پایه پولی لرزان
دلار؛ واژه‌ای که چندوقتی می‌شود نه تنها در میان اقتصادیون بلکه در بین تمام اقشار جامعه خبرساز شده و تنها کافیست نگاهی به پیج‌ها و صفحات خبری بیندازی تا اخبار لحظه‌ای نوسان قیمت آن‌را لحظه به لحظه رصد کنی. از ابتدای امسال تاکنون بررسی‌ها نشان می‌دهد که نرخ دلار با افزایشی در حدود ۱۵ هزار تومان مواجه شده است و این یعنی رشد حدود ۱۰۰ درصدی. در این میان، نوسان نرخ دلار تنها در ۱۰ روز ابتدای پاییز بالا بود؛ به طوری که یک‌هزار و ۲۰۰ تومان افزایش قیمت را ثبت کرد و رشدی در حدود ۴.۴ درصد را داست.
در همین رابطه همتی روز جمعه در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشت: در اوج فشار حداکثری و بعد از دو سال مقاومت بانک‌مرکزی درخط مقدم جنگ اقتصادی و در مقابل شدیدترین وبی‌سابقه‌ترین تحریم‌های پولی و بانکی و علیرغم محدودیت دسترسی به درآمدهای ارزی کشور، بانک‌مرکزی با تمرکز بر تأمین کالاهای اساسی، دارو و مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی، نیازهای اساسی و ضروری کشور را با تمام سختی‌ها به خوبی و کفایت، تامین کرده و نیز اجازه نداده است که واضعان تحریم به هدف اصلی خودشان در دوسال گذشته، که همانا فروپاشی اقتصاد کشور بود، برسند.
وی تصریح کرد: با افزایش نرخ ارز در چند هفته اخیر، که در مورد دلایل آن به موقع خود توضیح خواهم داد، هجمه‌های سازمان‌یافته و بعضاً با هدف‌های خاص، علیه بانک‌مرکزی آغاز شده است. با وجود سختی‌ها و دشواری‌ها، کنترل نرخ ارز دغدغه مهم بانک‌مرکزی است، مردم عزیز مطمئن باشند بانک‌مرکزی بدون توجه به حواشی، به تلاش خود برای ثبات‌سازی بیشتر در بازارها و انشاالله عبور مطمئن از آخرین مراحل فشار حداکثری، ادامه خواهد داد.
رییس کل بانک مرکزی افزود: این روزها بعد از طرح مکانیزم ماشه، اخباری در مورد قطع کامل ارتباط نظام مالی ایران مطرح می‌شود، فارغ از قابلیت عملیاتی داشتن و میزان تأثیر عملی آن، متأسفانه تأثیر روانی آن در بازار ارز سایه افکنده است. در حالی‌که در مقابل آن، خبرهای مثبتی از منابع مسدودی دارم؛ و نیز همانطور که قبلا ً گفتم روند عرضه و معاملات حواله‌های ارزی در بازار دوم، دربستر سامانه نیما، به‌خصوص سه ماهه اخیر، بهتر از قبل شده است. صادر کنندگان بالغ بر ۸ میلیارد دلار از تعهدات ارزی ۲۷ میلیارد دلاری ایفا نشده خود، مربوط به پروانه‌های صادراتی سالهای ۱۳۹۷ – ۱۳۹۸ خود را، به تدریج به چرخه اقتصاد کشور آورده و مانده تعهدات آنها به حدود ۱۹ میلیار دلار کاهش یافته است. میانگین وزنی نرخ ارز در سامانه نیما نیز، با روند کاهشی به محدوده ۲۳ هزار تومان به ازای هر دلار رسیده است، که البته تأثیر خود را به‌تدریج در نرخ‌های بازار نشان خواهد داد.
