آسیب‌های دخانیات قاچاق به اقتصاد و نظام سلامت
به استناد مراکز معتبر آزمایشگاهی و همچنین جامعه پزشکی، سیگارهای قاچاق از کیفیت مناسبی برخوردار نبوده و آسیب بیشتری به سلامت مصرف‌کنندگان وارد می‌سازند. بخش مهمی از سیگارهای موجود در بازار ایران از طریق قاچاق تأمین می‌شود. طبق آخرین آمار ارائه شده در مورد قاچاق سیگار، برآورد‌ها نشان می‌دهد که واردات قاچاق این کالا بیش از 63 درصد افزایش یافته است. بر این اساس واردات سیگار قاچاق از بیش از 4 میلیارد نخ در 5 ماه اول سال 1398 به بیش از 7 میلیارد نخ در 5 ماهه ابتدای سال 99 افزایش یافته است.
به گزارش روزنامه «صبح امروز» به نقل از فارس، آزاده نظری، عضو کارگروه آموزش کنترل دخانیات در مورد میزان قاچاق سیگار می‌گوید: طبق آمار منتشر شده برآورد میزان سیگار قاچاق امسال ۶ میلیارد و ۲۴۰ میلیون نخ است که نسبت به برآورد سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون نخ سیگار قاچاق در بهار سال قبل ۷۸.۳ درصد افزایش داشته است، که در صورت عدم اقدام مناسب تا پایان سال جاری حداقل به ۱۰ میلیارد نخ می‌رسد. با وجود تفاوت ارقام اعلام شده یک مسئله مشخص است و آن نیز قطعی بودن افزایش قاچاق سیگار به کشور است.
مسئله قابل توجه در حوزه قاچاق سیگار این است که بسیاری از این مواد دخانی غیرمجاز دارای هولوگرام بوده و عبارت «جهت فروش در جمهوری اسلامی ایران» نیز بر روی آنها درج شده است، اما اکثر آنها در مناطق حاشیه‌ای کشور‌های همسایه و بدون نظارت‌های کیفی و بهداشتی تولید می‌شوند. البته با توجه به اجرای طرح رهگیری سیگار از ابتدای شهریورماه سالجاری، به تمام سیگارهای استاندارد تولید شده در داخل کشور کد رهگیری و شناسه کالا تعلق گرفته است و بنابراین امکان تقلب و قاچاق برند‌های داخلی به طور محسوسی کاهش می‌یابد.
وجود سموم خطرناک در سیگارهای قاچاق
از نظر متخصصان پزشکی مصرف سیگار به طور کلی مضر و سرطان‌زا است، اما در این بین تفاوت آشکاری بین سیگارهای استاندارد و سیگارهای قاچاق و غیراستاندارد وجود دارد. به استناد مراکز پژوهشی خارج از کشور و همچنین کارشناسان وزارت بهداشت سیگارهای قاچاق به طور معمول از کیفیت مناسبی برخوردار نبوده و آسیب بیشتری به مصرف‌کنندگان می‌زنند، چرا که در تهیه مواد اولیه آنها از مواد شیمیایی غیرمجاز و نامتعارف استفاده می‌شود.
عبدالرحمن رستمیان معاون فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه «سیگارهایی که به شکل رسمی و قانونی وارد کشور می‌شود، توسط وزارت بهداشت آزمایش و استاندارد پزشکی آن در گمرک ارزیابی می‌شود» عنوان کرد: به عنوان یک پزشک شاهد بودم که بعضی از سیگارهای قاچاق و تقلبی به خاطر وجود سموم خطرناک، عوارض سنگینی را به بدن بیماران وارد کرده‌اند. 70 درصد سرطان ریه و عامل اصلی بیماری‌های خودایمنی، پوکی استخوان، نارسایی تنفسی و قلبی متوجه مصرف سیگار است و بیماران سیگاری هزینه سنگینی را به بیمه و خدمات بهداشتی کشور تحمیل می‌کنند. در تحقیقاتی که در سالهای گذشته انجام شده بود، مصرف سیگار رقمی در حدود 30 هزار میلیارد تومان سالیانه به کشور هزینه تحمیل می‌کرد که قطعا در برهه کنونی این رقم بیش از این مقدار است.
معاون فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: سازمان بهداشت جهانی تأکید دارد بر خرده‌فروشی سیگار 75 درصد مالیات وضع شود و درآمد حاصل از آن در حوزه سلامت عمومی و آموزشی مصرف شود، اما متأسفانه این نرخ مالیات در ایران 28 درصد است. وی با اشاره به اینکه اگر قاچاق یک کالا بالای 5 درصد در جامعه‌ای فراوانی داشته باشد، تعادل اقتصادی کشور را به دلیل نپرداختن حقوق گمرکی با مشکل رو به رو می‌کند، خاطرنشان کرد: بعضی اجناس مثل سیگار قاچاق علاوه بر ضربه اقتصادی به کشور به سلامت مردم هم آسیب جدی وارد می‌سازد.
بسته‌بندی غیربهداشتی سیگارهای تقلبی
همچنین غلامرضا حیدری رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس با بیان اینکه هر نوعی از دخانیات برای سلامتی انسان مضر است گفت: متاسفانه قاچاق سیگار به طور معمول در تمام دنیا شایع است و توسط خود شرکت‌های مشهور برنامه‌ریزی می‌شود. در مسئله قاچاق سیگار، هیچ درآمد مالیاتی نصیب دولت نمی‌شود و این موضوع آسیب زیادی به درآمد‌های دولت و نظام سلامت کشور می‌زند.
به گفته وی در بعضی از موارد، سیگارهای قاچاق به صورت غیر استاندارد بسته‌بندی می‌شوند که این موضوع احتمال وقوع بیماری را به علت نفوذ انواع ویروس و باکتری افزایش می‌دهد. از نظر رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات، به طور کلی مصرف سیگار بسیار مخرب است و به علت وجود 4 هزار ماده سمی در این محصول، «یک سیگار خوب یک سیگار خاموش است».
ضرر فراوان دخانیات قاچاق برای اقتصاد و نظام سلامت کشور
پیش از این بهزاد ولی‌زاده رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات خاطرنشان کرده بود که آزمایشگاه‌های موجود در کشور با وجود تمام مشکلات و کمبودهای تکنولوژیک می‌توانند حداقل‌های لازم برای سنجش کیفیت سیگارهای قانونی تولید شده در کشور را تأمین کنند؛ اما سیگارهای غیرقانونی و قاچاق هیچ‌گاه مورد سنجش و آزمایش قرار نمی‌گیرند و این احتمال وجود دارد که حاوی مواد سمی و بعضا غیرمجاز برای سلامتی مردم باشند. مصرف دخانیات قاچاق و غیر استاندارد به طرق گوناگون به کشور آسیب می‌زند، از یک سو به علت عدم پرداخت مالیات، درآمد‌های دولت کاهش می‌یابد و از سوی دیگر با افزایش هزینه‌های درمانی، بخشی از بودجه کشور هدر رفته و آسیب بیشتری متوجه سلامت مردم می‌شود. به طور کلی مصرف سیگار به هر نوعی برای مصرف‌کننده مضر است؛ اما مصرف مواد دخانی تقلبی و قاچاق با توجه به کیفیت نامناسب آنها به صورت مضاعف آسیب زننده است.