فاجعه شیرابه در زیستگاه مشهد
بنا به نظر کارشناسان در هر میلی گرم شیرابه زباله ها بیش از ۱۰۰ میلیون باکتری مضر موجود است که عامل انتقال بیش از ۱۱۸ نوع بیماری حاد است که سلامت انسان و محیط زیست را به شدت تهدید می کند با این وجود به گفته مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد «بر اساس برآوردها، حدود 50 درصد این میزان پسماند، ابتدا به آب پسماند و نهایتا پس از فعل و انفعالاتی به شیرابه تبدیل می شود.» تحیل این وضعیت فاجعه‌ای زیست محیطی را نشان می‌دهد که باید برای آن چاره اندیشی شود.
امروزه هر انسان تحصیل کرده و آگاهی که او را دغدغه ای هرچند اندک نسبت به آینده نگری و مآل اندیشی نوع بشر باشد به نیکی آگاه است که در دورانی پای به عرصه وجود نهاده که تمدن پر ادعای انسان، زمین را با مخاطرات بس جدی و هولناکی به چالش طلبیده است.
برای به دست آوردن تصوری از میزان آلودگی و مسمومیتی که در شیرابه موجوداست کافی است بگویم که میزان میکروب های موجود در شیرابه بالغ بر ۴۰هزار برابر زباله های معمولی است و حتی حل شدن چند قطره از آن در هر آبی بسان آزاد شدن یک بمب میکروبی خطرناک است که عامل سرایت انواع بیماری ها به انسان و دام و گیاه می باشد.
بر اساس پژوهش های صورت گرفته فقط یک لیوان شیرابه قادر است یک درخت تناور را بطور کامل از ریشه بخشکاند.
در رابطه با آلودگی آب های زیرزمینی و امکان نفوذ شیرابه به داخل آنها همواره باید قدرت تصفیه پذیری و رفع آلودگی در هنگام حرکت شیرابه از لایه های مختلف زمین را مد نظر قرار داد، چرا که قدرت خود پالایی سفره آب های زیر زمینی به سبب جریان آهسته آن چندین برابر کمتر از آب های جاری در سطح است.
50 درصد از پسماندها به شیرابه تبدیل می شوند
مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد گفت: بیش از 70 درصد پسماندهای خانگی شهر مشهد از مواد آلی تشکیل شده که بر اساس برآوردها، حدود 50 درصد این میزان پسماند، ابتدا به آب پسماند و نهایتا پس از فعل و انفعالاتی به شیرابه تبدیل می شود.
ابوالفضل کریمیان با بیان این خبر اظهار کرد: بر اساس آنالیزهای انجام شده در اداره تحقیق و پژوهش این سازمان با توجه به این که پسماندهای خانگی در شهر مشهد مثل سایر شهرهای کشور، عمدتاً از نوع تر است، در مراحل مختلف جمع آوری، حمل و دفن آن ها، حجم قابل توجهی آب پسماند و شیرابه تولید می شود.
وی افزود: این در حالی است که شیرابه ها عامل اصلی آلودگی خاک و محیط زیست به شمار می روند و لازم است که تولید آن کاهش پیدا کند.
مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد بیان کرد: به آن مقدار رطوبت و آبی که در پسماندهای شهری موجود است، «آب پسماند» می گویند و هنوز عنوان «شیرابه» را نمی توان به آنها اطلاق کرد؛ اما این آب ها بر اثر فرایندهای گوناگون و در ترکیب با دیگر پسماندهای آلوده به مواد سمی، به شیرابه های بسیار خطرناک تبدیل می شوند.
وجود بیش از ۱۰۰ میلیون باکتری مضر در هر میلی گرم شیرابه
کریمیان با بیان این که در هر میلی گرم شیرابه ، بیش از ۱۰۰ میلیون باکتری مضر وجود دارد، خاطرنشان کرد: این میزان باکتری عامل انتقال بیش از ۱۱۸ نوع بیماری حاد و تهدیدی جدی برای سلامت انسان و محیط زیست است.
وی با اشاره به این که عملیات اجرایی احداث بزرگترین لندفیل مهندسی – بهداشتی (دفن پسماند) کشور در شهر مشهد از سال گذشته آغاز شده است، اضافه کرد: این اولین لندفیلی است که با اهداف زیست محیطی و با استفاده از لوله گذاری و سیستم مکانیزه جمع آوری شیرابه در کشور احداث می شود.
مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد گفت: با توجه به فصل تابستان و مصرف زیاد میوه های پرآب، مسئولیت شهروندان در قبال جلو گیری از تولید شیرابه افزایش پیدا می کند، خانواده ها با آب گیری زباله های تر و یا خشک کردن آنها، می‌توانند حجم شیرابه‌ها را در مبدا یعنی از خانه و به تعبیر دقیق تر از آشپزخانه، به میزان زیادی کاهش دهند و به سهم خود مانع از آلودگی بیشتر محیط زیست شوند.
شیرابه دردی از گذشته تاکنون
البته این آلودگی محیط زیست در مشهد پیش از این نیز سابقه داشته و پیش از این نیز معاون شهردار مشهد در این باره گفته بود: اقدامات شهرداری مشهد در زمینه دفع زباله و مدیریت پسماندها درسطح كشور منحصر به فرد است اما شیرابه های پسماندهای دفن شده یكی از مشكلات این شهر و كشور در زمینه دفن زباله ها می باشد.
او تصریح کرده بود: شیرابه های زباله ها با شاخص BOD و COD بالای 24 هزار، دارای آلودگی بسیار زیست محیطی است و احتمال نفوذ این آلودگی ها به آب های زیرزمینی را در بردارد.
نگرانی ها با وجود اقدامات خوب شهرداری مشهد
تفکیک زباله از مبداء و پیشگیری از تولید زباله‌های تر یا حداقل کاهش زباله‌تر یکی از راهکارهایی است که شهرداری مشهد گام های خوبی در این زمینه برداشته است و سامانه جمع آوری زباله هیا خشک از درب منزل را با نام «سیمپ» راه‌اندازی کرده است اما اظهار نظر اکنون مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند نشان می دهد نگرانی جدی درباره شیرابه‌های زباله ها در مشهد وجود دارد.
البته سال گذشته عملیات اجرایی بزرگترین لندفیل مهندسی دفن پسماند کشور طی مراسمی دیماه سال 1398 در مشهد آغاز شد، مهدی یعقوبی معاون خدمات و محیط زیست شهرداری مشهد در این مراسم با اشاره به تولید روزانه ۲ هزار تن زباله در مشهد افزود: مهمترین گام در مدیریت پسماند مرحله تفکیک زباله از مبداء است که منجر به کاهش حجم تولید زباله می‌شود.
او افزود: خط پردازش هزار تنی پسماند نیز با هزینه ۷۰ میلیارد ریال وارد مدار بهره‌برداری شد.