دلایل افزایش نرخ دلار و راهکارهای کنترل بازار ارز؛ از افزایش پایه پولی و نقدینگی تا مشکلات نرخ دستوری
اما این موضوع روز گذشته واکنش‌های زیادی در بین بهارستان نشینان داشت، رئیس کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید مجلس، اصرار بر وجود نرخ ارز دستوری در کشور، شکاف میان عرضه و تقاضا و افزایش پایه پولی و نقدینگی را از جمله عوامل افزایش قیمت دلار دانست و گفت: حرکت دولت به سمت سیاست‌های تسهیل و تشویق صادرات یکی از راه های کنترل بازار ارز است.
سید شمس‌الدین حسینی به دلایل افزایش افسارگسیخته قیمت دلار در کشور و راه‌های جلوگیری از این مهم اشاره کرد و گفت: عدم تعادل در بازار ارز را باید یکی از دلایل افزایش قیمت دلار دانست، درواقع مجموعه‌ای از عوامل سبب کاهش صادرات نفتی و غیرنفتی شده است، از طرفی دیگر به دلیل آنکه واردات به داخل کشور عمدتا مواد اولیه واسطه‌ای و حتی کالاهای اساسی است که به نوعی انعطاف‌پذیری آن کم است سبب شده کشور دچار کسری بودجه شود و این کسری درمجموع زمینه افزایش قیمت ارز را فراهم کند.
نرخ ارز دستوری یکی از عوامل اصلی افزایش قیمت دلار
نماینده مردم تنکابن، رامسر و عباس آباد در مجلس شورای اسلامی سیاست‌گذاری‌های اشتباه را عامل دیگری افزایش افسارگسیخته قیمت ارز عنوان کرد و گفت: به طورمثال از زمان تعیین قیمت ارز به‌صورت دستوری یا همان ارز 4200 تومانی، رانت ارزی پدید آمد و افراد دسترسی پیدا کرده به این رانت، به درآمد سرشاری رسیدند که نتیجه آن فراهم شدن تقاضاهای کاذب برای ارز است، در عین حال انگیزه‌های عرضه ارز در مکانیزم رسمی با قیمتی که دولت تایین می‌کند کاهش یافت و ارزهای صادراتی در مسیر رسمی جریان پیدا نکردند.
شکاف میان عرضه و تقاضا عاملی دیگر برای افزایش قیمت ارز
به گفته وی مجموعه ای از عوامل همچون شکاف میان عرضه و تقاضا و عوامل تاثیرگذار بر ایجاد ارز چند نرخی در بازار، منجر به افزایش قیمتها شده است.
رئیس کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید با بیان اینکه کسری بودجه دولت و مکانیزم تامین کسری بودجه منجر به افزایش پایه پولی و نقدینگی شده است، گفت: همین افزایش پایه پولی و نقدینگی عاملی برای افزایش قیمت ارز است.
کنترل نقدینگی یکی از راه‌های کنترل قیمت ارز
وی یکی از راه‌های کنترل قیمت ارز را کنترل نقدینگی عنوان کرد و افزود: در واقع دولت باید با کنترل نقدینگی، از روش‌های استفاده کند که رشد نقدینگی به‌عنوان یکی از عوامل افزایش قیمت ارز، افزایش پیدا نکند.
بکارگیری سیاست‌های تسهیل و تشویق صادرات یکی دیگر از راه‌های کنترل قیمت ارز
رییس فراکسیون توسعه پایدار و تامین مالی توضیح داد: دولت باید با کنار گذاشتن ارز دو یا چند نرخی، از گسترش رانت جلوگیری کند و به سمت سیاست‌های تسهیل و تشویق صادرات قدم بردارد، البته استفاده از مکانیزم‌های جذاب برای ورود ارز به چرخه رسمی تجارت کشور، ضروری است.
توجه به کدام دلایل در تقویت ارزش پول ملی نقش دارد؟/بانک مرکزی متولی حفظ ارزش پول ملی است
همچنین نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس، گفت: عملکرد بانک مرکزی به عنوان متولی حفظ ارزش پول ملی مناسب نیست.
