معمای چند مجهولی انسولین
چند وقتی است که داروی انسولین قلمی در داروخانه‌ها به دلیل معضل قدیمی تحریم، کمتر یافت می‌شود و همین معضل منجر شده که بیماران دیابتی و خانواده آن‌ها برای تأمین انسولین مورد نیاز خود فشارهای زیادی را متحمل شوند. این درحالی است که روابط عمومی روابط عمومی سازمان غذا و دارو در تیرماه سال جاری در پاسخ به برخی گزارش‌ها مبنی بر کمبود این داروی حیاتی بیماران دیابتی اعلام کرده بود « قید لفظ کمبود داروی انسولین صحیح نیست؛ زیرا ویال انسولین تولید داخل به‌وفور در کشور وجود دارد و تنها عرضه اشکال قلمی انسولین در مقاطعی که ناشی از اختلال در تامین و ارسال ارز به منابع خارجی باشد، موقتاً با وقفه روبه‌رو شده است».
به گزارش روزنامه «صبح امروز» در طول این مدت برخی از افراد همچون معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی ابن‌سینا در تیرماه سال جاری اعلام کرده بود که تا «هفته آینده مشکل کمبود «انسولین قلمی» حل می‌شود» اما متأسفانه این وعده‌ها به نتیجه نرسید و مشکل تأمین انوسلین مورد نیاز همچنان پابرجاست. این درحالی است که برخی معتقدند انسولین رگولار در بازار موجود است و تفاوتی از لحاظ کیفیت با انسولین‌های قلمی خارجی ندارد، اما بعضی از مبتلایان به دیابت معتقدند که مصرف داروی ایرانی تأثیر چندانی بر تعادل قند خون آن‌ها نداشته است و مجبورا از انسولین قلمی خارجی استفاده کنند. اخیراً بحث سهمیه‌بندی ارائه انسولین توسط داروخانه‌ها مطرح شده است. مبنی بر این که بیماران با ارائه کد ملی انسولین مورد نیاز خود را از داروخانه‌ها دریافت کنند، اما پرسش اینجاست با تجربه ناموفق ارائه واکسن آنفلوانزا از طریق کد ملی چه میزان می‌توان به اثربخشی این روش، اطمینان داشت؟
در این بین با چند تن از افرادی که نیازمند داروی انسولین هستند گفت‌وگو کردیم.
احمد می‌گوید: دختر 12 ساله‌ام چهار سال است که انسولین مصرف می‌کند. در این مدت دارو را به‌راحتی تهیه می‌کردیم، اما دو ماه است که انسولین کمیاب شده و داروخانه‌هایی هم که مراجعه می‌کنم میزان انسولین نوشته شده در نسخه پزشک را نمی‌دهند. دینا در روز از دو نوع انسولین که یکی اثربخشی کوتاه‌مدت و دیگری بلندمدت دارد 30 واحد استفاده می‌کند. هر دوی این انسولین‌ها خارجی است، اما در این شرایط داروخانه‌ها تعداد بسیار کمی در اختیار ما قرار می‌دهند.
رجب: به نظر من اگر داروهایی که داروخانه‌ها به فروش می‌رسانند تاثیرگذاری نتیجه‌بخشی بر بیماری افراد نداشته باشند باید درِ آن داروخانه را تخته کرد
پزشک فعال در کلینیک دیابت، همیشه داروی مورد نیاز دخترم را دو ماهه تجویز می‌کرد، اما در مدت زمان اخیر متأسفانه داروخانه‌ها از مجموع 14 عدد انسولین قلمی مورد نیاز دخترم تنها چهار عدد می‌توانیم از داروخانه بگیریم و در ازای اصرار ما می‌گویند که مجاز به ارائه انسولین بیشتری نیستند. جالب اینجاست که داروخانه نسخه 14 تایی انسولین قلمی را می‌گیرد و در ازای آن تنها 4 عدد انسولین می‌دهد. برای همین مجبور می‌شوم هر 10 روز یک بار به پزشک مراجعه کنم حق ویزیت 60 هزار تومانی (آن هم با دفترچه) بپردازم تا مجدد برای دینا نسخه بنویسد تا بتوانم برای مصرف 10 روز، چهار انسولین دیگر از داروخانه بگیرم.
