک ماه پیش در 16 اکتبر سازمان تروریستی مجاهدین خلق (منافقین) در یک سخنرانی نام محسن فخری زاده را به عنوان فرد اصلی پشت پرده برنامه سلاح هسته‌ای ایران مطرح کرد. «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نام او را مستقیما در شوی تبلیغاتی دو سال پیش خود به زبان آورد و مدعی شد روی برنامه تسلیحاتی اتمی کار می‌کرده است. او از همه خواسته بود؛ این نام را به خاطر داشته باشند.
یدیعوت احارونوث، رسانه اسرائیلی در گزارشی از اشاره تلویحی نتانیاهو به ترور فخری‌زاده در مراسم سخنرانی عصر روز جمعه خبر داده است. اما نتانیاهو در این سخنرانی گفته “اتفاقی در خاورمیانه افتاده که روز‌های پر کشمکشی را فرا رویمان قرار خواهد داد، هفته شلوغی پیش رو‌دارم و در برخی برنامه‌هایم نمی‌توانم حضور پیدا کنم.”
در واکنش به حادثه ترور محسن فخری زاده، دو تفکر وجود دارد؛ یکی آنکه جریانی معتقد است ایران باید به سختی انتقام بگیرد و در زمان این انتقام تاخیر نیفتد. آنها هشتگ انتقام سخت را در توئیتر ترند کرده‌اند. جریان دیگری اما معتقد است انتقام باید انجام شود، اما از راه عاقلانه که هزینه‌ای روی دوش ایران نیفتد. جریان مخالف برجام با هر گونه آغاز مجدد مذاکرات با آمریکا مخالف است و ترور یک دانشمند هسته‌ای را شاهدی بر ادعای خود مبنی بر غیر قابل اعتماد بودن طرف مقابل می‌داند. جریان مخالف برجام نگران از سرگیری مذاکرات با آمریکا در ماه‌های باقیمانده از دولت حسن روحانی است. مذاکراتی که می تواند سرنوشت انتخابات خرداد ماه را تغییر دهد. امیر حسین ثابتی فرمانده سابق بسیج دانشگاه تهران و از مجریان شبکه افق در توئیتر خود نوشته «سال 92 چند روز بعد از توافق ژنو، دکتر علی باقری در جلسه‌ای یک جمله گفت که حالا معنایش بهتر فهمیده می‌شود: «تمام امتیازاتی که در توافق هسته‌ای داده‌اند یک طرف، امتیاز دسترسی‌های گسترده به بازرسان آژانس و اطلاعات دانشمندان کشور طرف دیگر.»
علی اکبر رائفی پور نیز در توئیتر خود خطاب به مقامات دولت نوشته «لعنت بر شما. آنقدر با دشمن لاس زدید و منفعلانه عمل کردید و به حدی مردم را در فشار اقتصادی فرو بردید که اسرائیل یقین کرده دیگر موازنه تهدید با ایران برقرار نیست.»
حمیدرضا رسایی نماینده سابق مجلس نیز در توئیتی کنایی عکسی از صحنه ترور محسن فخری زاده به اشتراک گذاشت و نوشت: «فقط یک نفر ترور شده، برجام که نقض نشده است.»
برخی رسانه‌ها از جمله ایران اینترنشنال (رسانه مورد حمایت سعودی ها) از اولین دقایق خبر ترور فخری زاده، از ادبیات «اقتدار پوشالی» و «ناامنی ایران» سخن می‌گویند و با تاکید بر احتمال جنگ ایران و رژیم صهیونیستی خبرهای خود را منتشر می‌کنند. ظاهرا آنها علاقه دارند جنگی آغاز شود. آنها مدعی‌اند جمهوری اسلامی این بار نمی‌تواند به ترور این دانشمند هسته‌ای بی تفاوت باشد و فشار «افکار عمومی» به آنها اجازه نمی‌دهد این ترور را بی‌پاسخ بگذارند. چنانچه ایران در پاسخ به «افکار عمومی» که این بار با تریبون‌هایی که در رسانه های تندروی داخلی در دست دارند، دست به اقدامی انتقام‌جویانه و حساب نشده بزند و واقعا «هفته شلوغی» را برای نتانیاهو رقم زند، آتش جنگ منطقه‌ای با ایران جرقه خواهد زد. جنگی که به گفته اسماعیل قاآنی در سفر اخیرش به بغداد دامنه‌اش به ایران محدود نخواهد ماند و همه کشور‌های منطقه از سوریه و لبنان گرفته تا عمان و امارات را در بر می‌گیرد.