روستا شهرهایی در حاشیه مشهد
پنج روستای بزرگ با ۵۰ هزار جمعیت در مجاورت مشهد، به خاطر توسعه شهری به این کلان‌شهر چسبیده و به بخشی از حاشیه آن مبدل شده‌اند، گرجی سفلی، دهرود، همت‌آباد، اسلام‌آباد و علی‌آباد روستاهایی هستند که ازنظر سکونتگاهی به شهر مشهد وصل شده‌اند اما ازنظر تقسیمات کشوری همچنان روستا به‌حساب می‌آیند، ساکنان و متولیان مدیریت این روستاها سال‌هاست که خواستار الحاق قانونی این محدوده منفصل شهری به کلان‌شهر مشهد، برخورداری از مزایای خدمات شهری و حل مشکلات اجتماعی هستند.
بااین‌حال دستگاه‌های مسئول و ذی‌ربط اجابت این درخواست را که در ظاهر حلال مشکلات روستاهای حاشیه شهر مشهد تلقی می‌شود، منوط به تصمیم دیگری می‌دانند و هر یک از خود سلب مسئولیت می‌کنند به‌طوری‌که این موضوع به یک معضل اجتماعی مزمن مبدل شده است.
موافقت وزارت کشور
به گزاش صبح امروز رئیس شورای شهرستان مشهد در این خصوص گفت: حل مشکلات روستاهای “گرجی سفلی، دهرود، همت‌آباد، اسلام‌آباد و علی‌آباد” با مجموع جمعیت ۵۰ هزارنفری در منطقه منفصل شهری بین شهرک مهرگان و منطقه سه شهرداری مشهد ظرف سال‌ها بلاتکلیف مانده است.
شهناز رمارم افزود: باوجود موافقت وزارت کشور با الحاق این منطقه به شهر مشهد، شورای شهر پیشین مشهد در دوره چهارم این نهاد، در نشست ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۶ خود با این تصمیم مخالفت کرد.
وی به مشکلات ناشی از این موضوع اشاره و بیان کرد: به دلیل مهاجرت قشر کم‌درآمد برای خرید زمین ارزان‌قیمت با متراژ زیر ۶۰ مترمربع که شرایط صدور پروانه را ندارند، ساخت‌وساز غیرمجاز به‌شدت در این منطقه گسترش‌یافته است. همچنین بافت متراکم بدون رعایت اصول شهرسازی با سیما و منظر نامناسب شکل‌گرفته و توسعه بی‌رویه بافت متراکم ناهمگون در این منطقه حاشیه شهر مشهد درواقع به‌مانند یک بمب ساعتی است که اگر به‌سرعت اقدامی صورت نگیرد خطر انفجار شدید آن وجود دارد.
عضو شورای اسلامی پنجم شهر مشهد ادامه داد: شورای شهرستان مشهد برای جلوگیری از ایجاد حاشیه جدیدی در شهر مشهد به‌عنوان میانجی با استانداری، فرمانداری، بنیاد مسکن، اداره مسکن و شهرسازی و شهرداری در تسهیل فرآیند تعیین تکلیف مکاتبه دارد و البته الحاق این منطقه به شهرداری مشهد برای این سازمان هزینه‌بر است اما از سویی دیگر افق آینده شهر مشهد با طرح توسعه مشهد پیوند دارد و نمی‌توان به این منطقه منفصل بی‌توجه بود.
الحاق همت آباد در شورای عالی شهرسازی تصویب شده اما …
بخشدار مرکزی مشهد نیز گفت: شورای عالی شهرسازی و معماری الحاق روستای همت‌آباد به شهر مشهد را تصویب کرده است اما شورای فعلی شهر مشهد و شورای قبلی به دلیل رعایت نشدن ضوابط شهری در این مناطق، با آن موافقت نکرده‌اند، چراکه ساخت‌وسازهای این مناطق غیراصولی بوده، حرایم ممنوعه گاز، آب، برق و کشف رود رعایت نشده، خانه‌ها با متراژ کم و متراکم و کوچه‌ها کم‌عرض و غیراستاندارد است و درواقع به دلیل نظارت ضعیف، ساختار معماری این مناطق بسیار ناامن است و سرریز جمعیت ناشی از گرانی مسکن در شهر مشهد نیز در سال‌های اخیر به‌سوی این مناطق روان شده و روند ساخت‌وسازهای ناایمن و متراکم را افزایش داده است.
