سبد خالی شبکه نمایش خانگی
مهناز اصغری
تنور جذب مخاطب سریال‌های نمایش خانگی تا پیش از این بسیار گرم بود و مخاطب در یک بازه زمانی می‌توانست چندین انتخاب داشته باشد. اوج این اتفاق به سال 98 باز می‌گردد که همزمان سریال‌های ممنوعه، رقص روی شیشه، مانکن و نهنگ آبی برای انتخاب وجود داشت و هرکدام قشر خاصی را به تماشا می‌خواند. سال گذشته همچنین شبکه نمایش خانگی در عرصه کمدی اجتماعی خوش درخشید و هیولای مهران مدیری توانست عده زیادی را مجاب به تماشا کند.
از سال گذشته نیز سریال‌های دل، کرگدن و همگناه پا به عرصه نمایش خانگی گذاشت و در سال جاری به اتمام رسید. در این بین، کرگدن توانست با ساختار نسبتا مستحکم و فرم مطلوب مخاطب خوبی را به خود جلب کند. همگناه نیز با دارا بودن آپشن‌های ویژه‌ای چون انتخاب مناسب بازیگر و پرداختن به آسیب‌های اجتماعی توانست به استاندارد مطلوب جذب مخاطب برسد، اما دل عملا پروژه‌ای بود که به دل مخاطبان و حتی تعدادی از عوامل خود سریال ننشست.
رقیب جدی صدا و سیما
پیشتر نیز اختلاف وزارت ارشاد و صدا و سیما در مدیریت و نظارت بر شبکه نمایش خانگی شروع شد و عده‌ای این شبکه را رقیب صداوسیما خواندند و حتی گمانه زنی‌هایی مبنی بر انتقال مدیریت شبکه نمایش خانگی به صداوسیما شنیده شد و سایرین این موضوع را آغاز تلویزیونی شدن آثار شبکه خانگی می‌داستند.
اما آمار تولید، توزیع و فروش سریال‌های نمایش خانگی نشان می‌داد مردم ارتباط خوبی با این بخش برقرار کرده‌اند و آن را دنبال می‌کنند و نمی‌خواهند نظارتی از جانبی صداوسیما بر محتوای تولیدی این شبکه اعمال شود. البته طبیعتا در این پروسه فیلم‌هایی نیز با انتقادات زیاد همراه شد. اما هرچه که بود، نمایش خانگی آمار تماشای سریال‌های ماهواره‌ای و ترکی را کم کرد و می‌توانست سرگرمی مفرحی را ایجاد کند و عملا قشر نسبتا جوان را جذب خود و تبعا در لایه‌های پنهانی از انحرافات جنسی که به واسطه تهاجم فرهنگی سریال‌های ماهواره‌ای به وجود می‌آمد، دور کند.
شبکه خانگی صنعت نوپایی است و باید اجازه دهند رشد کند
امیر برادران، نویسنده و طنزپرداز در گفت‌وگویی با ایسنا درباره بلاتکلیفی سریال‌های شبکه نمایش خانگی و اختلاف بر سر نظارت و مدیریت شبکه خانگی، گفت: بلاتکلیفی در هر حوزه‌ای، موجب دلسردی و ناراحتی است. صداوسیما اگر توان و همت تولید دارد خودش باید قویتر کار کند. صداوسیما در پخش، ابزار قویتر و مخاطب بیشتری برای ارائه برنامه‌هایش دارد. شبکه خانگی صنعت نوپایی است و باید اجازه دهند رشد کند.
نویسنده سریال هیولا با بیان اینکه برنده این مناقشه ۱۰۰ درصد ماهواره است، عنوان کرد: تعارف که نداریم. کسانی شبکه‌های ماهواره‌ای را می‌بینند که معمولا تمایل دیدن تلویزیون ندارند. وقتی سلیقه یک نفر تلویزیون نیست، اگر ببیند رسانه خانگی هم سریال‌هایش تلویزیونی شده است، قطعا به سمت ماهواره می‌رود. در تلویزیون مدت‌هاست تلاشی برای ارتقاء کیفی محصولات دیده نمی‌شود. برنده این ماجرا قطعا شبکه‌های ماهواره‌ای هستند. زیرا صداو سیما در رقابت با شبکه خانگی به فکر ارتقاء نیست و شبکه خانگی هم نابود می‌شود. رسانه خانگی در جذب مخاطبی که پای ماهواره می‌نشست، موفق بوده است.
