آیش خلیج برای سید مجدد؟
صید ترال حدود 10 سال است که در دریای جنوب انجام می‌شود در حالی که حدود 20 سال از منسوخ شدن این نوع روش صید در دیگر کشورهای دنیا می‌گذرد. در طول این دهه همواره صید ترال توسط چینی‌ها در آب‌های ایران مورد انکار مسئولان قرار می‌گرفت که بالاخره دو سال پیش محمدعلی حسن‌زاده، معاون بندری و مناطق ویژه اقتصادی سازمان بنادر از واگذاری مجوز به صیادان چینی برای مدت زمانی طولانی خبر داد و اعلام کرد که «چینی‌ها قراردادی در قالب اجاره بلندمدت با شیلات دارند و از فناوری صید ماهی در عمق ۲۰۰ متری برخوردارند که این فناوری در میان شناور‌های صیادی ایران وجود ندارد.»
در چند هفته اخیر مجدداً اخبار مربوط به صید ترال بارها مورد توجه قرار گرفته و در صدر این خبرها سمیه رفیعی رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس انقلابی است. رفیعی در چند روز گذشته خبر از ممنوعیت دو ساله صید ترال از آذرماه سال جاری داده و این اقدام را جزو یکی از مهمترین دستاوردهای مجلس یازدهم و فراکسیون محیط زیست اعلام کرده است.
این درحالی است که هنوز چند روزی از اعلام این خبر نگذشته بود که رییس کل دادگستری استان هرمزگان از توقف دو فروند کشتی صید ترال در جاسک با هزار و 500 کیلوگرم انواع ماهی قاچاق و توپ صیادی غیرمجاز ترال خبر داد. درواقع نه تنها تعداد زیادی کشتی به صورت قانونی مشغول به صید فانوس ماهیان هستند، بلکه به صورت غیرقانونی هم این اتفاق صورت می‌گیرد که ابعاد این تخریب محیط‌زیستی را دو چندان کرده است.
سمیه رفیعی در صفحه شخصی خود توضیحات کامل‌تری مبنی بر ممنوعیت این نوع از صید ارائه کرده است و گفته: «طی 10 سال اخیر {چینی‌ها با انجام صید ترال یا فانوس ماهی} کف دریا را جاروب نموده، شخم زدند و آسیب شدیدی به بستر دریا، زیست‌مندان، ذخایر آبزی و به ویژه گونه‌های ماهیان اقتصادی وارد کردند و صید صیادان سنتی و بومی را به شدت کاهش دادند». رفیعی بر نظارت ضعیف سازمان شیلات نیز اشاره کرده و توضیح داده که «متأسفانه شیلات هم نتوانست نظارت خوبی بر روی این کشتی‌ها داشته باشد و نظارت و کنترل این کشتی‌ها بسیار ضعیف و با نقایص زیادی همراه بود».
چینی‌ها نه بخاطر مردم ایران و نه بخاطر خلیج فارس، بلکه به این دلیل که دیگر صرف نمی‌کند کشتی‌های ترال را با این عظمت سوخت‌رسانی کنند و از چین به خلیج فارس بیاورند و صید مناسبی هم به دست نیاورند؛ بنابراین با این مدت دو ساله می‌خواهند که خلیج فارس آیش شود
رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس در توضیح چرایی ممنوعیت این نوع صید تنها محدود به دو سال بیان کرده که دو سال حداقل زمان لازم برای احیاء و بازسازی ذخایر آسیب‌دیده است. همچنین تشریح کرده که بنا به خواست سازمان شیلات با توجه به حضور برخی از کشتی‌های ترال در دریا و نیاز به زمان یک ماهه برای هماهنگی و بازگشت آن‌ها از دریا (به علت مجوزهای از قبل صادر شده) این طرح از یکم آذرماه اجرایی می‌شود. این درحالی است که نبی‌الله خون‌میرزایی، رئیس سازمان شیلات ایران بیان کرده که در راستای اجرای برنامه مطالعاتی ارزیابی ذخایر آبزیان توسط موسسه تحقیقاتی علوم شیلاتی، فعالیت تنها یکی از پنج ناوگان‌های صید ترال به مدت کمتر از دو سال متوقف می‌شود. توقفی که دلیل آن اجرای برنامه مطالعاتی ارزیابی ذخایر آبزیان توسط موسسه تحقیقاتی علوم شیلاتی از آغاز آذر است.