او برای تأمین دیگر احتیاجات دخترش می‌گوید: «سرسوزن‌ها و سوزن‌های تست قند دینا را به‌صورت کلی تهیه می‌کنم؛ چون که می‌ترسم از اینکه این لوازم کمیاب شود و نتوانم آن را برای دخترم تأمین کنم. متأسفانه در طول مدت دو ماه، هزینه داروهای دیابت نسبت به قبل تقریباً یک‌ونیم برابر افزایش داشته است. قبلاً سرسوزن برای اندازه‌گیری درجه قند خون دخترم، دانه‌ای 600 تومان بود، اما در حال حاضر قیمت آن هزار و 200 و هزار و 400 تومان شده است. قیمت انسولین قلمی هم بیشتر شده، قبلاً 14 عدد آن را حدود 70 هزار تومان می‌خریدم، اما امروز داروخانه‌ها چهار عدد انسولین را به قیمت 34 هزار تومان به من می‌فروشند».
مدام این سوال در ذهنم است، انسولین نباشد دخترم چه می‌شود؟
اگر این دارو در بازار کمیاب شود چطور می‌توانید آن را برای دخترتان تهیه کنید؟ «نمی‌دانم، درحال حاضر تهیه داروی دختم جزو دغدغه‌های زندگیم شده و مدام این سوال را از خودم می‌پرسم که اگر انسولین نباشد دختر من چه وضعیتی خواهد داشت. اگر انسولین به او نرسد به کما می‌رود روی چشمش، کلیه‌اش و …. تأثیر می‌گذارد».
چرا از انسولین ایرانی استفاده نمی‌کنید؟ «دخترم داروی ایرانی مصرف کرده، اما اثرگذاری آن مثل انسولین خارجی نیست. درواقع با مصرف داروی ایرانی نوسانات قند دخترم نامتعادل و بالا یا پایین می‌شود، ولی با مصرف انسولین خارجی نوسانات قند خونش کمتر است».
رجب: من موافق با این مسأله که مردم برای هر بار گرفتن انسولین باید به پزشک مراجعه کرده و ویزیت پرداخت کنند، موافق نیستم. معتقدم که پزشک باید در نسخه بیمار دیابتی خود برای سه ماه آینده او انسولین تجویز کند تا از رفت وآمد بیمار به مطب و دشواری‌هایی که این کار برای او ایجاد می‌کند جلوگیری شود
برای اطلاعات بیشتر با علی 73 و زهرا 60 ساله نیز گفت‌وگو کردیم. علی می‌گوید از انسولین ایرانی -که رایگان تهیه می‌کند- استفاده می‌کند و تأثیر این دارو برا قند خونش هم مناسب بوده، اما میزان داروی ایرانی که داروخانه‌ها می‌دهند کم است. او می‌گوید: «اگر بخواهم انسولین خودکاری استفاده کنم باید به‌صورت آزاد از داروخانه بخرم که این کار برایم مقدور نیست».
زهرا 60 ساله نیز که مبتلا به دیابت است هر ماه 6 عدد انسولین خودکاری از داروخانه دریافت می‌کرده که در حال حاضر تعدادی که داروخانه در اختیار او قرار می‌دهد کمتر شده و به‌سختی باید مابقی نیاز خود را تهیه کند؛ چرا که بجای 6 عدد انسولین خودکاری در ماه، داروخانه تنها دو عدد در اختیار او قرار می‌دهد.
اما در این بین رئیس انجمن دیابت ایران معتقد است که انسولین داخل تفاوتی با انسولین خارجی ندارد.
رییس انجمن دیابت ایران در مورد تفاوت داروی ایرانی با خارجی اظهار کرد: به عنوان یک ایرانی به تولید داخلی کشورم اهمیت می‌دهم، اما در جایگاه پزشکی باید ابزارها و امکانات دیگری هم در دسترس داشته باشیم تا بتوانیم نسبت به شدت و نوع دیابت بیماران برای آن‌ها دارو تجویز کنیم؛ بنابراین نیاز به انسولین خارجی نیز برای برخی از دیابتی‌ها وجود دارد.
اسدالله رجب در گفت‌وگو با «صبح امروز» با اشاره به تحریم دارویی ایران و مشکلات ناشی از آن بیان کرد: از یک سال پیش اعلام کردیم که به خاطر تحریم در دریافت داروها با مشکل مواجه خواهیم شد و این مشکل در مورد همه بیماری‌ها صدق خواهد کرد. در طول مدت تحریم با همکاری بیش از 300 سازمان مردم‌نهاد به علت وجود کمبود دارو با سازمان ملل مکاتبه کردیم تا بتوانیم از این طریق مشکل را رفع کنیم. مشکل کمبود دارو برای تمام بیمارانی است که داروی مورد نیازشان از خارج کشور تامین می‌شود؛ بنابراین در این شرایط، وظیفه ما مدیریت بحران است.
