ناپلئون بناپارت در بیروت و بغداد
حسن هانی‌زاده
دیدار اخیر امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه از بیروت وبغداد موجب شد تابسیاری از تحلیلگران عرب رفتار استعمار گونه وی را با رفتار ناپلئون بناپارت در دوران استعمار فرانسه بر شمال افریقا مقایسه کنند.
مکرون در بیروت در میان تعجب ناظران سیاسی جهان پیش از دیدار با مقامات لبنانی با خواننده پر آوازه لبنانی فلسطینی تباربه نام “فیروز” دیدار و نشان “لژیون دونور” را به او اهداء کرد. مکرون در بیروت با ادبیاتی که همچنان بوی بازگشت استعمار فرانسه در لبنان را می دهد از مقامات این کشور خواست تا سریعا دست به اصلاحات سیاسی بزنند زیرا هر گونه کمک مالی جهانی به لبنان منوط به انجام این اصلاح است. واژه اصلاحات سیاسی در لبنان از نظر مکرون به مفهوم پرهیز از طائفه گرائی و سهم خواهی های سیاسی تلقی می شود اما رئیس جمهوری فرانسه شاخصه های مربوط به این اصلاحات را به روشنی ترسیم نکرد.
شاید از از نظر دولتمردان فرانسه اصلاحات در لبنان به معنی حذف چند جریان سیاسی همسو با محور مقاومت اسلامی از چرخه قدرت و انحصار قدرت در دست یک طایفه مشخصی باشد. سفر اخیر مکرون به بیروت که دومین سفر وی پس از انفجار بندر بیروت در ۱۴ مرداد ۱۳۹۹ تلقی می شود، دستاورد مهمی در دو حوزه مالی و سیاسی برای ملت رنج دیده لبنان به همراه نداشته است. تنها ۵ روز پس از انفجاربزرگ بندر گاه بیروت رهبران برخی از کشورهای غربی ومنطقه ای از رهگذر برگزاری یک کنفرانس مجازی تعهد کردند تا مبلغ ۳۵۰ میلیون دلار کمک مالی در اختیار لبنان قرار دهند.
این مبلغ تنها ۵ در صد از هزینه های بازسازی خرابی های ناشی از انفجار بندر بیروت را تامین می کند زیرا در شرایط فعلی لبنان به یک کمک فوری ۱۵میلیارد دلاری نیاز دارد.
اما صرف نظر از علت ظاهری سفر مکرون به بیروت و بغداد یک موضوع پنهان در این سفر در مدار توجه ناظران سیاسی منطقه و جهان قرار گرفته و آن تلاش دولتمردان فرانسه برای بازگشت قدرتمندانه به خاورمیانه است. خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و شکست طرح های سیاسی،امنیتی و نظامی دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا از نگاه امانوئل مکرون نوعی خلاء سیاسی در منطقه ایجاد کرده است.
این شکست ها و بحران های اجتماعی فراگیر در ایالات متحده و نفرت عمومی ملتهای اسلامی و عربی از رفتارهای هژمونیک آمریکا موجب شده تا فرانسه خود را برای ایفای یک نقش فعال منطقه ای آماده کند. تلقی های موجود این است که دونالد ترامپ احتمالا در انتخابات ریاست جمهوری که در آبان ماه آینده برگزار خواهد شد از رقیب دموکرات خود “جوبایدن” شکست خواهد خورد.
این شکست ممکن است آمریکا را برای مدتی طولانی درگیر یک بحران داخلی کند و لذا فرانسه باید خود را برای مدیریت خاورمیانه بر اساس الگوها و منافع ملی خود آماده کند.
انگلیس که از جنگ اول جهانی و از زمان طرح سایکس – پیکو خود را شریک استراتژیک فرانسه در خاورمیانه و شمال آفریقا تلقی می کند اکنون به دلیل خروج از اتحادیه اروپا و مشکلات اقتصادی نفس گیر قادر به ایفای نقش جهانی نیست.
لذا عرصه برای یکه تازی فرانسه کاملا فراهم است و از این رو مکرون در قالب ناپلئون جدید به بیروت و بغداد سفر کرد تا مقدمات اجرائی شدن سیاست های فرانسه در لبنان و عراق را فراهم کند. رئیس جمهوری فرانسه در عراق باز هم بر طبل اصلاحات سیاسی کوبید و مدعی شد که عراق از دخالت برخی کشورها ی خارجی رنج می برد، اما فراموش کرد که همین اظهار نظرها هم خود نوعی دخالت در مسائل داخلی یک کشور مستقلی مانند عراق بشمار می رود.
لذا به نظر می رسد که امانوئل مکرون در جریان دیدارهای اخیر خود از لبنان و عراق در تلاش است تا نقش آمریکا و انگلیس را در منطقه کاهش و راه را برای بازگشت قدرتمندانه فرانسه به خاورمیانه، هموار کند.