جلال محمود زاده نایب رئیس کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی در خصوص راه کارهای دولت برای حفظ ارزش پول ملی، گفت: یکی از راه کارهای دولت برای حفظ ارزش پول ملی رونق بخشی به بازار سرمایه است تا بتواند حداقل بخشی از نقدینگی را از طریق بورس کنترل کند، هدایت صحیح نقدینگی به سمت بازار سرمایه موجب حفظ ارزش پول ملی می‌شود.
نماینده مردم مهاباد در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه سرمایه‌های جذب شده در بورس به سمت تولید هدایت نشد، ادامه داد: سرمایه گذاری صورت گرفته در بورس باید به سمت تولید و خدمات هدایت می‌شد تا در حال حاضر شاهد افت ارزش پول ملی نمی‌شدیم.
عدم هماهنگی لازم در زمینه صادرات بین وزارتخانه‌های صمت و جهاد کشاورزی
این نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه برای حفظ ارزش پول ملی باید بخش‌های تولید و صادرات رونق داده شود، عنوان کرد:در حال حاضر در زمینه صادرات محصولات غیرنفتی وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی با یکدیگر هماهنگی لازم را ندارند، گاهی شاهد هستیم که از صادرات مازاد محصولات کشاورزی و صنعتی جلوگیری می‌شود.
وی با بیان اینکه جلوگیری از صادرات محصولات مازاد صنعتی و کشاورزی از وارد شدن ارز به کشور جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود که نتوانیم تولید و اشتغال را تقویت کنیم، تصریح کرد: دولت برای جلوگیری آسیب بیشتر به ارزش پول ملی باید سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را اجرایی کند.
نایب رئیس کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی در پایان با تاکید بر اینکه عملکرد بانک مرکزی به عنوان متولی حفظ ارزش پول ملی مناسب نبوده و از بیست، نمره 9 دریافت می‌کند، خاطرنشان کرد: بانک مرکزی بیشترین لطمه‌ها را به بخش کشاورزی وارد کرده زیرا با حذف اختصاص ارز دولتی به واردات نهاده‌های دامی و کشاورزی، کشاورزان و دامداران را تحت فشار قرار داده است.
نقش ارتقاء دیپلماسی اقتصادی در ایجاد ثبات ارزی
در واکنشی دیگر عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، معتقد است دستیابی به ثبات ارزی مستلزم ارتقاء دیپلماسی اقتصادی و سیاسی کشور در سطح منطقه و بین‌الملل است.
محمد باقری بنایی درباره افزایش افسارگسیخته قیمت دلار در کشور و راه‌های جلوگیری از این مهم اشاره کرد و گفت: عمده مشکلات اقتصادی کشور از عدم ثبات بازار ارز نشات می‌گیرد و این بی‌ثباتی را نیز بیش از هر مسئله باید به پای جنگ اقتصادی نوشت که کشور با آن دست به گریبان است اما مسئولان هنوز به این آگاهی -که کشور در شرایط جنگی است- نرسیده‌اند.
نماینده مردم بناب در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در شرایط جنگی باید تصمیمات سریع اقتصادی گرفت اما تصمیمات درگیر بروکراسی شدید اداری می‌شوند، افزود: بسیاری از اقدامات و تصمیمات همچون بازگرداندن ارزهای حاصل از صادرات به کشور به‌دلیل همین بروکراسی اداری بی‌سرانجام ماندند، همچنین تک نرخی شدن ارز یکی از تصمیماتی است که دولت باید هر چه سریع‌تر آن را اتخاذ کند.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه دستیابی به ثبات ارزی مستلزم ارتقاء دیپلماسی اقتصادی و سیاسی کشور در سطح منطقه و بین‌الملل است، ادامه داد: باید روابط اقتصادی خود را با همسایگان در سطح منطقه، آسیای میانه و بین‌الملل اصلاح کرده چرا که در ایجاد ثبات نسبی اقتصادی تاثیرگذار است.