بازهم گرانی در راه است؟
مهناز اصغری
تحریم‌های اقتصادی که در چند سال گذشته به کشور وارد شده، علاوه بر اینکه مراودات اقتصادی را تحت تاثیر قرار داده، سفره‌های مردم را نیز کوچکتر از قبل کرده است. گرچه در همان سال‌ها و در جهش دلاری پس از اولین تحریم دونالد ترامپ، دولت نسبت به ذخایر ارزی و عدم افزایش قیمت کالا‌های اساسی خوراکی اطمینان خاطر داد؛ اما به مرور همه اقلام سبد معیشتی، همراه با نرخ ارز، سیر صعودی افسارگسیخته‌ای را تجربه کردند.
در این بین در سبد معیشتی یک خانواده، لبنیات به عنوان یک محصول اساسی و ضروری در حفظ سلامت مردم عمل کرده و باید در سبد غذایی به طور کامل دیده شود. اما در حال حاضر سرانه مصرف لبنیات در کشور ما کمتر از نصف میانگین جهانی است و نسبتا در مقایسه با دیگر نقاط جهان وضعیت تاسف‌باری دارد و بی شک اولین دلیل آن را می‌توان به عدم توان خرید به میزان مورد نیاز روزانه بسط داد. آنطور که مسئولان می‌گویند سرانه مصرف لبنیات در کشور ما 80 کیلوگرم است. اما میانگین مصرف جهانی 160 کیلوگرم است و این رقم در کشورهای اروپایی و آمریکا به 350 تا 500 کیلوگرم می‌رسد، اما واقعیت این است که سرانه مصرف در کشور ما حتی کمتر از این رقم است که برخی آن را تا 55 کیلوگرم هم گفته‌اند و این یک فاجعه است.
لبنیات در حال حذف شدن از سفره خانوار ایرانی است
جمله هشدار دهنده «لبنیات در حال حذف شدن از سفره خانوار ایرانی است» به مراتب نشان از ناتوانی خرید این محصولات دارد و رشد بیش از 200درصدی قیمت شیر در سه سال اخیر مصداقی بر این ادعا است. یک لیتر شیر پاستوریزه در مردادماه سال 96 حوالی 2600 تومان بود که با افزایش بیش از 200 درصدی، اکنون مبلغی بیش از 8100 تومان است. دیگر فرآورده‌های لبنی چون کره، پنیر و ماست نیز از این افزایش بها بی‌نصیب نبوده‌اند و از ابتدای دولت فعلی تاکنون افزایش قیمتی بین 150 تا 180درصد را تجربه کرده‌اند.
اگرچه شیرخام دامداران همچون محصولات لبنی پرمصرف توسط ستاد تنظیم بازار قیمت‌گذاری می‌شود، اما برخلاف محصولات لبنی، هیچ نظارتی بر رعایت قیمت مصوب شیرخام تحویلی دامداری‌ها به کارخانه‌ها از سوی سازمان‌های نظارتی صورت نمی‌گیرد
در این بین کارخانجات تولیدی محصولات لبنی علت این افزایش قیمت را مواردی همچون افزایش قیمت محصولات وارداتی و همچنین افزایش قیمت شیر خام بیان می‌کنند و دامداران نیز، افزایش قیمت شیر خام را به دلیل افزایش قیمت نهاده و خوراک‌های دامی بیان می‌کنند.
مافیای شیر!
روز گذشته سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی در خصوص اینکه «کارخانه‌های لبنی شیر خام را به قیمت مصوب ستاد تنطیم بازار نمی‌خرند» بیان کرد: شیرخام دامداران اگرچه همچون محصولات لبنی پرمصرف توسط ستاد تنظیم بازار قیمت‌گذاری می‌شود، اما برخلاف محصولات لبنی، هیچ نظارتی بر رعایت قیمت مصوب شیرخام تحویلی دامداری‌ها به کارخانه‌ها از سوی سازمان‌های نظارتی صورت نمی‌گیرد. در واقع کارخانه‌های لبنی حتی یک روز هم شیرخام را به قیمت مصوب نخریده‌اند و امروز قیمت شیرخام به بیش از 4 هزار تومان رسیده است.
سید محمدرضا بنی‌طبا، با بیان اینکه قیمت شیر خام از تیرماه تا اکنون بیش از 40 درصد افزایش قیمت داشته است، ابراز کرد: ستاد تنظیم بازار قیمت شیرخام را حداکثر 3100 تومان تعیین کرده است که با جایزه چربی و کرایه حمل، حداکثر 3300 تومان باید باشد، درحالی است که مستند به گزارش شرکت‌های دامداری حاضر در بورس قیمت شیرخام به بیش از 4100 تومان رسیده است و بنابر نظرات برخی دامداران و اطلاعاتی که برای قیمت در ماه‌های آینده داده‌اند، صحبت از ۵ هزار تومان است.
سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران دلیل شکل‌گیری مافیا در این حوزه را تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی دانست و تصریح کرد: متأسفانه برخی مسئولان جسارت تصمیم‌گیری ندارند و همین به اقتصاد کشور ضربه می‌زند. درصورتیکه اگر سیاست گذاری‌ها اصلاح شوند، مافیایی هم نخواهیم داشت.
قدرت خرید مردم ارتباطی به تولیدکننده ندارد
وی ادامه داد: از 7 تیرماه گذشته که قیمت محصولات پرمصرف ضروری خانوار مصوب شده، صنعت لبنیات مانند سایر صنایع تولیدی کشور با افزایش هزینه های تولید مواجه شده است.
بنی طبا با بیان اینکه کاهش قدرت خرید مردم طی ۱۵ سال اخیر ارتباطی به تولیدکننده ندارد، افزود: این مسئله ناشی از تبعات نظام سیاست‌گذاری کشور است و بنابراین مردم این مسئله را از چشم تولیدکنندگان و دامداران نبینند. چراکه این یارانه‌های سیاه صنایع کشور به دست مردم نمی‌رسد، مصداقش هم اینکه واردات نهاده‌های دامی نسبت به سال‌های قبل افزایش پیدا کرده اما به دست مردم نرسیده است.
وی با اشاره به به دلایل دامداران برای افزایش بهای شیر خام بیان می‌کند: دامداری‌ها مدعی هستند که نهاده‌های دامی به قیمت مصوب به دست آنها نمی‌رسد و مجبور هستند خوراک دام‌های خود را از بازار آزاد و به نرخ‌های بسیار بالا تهیه کنند.
این مقام مسئول با اشاره به افزایش هزینه بسته‌بندی لبنیات که به طبع افزایش قیمت محصولات پتروشیمی به وجود می‌آید، گفت: کارخانه‌های لبنی در بسته‌بندی های خود از مواد پتروشیمی استفاده می‌کنند. اما این محصولات در کشورمان بر اساس اف او بی خلیج فارس توسط پتروشیمی‌ها قیمت‌گذاری می‌شود و قیمت آنها وابسته به نوسانات نرخ ارز است که ظرف 5 ماه گذشته (از آخرین مصوبه ستاد تنظیم درباره قیمت محصولات لبنی) قیمت محصولات پتروشیمی حدود 87 درصد رشد داشته است و یکی از مصادیق وجود دو قطبی در نظام قیمت‌گذاری کشور است.
تولیدکنندگان تحت فشار ناشی از افزایش هزینه‌های تولید
سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی با اشاره به اینکه افزایش نرخ ارز مستقیما بر تهیه بخشی از نیازهای صنعت لبنیات تاثیر می‌گذارد، گفت: پاکت‌های چندلایه شیر استریل و نیز استارترها، پودرکاکائو، شکر و… از نوسانات افزایش نرخ ارز تاثیر می‌گیرند. همچنین نرخ حمل و نقل، افزایش حق مسکن کارکنان و کارگران از تیرماه و… در این افزایش هزینه‌ها تاثیرگذار هستند.
بنی‌طبا در پایان‌بندی صحبت‌های خود با اشاره به اینکه تولیدکنندگان محصولات لبنی به شدت تحت فشار ناشی از افزایش هزینه‌های تولید قرار دارند، تاکید کرد: با وجود افزایش هزینه‌های تولید، تولیدکنندگان محصولات لبنی هنوز محصولات لبنی پر مصرف و ضروری سبد خانوار را با قیمت‌های مصوب تیرماه عرضه می‌کنند و این به معنی عرضه توام با ضرر این محصولات است و تداوم این شرایط از توان واحدهای تولیدی به خصوص واحدهای کوچک که سهم کمی از بازار و سهم قابل توجهی در اشتغال شهرستان‌ها دارند، خارج است.
حفظ لبنیات در سبد غذایی مردم
مصرف شیر و لبنیات ده‌ها فایده دارد که مهم‌ترین آنها جلوگیری از پوکی استخوان است که این روزها هزینه زیادی را بر جامعه تحمیل می‌کند. در چنین شرایطی که باید همه تلاش کنند تا سرانه مصرف شیر و محصولات لبنی و در حقیقت ضریب سلامت جامعه افزایش پیدا کند، کارخانجات لبنی برای بقای خود ملزم به افزایش قیمت‌ها هستند. حال با استناد به صحبت‌های سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی بد نیست این نکته را یادآور شویم که چرخه تولیدات لبنی بسیار گسترده و مانند زنجیره به هم متصل است و اگر این زنجیره را دنبال کنیم به راس امور و جایگاه دولت در این زنجیره برخواهیم خورد. بنابراین یکی از راهکارهای کنترل شرایط، در قدم اول نقش حمایتی دولت از دامداران و پس از آن تخصیص یارانه به کارخانجات تولیدات لبنی است تا در این شرایط متورم اقتصادی لااقل کمترین نیازهای غذایی چون ماست و پنیر از سفره‌های مردم حذف نشود.