از بی سرو صدا تا پر سر و صدا
در ادامه سیر تولیدات شبکه نمایش خانگی در سال جاری باید اشاره کنیم که همزمان با قسمت پایانی همگناه سریال آقازاده پا به عرصه گذاشت و از آنجایی که تقابلی از عشق و سیاست را به تصویر می‌کشید و با بی‌پرده بیان کردن بعضی مسائل، سوژه خوبی برای جذب مخاطب بود و چهره‌های جدید در کنار ستارگان سینما و تلویزیون، کشش و جذابیت مناسب را ایجاد می‌کرد.
پیش از آقازاده نیز خواب‌زده در لیست پخش شبکه نمایش خانگی وجود داشت و با آنکه فصل اول آن به اتمام رسیده است، هنوز مخاطبان معدودی دارد و از آن می‌توان به عنوان بی سروصداترین پروژه این شبکه یاد کرد.
این روزها در کنار آقازاده سریال کم مخاطب «موچین» نیز در شبکه نمایش خانگی اجرا می‌شود که هم در ساختار، هم در ترکیب بازیگری و هم محتوا و هم قصه به گفته منتقدین و کارشناسان از سریال‌های تلویزیونی هم عقب‌تر است.
بدون تردید تمام این لیست و اسامی را خاطرنشان کردیم تا بگوئیم این روزها تنها سریال موچین و آقازاده در حال اجرا هستند و مخاطب کسل و بی‌حوصله مجددا مجبور است به یاه‌ست و هاتبرد و… پناه ببرد و تنها هفته‌ای یک ساعت به تماشای تولید وطنی بنشیند.
پدیده سریال‌سوزی
جا دارد اشاره کنیم به اینکه چندی پیش بهمن حبشی یک باره از توقف صدور مجوز تولید سریال‌های خانگی خبر داد و دلیل آن را سریال‌سوزی اعلام کرد. دلیلی که همان زمان هم نه تنها کسی از آن استقبال نکرد، بلکه بیشتر مورد انتقاد قرار گرفت و از اساس به عنوان یک توجیه و بهانه محسوب می‌شد.
سعید رجبی فروتن مدیرکل حوزه ریاست سازمان سینمایی که به تازگی حکم معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی را دریافت کرده است نیز، چندی پیش در یادداشتی به همین سبد خالی اشاره کرد و نوشت «سه ماه پیش که در تصمیمی غافلگیرکننده صدور پروانه ساخت سریال برای پیشگیری از سریال‌سوزی متوقف شد، شاید تصمیم‌گیرندگان تصور نمی‌کردند بزودی روزی را شاهد باشند که شبکه در هفته یک سریال را به خود ببیند و از تراکم و انبوهی سریال‌ها خبری نباشد.»
فروتن در ادامه یادداشت خود با اشاره به اینکه حدود ۱۰ سریال باید در حال تولید یا پیش تولید باشد از چالش آماده‌سازی سریال‌ها برای تولید نوشت و اینگونه نتیجه‌گیری کرد «این اتفاقات در شرایطی رخ می‌دهد که در سریال‌های غیرتلویزیونی برخلاف سریال‌های تلویزیونی، برای صیانت از سرمایه خصوصی برنامه‌ریزی تولید با دقت کافی صورت می‌گیرد تا خواب سرمایه به کمترین مدت تقلیل یابد. با این ترتیب برخلاف نظر مرجع دولتی صدور پروانه ساخت، نه تنها سریال‌سوزی رخ نداد بلکه با مانع تراشی صداوسیما و اختلافات اداری بین سازمان سینمایی و صداوسیما سرمایه‌سوزی رخ داد و از شتاب اولیه چرخ تولید محتوا کاسته شد.»
در انتظار قورباغه
با توجه به سریال‌هایی که در پیش تولید یا تولید قرار دارند، فعلاً تا چند ماه آینده قرار نیست سریالی به سریال‌های این روزهای نمایش خانگی اضافه شود. تنها سریالی که از چند ماه قبل نوید پخش و توزیع آن در شبکه خانگی داده شده بود و قرار بود در تابستان به توزیع برسد «قورباغه» به کارگردانی هومن سیدی بود که هنوز پخش آن قطعی نشده است.
این روزها سبد مصرفی مردمی که مشترک سرویس‌های اینترنتی و مخاطب شبکه نمایش خانگی شده‌اند، خالی است و باز هم سریال‌های خارجی از ترکیه‌ای تا دیگر آثار به کمک این سرویس‌ها آمده‌اند تا نگذارند مخاطبی که به این پلتفرم‌ها عادت کرده است از آن‌ها غفلت کند. بی‌شک در آسیب‌شناسی این اتفاق نکات بسیار زیادی وجود دارد که بررسی آن نه به تخصص چندان زیادی نیاز دارد و نه آنچنان ناپیداست که همگان متوجه نباشند.