ابوطالب سرابیان افزود: وجود مشکلات گفته‌شده مانع سلب مسئولیت ما نیست و تأمین آب شرب سالم برای این مناطق وظیفه ماست و در حال حاضر با افزودن یک چاه آب توسط شرکت آب و فاضلاب مشهد و اختصاص ۱۲ لیتر آب در ثانیه از آب مشهد کیفیت آب شرب این منطقه را افزایش داده‌ایم اما به دلیل نبود نظارت میزان سرقت آب و انشعابات غیرمجاز از آب آشامیدنی برای آبیاری باغات و استخرها در این مناطق بسیار زیاد است و تا زمانی که این مشکلات حل نشود تأمین نیاز واقعی ۵۰ هزار نفر از ساکنان این محل به آب آشامیدنی سالم مشکل است ضمن آنکه جرائم این تخلفات نیز اندک است و بازدارنده نیست.
وی ادامه داد: بااین‌وجود شرکت آب و فاضلاب مشهد امسال برای ساماندهی این مشکلات با جدیت ورود کرده است و با هیچ فردی هم تعارف ندارد و از سویی دیگر اقداماتی در دست انجام است که تا پایان امسال بااتصال یک خط از انشعابات جدید آب، کمبود و افت فشار آب آشامیدنی در این مناطق به‌طور کامل برطرف شود.
دهرود؛ روستایی 18 هزار نفر بدون امکانات و خدمات شهری!
دهیار روستای دهرود نیز گفت: این روستا در عمل به شهر مشهد چسبیده و سال‌هاست سرریز جمعیت این شهر را تحمل می‌کند که کمبود آب شرب و باکیفیت گوشه کوچکی از آن به شمار می‌رود.
امیررضایی افزود: این روستای ۱۸ هزارنفری درحالی‌که از هیچ‌گونه امکانات و خدمات شهری برخوردار نیست و جزء شهر مشهد محسوب نمی‌شود، وضعیت امنیت، آموزش‌وپرورش، بهداشت، اعتیاد و ساخت‌وسازهای غیرمجازش متأثر از چسبیدگی و همسایگی با شهر مشهد است.
وی در بیان مشکلات این منطقه اظهار داشت: یک کیلوگرم قیر و یک وجب آسفالت از بنیاد مسکن دریافت نکرده‌ایم، طرح‌های هادی روستایی به دلیل فشار شدید جمعیتی دیگر جواب نمی‌دهد، به دلیل تعریف روستایی با عوارض اندک روستایی امکان کنترل ساخت‌وسازهای غیرمجاز روستایی وجود ندارد و هیچ مرجعی نمی‌تواند برای کسی که در محل فاقد طرح، ساخت‌وساز می‌کند، حکم تخریب صادر کند.
دهیار روستای دهرود گفت: گرچه شورای عالی معماری و شهرسازی طرح الحاق روستای دهرود به شهر مشهد را ابلاغ کرده است اما شورای شهر قبلی و شورای فعلی به دلیل آنچه رعایت نشدن اصول فنی ساخت‌وسازها در این محل می‌خواند از تصویب آن پرهیز می‌کند اما باید توجه داشت درجایی که هیچ ضابطه‌ای برای ساخت‌وساز و رعایت دیگر موارد وجود ندارد چگونه می‌توان انتظار رعایت فنی ساخت‌وسازها را داشت.