رجب با بیان اینکه «تاثیر انسولین ایرانی نسبت به معادل خارجی آن یکسان است» تشریح کرد: تاثیر داروهای ایرانی با خارجی تفاوتی ندارد، ولی ممکن است روی بعضی بیماران خاص دیابتی اثرگذاری کمتری داشته باشد. داروی آنالوگ 20 سال است که وارد بازار شده و تا پیش از آن از همین نوع معمولی انسولین -انسولین انسانی- استفاده می‌شد. به نظر من اگر داروهایی که داروخانه‌ها به فروش می‌رسانند تاثیرگذاری نتیجه‌بخشی بر بیماری افراد نداشته باشند باید درِ آن داروخانه را تخته کرد.
وی با اشاره به امکانات مورد نیاز پزشکان برای درمان بیماران بیان کرد: پزشک برای درمان بیمار بایستی تمامی امکانات مورد نیاز خود را در اختیار داشته باشد در این راستا باید از داروهایی استفاده کند که تمام تحقیقات علمی در مورد آن صورت گرفته باشد.
پزشک باید نیاز دارویی بیمار را برای چند ماه تجویز کند
رئیس انجمن دیابت ایران در پاسخ به این مطلب که برخی مردم برای تأمین انسولین خارجی مورد نیاز خود در طول یک ماه چند بار به پزشک مراجعه می‌کنند تا بتوانند انسولین را به اندازه دریافت کنند، توضیح داد: من موافق با این مسأله که مردم برای هر بار گرفتن انسولین باید به پزشک مراجعه کرده و ویزیت پرداخت کنند، موافق نیستم. معتقدم که پزشک باید در نسخه بیمار دیابتی خود برای سه ماه آینده او انسولین تجویز کند تا از رفت وآمد بیمار به مطب و دشواری‌هایی که این کار برای او ایجاد می‌کند جلوگیری شود.
رجب با بیان اینکه «متأسفانه شرکت‌های بیمه با این سیاست که نباید داروخانه‌ها به یک‌باره خالی از دارو شود آن تعداد انسولینی که پزشک تجویز می‌کند را به بیمار ارائه نمی‌دهد» گفت: این پزشک است که باید تعیین کند هر بیمار، ماهیانه به چه مقدار داروی انسولین نیاز دارد. در این رابطه بارها با سازمان بیمه جلسه گذاشتیم و در این مورد صحبت کردیم، متاسفانه همکاری لازم صورت نگرفت.
ضرورت آموزش به بیماران دیابتی
رئیس انجمن دیابت ایران با اشاره به ضرورت آموزش به بیماران دیابتی افزود: وظیفه ما در شرایط فعلی این است که با کمک سیاست‌گذاران بهداشتی و درمانی اضطراب را در بین مردم کاهش دهیم و با آموزش دادن به آن‌ها کمک کنیم تا از آنچه دارند بهتر استفاده کنند که بیشتر از این به مردم و بیماران لطمه وارد نشود.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا ارائه انسولین به بیماران دیابتی با دریافت کد ملی با وجود تجربه ناموفق ارائه واکسن آنفلوانزا از طریق این روش، راهکاری نتیجه‌بخش است یا خیر، بیان کرد: در کشورهای دیگر توزیع انسولین به این شکل وجود نداشته و این کار برای من تازگی دارد. درواقع نیاز است تا برای یافتن بهترین شیوه و نتیجه‌بخش‌ترین راهکار، تدابیری با همکاری متخصصان این حوزه اندیشیده شود تا بیماران تحت فشار نباشند.
رجب در مورد بهترین راهکار برای توزیع عادلانه انسولین، تصریح کرد: توصیه من این است تا مردم ازخودگذشتگی کنند و این امکان را به بیمارانی بدهند که ممکن است به خاطر حساسیت بیشتر بیماریشان، داروی ایرانی برای آن‌ها تاثیری نداشته و مجبور به استفاده از داروی خارجی باشند. ما از داروهای تمام شرکت‌ها استفاده می‌کنیم تا بهترین اثرگذاری را بر بیماران ببینیم.