ممنوعیت دو ساله برای این است که می‌خواهند دوستی با چین داشته باشند و از این طریق چینی‌ها را راضی نگه دارند و کشتی‌های آن‌ها بتوانند در خلیج فارس صید ترال کنند
نکته حائز اهمیت و متناقض این است که رئیس سازمان شیلات ایران با وجود توضیحات رفیعی مبنی بر انجام صید ترال در جنوب ایران توسط چینی‌ها، تاکید کرده که هیچ کدام از ناوگان‌های صیادی در مالکیت یا به نام شرکت‌های خارجی نیست و بیان می‌کند: «ناوگان فانوس‌ماهیان هم به نام شرکت‌ها یا اشخاص ایرانی است. کشتی‌های آن‌ها یا ملکی هستند یا اجاره به شرط تملیک بعضا با شرکای خارجی. ولی کشتی خارجی درآب‌های ایران مجوز صید نگرفته و نخواهد گرفت».
اما در پسِ پشت اعلام این خبر چه وضعیتی وجود دارد و آیا توقف دو ساله صید ترال به گفته خانم رفیعی برای انجام تحقیقات و پایش وضعیت آبزیان خلیج فارس است یا خیر؟ اسماعیل کهرم در گفت‌وگو با روزنامه «صبح امروز» پاسخ می‌دهد:
حقوق ناظر بر کشتی‌های چینی را چه کسی می‌پردازد؟ کاپیتان کشتی ترال! حالا پرسش اینجاست چنین ناظری حاضر است علیه کشتی ترال و صیادان آن شهادت دهد؟! نانی که این ناظر درمی‌آورد از کاپیتان کشتی ترال تأمین می‌شود
در جریان هستید که اخیراً سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس خبر از ممنوعیت دو ساله صید ترال در دریای جنوب داده، چرا تنها دو سال ممنوعیت مد نظر قرار گرفته است؟
خانم رفیعی دانشجوی من بوده. این افراد تا زمانی که دانشجو هستند رویاپردازند و صحبت از حقیقت می‌کنند و خود را مجاهد و مبارز می‌دانند و می‌خواهند دنیا را تغییر دهند. اما به نظر شما زمانی که وارد مجلس می‌شوند این خانم و امثال او زیر نظر یکسری از نظارت‌ها می‌توانند چه اقداماتی انجام دهند یا چه میزان آزادی عمل خواهند داشت؟ درنتیجه بخاطر محدودیت‌هایی که با آن روبه‌رو هستند، نمی‌توانند آنچه که در ذهن دارند، عملیاتی کنند و بلندپروازی‌های خود را فراموش می‌کنند.
همه می‌دانند صید ترال چه به روز خلیج فارس می‌آورد
همه می‌دانند صید ترال چه به روز خلیج فارس می‌آورد. اصلاً اکوسیستم یا از بین رفتن انواع جانوران دریایی به کنار، صید ترال زندگی 400 هزار ماهیگیر سنتی را درگیر خود کرده و آن‌ها را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرده است. معیشت ماهیگیران سنتی و محلی به دلیل این نوع از صید قطع شده، به گدایی افتاده و به حاشیه شهرها مهاجرت کرده‌اند. مسئولان و کسانی چون خانم رفیعی برای چنین وضعیتی چه پاسخی دارند؟
بیش از 95 درصد آبزیان در صید ترال می‌میرند
با صید ترال، همه موجودات آبزی از کف دریا جمع شده و وارد تور می‌شوند بیشترشان؛ یعنی حدود 95 درصد این موجودات می‌میرند. بعد از بررسی آبزیان درگیر در تور ترال جسد 80 درصد آن‌ها را به دریا بازمی‌گردانند. ببینید با این کار چه خسارتی به اکوسیستم دریا از پایین تا بالای سطح آب زده می‌شود.
ممنوعیت دو ساله صید ترال، برای حفظ دوستی با چینی‌هاست
خانم رفیعی می‌گوید صید ترال را دو سال ممنوع کرده‌اند اولاً اگر ممنوع شده پس این دو کشتی که قاچاقی شروع به صید هزار و 500 کیلوگرم آبزی کرده‌اند، چطور وارد دریا شدند؟ اگر فکر می‌کنید صید ترال مضر است چرا 10 یا 15 سال این نوع از صید را ممنوع نمی‌کنید؟ درواقع ممنوعیت دو ساله برای این است که می‌خواهند دوستی با چین داشته باشند و از این طریق چینی‌ها را راضی نگه دارند و کشتی‌های آن‌ها بتوانند در خلیج فارس صید ترال کنند.
رئیس فراکسیون محیط زیست بیان کرده که انجام پژوهش‌های لازم در رابطه با پایش خلیج فارس و خسارات وارد شده به آبزیان به مؤسسه تحقیقات شیلات واگذار شده این درحالیست که عملکرد سازمان شیلات در رابطه با نظارت بر این کشتی‌ها بسیار ضعیف بوده و مورد انتقاد است. چرا مؤسسه تحقیقات شیلات؟
سازمان شیلات اجازه داده تا کشتی‌های صید ترال چینی در آب‌های خلیج فارس به صید آبزیان بپردازد. در این راستا تنها اقدامی که سازمان شیلات کرده، این است که یک ناظر بر کشتی‌های ترال چینی گذاشته.