رضایی افزود: این روستا و چهار روستای دیگر چسبیده به شهر مشهد که در جمع بیش از ۵۰ هزار نفر جمعیت دارند ابتدا باید بدون پیش‌شرط به شهر مشهد الحاق شوند تا بعدازآن بتوان رعایت قوانین شهری را در آن الزامی کرد.
سرازیر شدن سرریز جمعیت مشهد به همت آباد
دهیار روستای همت‌آباد گفت: این روستا کاملاً به شهر چسبیده است و بافاصله کمتر از یک متر اخلاف فاحش در عرضه امتیازات و محرومیت از امتیازات وجود دارد. یک زمین، مجوز ساخت پنج طبقه دارد چون در طرح شهر مشهد قرار دارد و زمین بغل آن نیز به دلیل قرار گرفتن در روستا از این خدمات محروم است یک کوچه از خدمات آب، برق، گاز، تلفن، بهداشت، آموزش‌وپرورش، آسفالت، جمع‌آوری زباله و سایر خدمات شهری برخوردار است امام کوچه بعدی به دلیل واقع‌شدن در طرح روستایی فاقد این امکانات و خدمات است.
جلال تقوی افزود: در حال حاضر با بودجه اندک دهیاری در حد توان در حال خدمات‌رسانی به مردم محل هستیم درحالی‌که باوجود سرریز جمعیت مشهد و وجود اتباع خارجی جمعیت این مناطق چند برابر آمارهای اعلام‌شده است، آب آشامیدنی موردنیاز مردم از چند حلقه چاه تأمین می‌شود که بعد از کلرزنی بدون تصفیه در لوله‌ها جاری می‌شود؛ سیستم دفع فاضلاب وجود ندارد، انشعابات غیرمجاز و نصب مستقیم پمپ روی لوله‌های اصلی نیز آن‌قدر زیاد است که کل جریان آب‌رسانی را مختل می‌کند و آب آن در طول شبانه‌روز دچار افت فشار و کمبود است همچنین شیوع اعتیاد و وجود معتادان متجاهر نیز از مشکلاتی است که این منطقه با آن دست‌به‌گریبان است.
وی ادامه داد: مسئولان، مسئله عدم رعایت ضوابط فنی در ساخت‌وسازها را بهانه اصلی ملحق نشدن این مناطق به شهر مشهد عنوان می‌کنند درحالی‌که تا زمانی که این مناطق به شهر مشهد الحاق نشده است نمی‌توان مردم را مجبور به رعایت این الزامات کرد.
دهیار روستای همت‌آباد گفت: در منطقه بیش از ۲۰۰ کارگاه ضایعات بی مجوز فعالیت می‌کنند که علاوه بر آلودگی‌های زیست‌محیطی، برای زندگی روزمره مردم محل مثل عبور و مرور هم مشکلاتی ایجاد می‌کنند درحالی‌که به دلیل نبود زمینه قانونی برای اجرای محدودیت‌ها قادر به برخورد قانونی با آن‌ها نیستیم و با یک گشت شبانه‌روزی برای کنترل ساخت‌وسازهای غیرمجاز و پیشگیری از تجاوز به حریم‌های عمومی تلاش می‌کنیم اما به دلیل وسعت کار موفقیت چندانی نداریم.
تقوی افزود: این منطقه با انبوه جمعیت متراکم فقط دارای یک پارک ۵۰۰ متری است و هیچ‌گونه مکان عمومی ورزشی هم ندارد.
وی نیز متذکر شد تا زمانی که این روستاها به شکل رسمی و قانونی به شهر مشهد الحاق نشوند نمی‌توان با اتکای به مفاد قانونی جلوی تخلفات، به‌ویژه تخلفات ساخت‌وساز را در آن گرفت.
کلان‌شهر مشهد دارای بیش از ۳.۵ میلیون نفر جمعیت است که از این میزان بیش از ۱.۵ میلیون نفر آن حاشیه‌نشین هستند.