حقوق ناظر بر کشتی‌های چینی را کاپیتان کشتی ترال می‌پردازد!
می‌دانید که حقوق این ناظر بر کشتی‌های چینی را چه کسی می‌پردازد؟ کاپیتان کشتی ترال! حالا پرسش اینجاست چنین ناظری حاضر است علیه کشتی ترال و صیادان آن شهادت دهد؟! نانی که این ناظر درمی‌آورد از کاپیتان کشتی ترال تأمین می‌شود. ناظری که پولش را کاپیتان کشتی دهد معلوم است که آنچه مد نظر قرار می‌دهد، منفعت خودش است. در این شرایط آقای ظریف هم از چین و کشتی‌های چینی حمایت می‌کند.
اگر صید ترال پس از دو سال ممنوعیت، ادامه‌دار شود وضعیت خلیج فارس در آینده به چه صورت خواهد شد؟
خلیج فارس در حال حاضر تهی از جانور شده است. تورهای ترال هر بار با سرعت 22 کیلومتر حرکت می‌کند و حدود 85-90 درصد از چندین هزار تن موجودت دریایی داخل تور می‌میرند. در حال حاضر باید ببینید که صیادان محلی چه می‌گویند؟ من با برخی از این صیادان صحبت کردم آن‌ها می‌گویند چه کسی گفته که متوقف شده است؟ همچنان این کشتی‌ها به صید خود ادامه می‌دهند و این اعلام توقف تنها برای علاقه‌مندان محیط‌زیست بوده است.
ساکت کردن علاقه‌مندان محیط‌زیست با اعلام ممنوعیت صید ترال
به این نکته توجه داشته باشید که کشتی‌های ترال شب‌ها فعالیت می‌کنند. نور چراغی پایین کشتی قرار داده می‌شود و موجودات دریا از عمق 70 – 100 متری جلب نور چراغ می‌شود و آن‌ها را می‌کشند. باید بدانید که اصلاً این صید متوقف نشده، بلکه این اعلام ممنوعیت دو ساله تنها برای ساکت کردن علاقه‌مندان محیط زیست است.
گفته شده که صید فانوس ماهی از ابتدای آذرماه به طور کامل ممنوع می‌شود. به نظر شما این کشتی‌ها کار خود را از زمان اعلام خبر تا اِعمال ممنوعیت چندین برابر نمی‌کنند؟
این افراد یک چیز را متوجه شده‌اند و این است که در حال حاضر که ترال را در خلیج فارس می‌کشند صید کمتری نسبت به روزهای اولی که شروع به کار کردند به دست می‌آورند؛ بنابراین صیدشان بسیار کاهش پیدا کرده است پس کفگیرشان به ته دیگ خورده.
آیش و آماده‌ساز ی خلیج فارس برای صیدهای بعدی
چینی‌ها هم نه بخاطر مردم ایران و نه بخاطر خلیج فارس، بلکه به این دلیل که دیگر صرف نمی‌کند کشتی‌های ترال را با این عظمت سوخت‌رسانی کنند و از چین به خلیج فارس بیاورند و صید مناسبی هم به دست نیاورند؛ بنابراین با این مدت دو ساله می‌خواهند که خلیج فارس آیش شود مثل زمین‌های کشاورزی که آیش می‌دهند. درواقع یک یا دو سال در زمین محصولی نمی‌کارند تا مواد مورد نیاز در زمین جمع‌آوری شود و مجدد محصول بکارند. این‌ها هم می‌خواهند به خلیح فارس آیش دهند؛ چرا که دیگر آبزی در خلیج فارس یافت نمی‌شود و هرچه بوده چینی‌ها برده‌اند.
فکر می‌کنید خلیج فارس امکان احیا شدن دارد؟
طبیعت اصلاح‌پذیر و ترمیم‌پذیر است. اگر به خلیج فارس فرصت و آیش دهیم و اقداماتی چون صید ترال انجام نگیرد و کشور امارات متحده عربی هم جزایر مصنوعی را راه‌اندازی نکند خلیج فارس امکان اصلاح‌پذیری دارد.
حالا باید منتظر ماند تا ببینیم که مطالعاتی که موسسه تحقیقات شیلات می‌خواهد در این مدت انجام دهد چه نتایجی به همراه خواهد داشت و آیا مجلس یازدهم می‌تواند دستاوردی موفق مبنی بر ممنوعیت طولانی مدت یا کامل این صید بر آب‌های کشور داشته باشد یا خیر.