جای خالی فیلم کوتاه، مستند و انیمیشن
مریم اصغری
اولین دوره مراسم تجلیل از افتخارآفرینان سینمای ایران در عرصه بین‌المللی به‌عنوان یکی از بخشهای جنبی سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر، جمعه ۲۱ شهریورماه همزمان با روز ملی سینما در باغ هنر برگزار شد که به دلیل شرایط کرونایی در غیاب اصحاب رسانه و به‌صورت زنده از طریق بسترهای ارتباطی آنلاین جشنواره جهانی پخش شد.
در آن مراسم از میان سینماگران معرفی شده در بخش داوران بین‌المللی سینمای ایران، تنها فاطمه معتمدآریا و سیدرضا میرکریمی در محل مراسم حضور داشتند که برای تجلیل روی صحنه حاضر شدند. ویشکا آسایش، رخشان بنی‌اعتماد، بهناز جعفری، پوران درخشنده و مجید مجیدی دیگر سینماگران تجلیل شده در این بخش بودند.
سینماگران برگزیده در رویدادهای جهانی
در بخش دوم تجلیل از سینماگران برگزیده در رویدادهای جهانی، همایون غنی‌زاده برای «مسخره‌باز»، علی مصفا و سروش صحت برای «جهان با من برقص» و نرگس آبیار برای «شبی که ما کامل شد» تجلیل شدند. در ادامه نیز با همراهی وزیر ارشاد و رئیس سازمان سینمایی از نوید محمدزاده برای بازی در فیلم «متری شیش و نیم» تجلیل شد. همچنین سعید روستایی برای کارگردانی «متری شیش و نیم» تجلیل شد. روستایی در این بخش متنی که از پیش آماده کرده بود را خواند. در این متن آمده بود: موفقیت سینمای ایران در جشنواره‌های بین‌المللی نشانه آشکاری از این است که سینماگران ایرانی توانسته‌اند صحبت به زبان تصویر متحرک را بیاموزند. امروز سینما جزوی از فرهنگ است و فرهنگ جهانی سینما، بدون سینمای ایران چیزی کم دارد. کم نیستند ملت‌هایی که هنوز زبان سینما را نیاموخته‌اند و حضور نادرشان گذرا و بی تداوم است. با این حال تنها معیار ما برای اشاره به سینمای ایران حضور آن در جشنواره‌های جهانی نیست. جشنواره‌های جهانی اگر سال‌ها میزبان آثار بزرگانی چون کیارستمی و فرهادی بوده‌اند دیرزمانی هم بی نصیب از آثار ارزشمند ناموری چون بهرام بیضایی بوده‌اند. در ادامه حامد بهداد به خاطر دریافت جایزه جهانی به دلیل بازی در فیلم «قصر شیرین» تجلیل شد. رضا میرکریمی هم به دلیل جایزه کارگردانی همین فیلم مورد تجلیل قرار گرفت و اعلام شد که این کارگردان تنها برای «قصر شیرین» تاکنون ۲۰ جایزه جهانی دریافت کرده است.
قدردانی از کادر درمان
در بخشهای دیگری از این مراسم از انجایی که مرضیه برومند پویشی برای قدردانی از کادر درمان راه انداخته بود، به عنوان مجری به روی سن دعوت شد و از مدافعان سلامت توسط هنرمندانی چون علی نصیریان، حامد بهداد و نرگس آبیار، محمدعلی نجفی مدیرعامل جدید خانه سینما و… تجلیل به عمل آمد.
فیلم‌هایی که در عرصه بین‌المللی افتخار کسب کردند
در دیگر بخش این مراسم از فیلم‌هایی که در سال ۲۰۱۹ در عرصه بین‌المللی افتخار کسب کردند تقدیر به عمل آمد. رضا جمالی کارگردان فیلم «پیرمردها نمی‌میرند» و پویا بادکوبه برای فیلم «درساژ» به دلیل افتخارات بین‌المللی آثارشان در این بخش تجلیل شدند. جمشید و نوید محمودی کارگردان و تهیه کننده فیلم «رونا؛ مادر عظیم» در ادامه مراسم تجلیل از افتخار آفرینان سینمای ایران روی سن رفتند. برادران محمودی به دلیل دریافت جایزه فرهنگی یونسکو در جشنواره آسیا پاسفیک استرالیا تجلیل شدند. در ادامه از مهناز محمدی کارگردان «پسر مادر» که برنده جایزه ویژه هیات داوران در جشنواره رم شده است، تجلیل شد. جایزه بعدی به فیلم سینمایی «سال دوم دانشکده من» ساخته رسول صدرعاملی اختصاص یافت. سها نیاستی بازیگر این فیلم برای دریافت جایزه روی سن رفت و بیان کرد: این جوایز به من کمک می‌کند در این مسیر تازه با اعتماد به نفس بیشتری قدم بردارم. نشد که در مسکو حضور داشته باشم اما می‌خواهم امشب جایزه ام را به مادرم تقدیم کنم.
سینمای ایران ۱۲۰ ساله شد
در بخش پایانی این مراسم سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی گفت: سینمای ایران ۱۲۰ ساله شد و ویژگی این سینما مثل هر موضوع دیگری که با ایران تماس می‌گیرد این است که طعم ایرانی دارد. سینمای ایران یک سینمای ایرانی با تمام وجود است. اگر ما در سنت یونانی زبان صریح و شفاف را به‌عنوان زبان ارتباط می‌شناسیم، زبان ایرانی زبانی چندلایه است که وقتی به سینما هم می‌رسد فیلم‌های ما را از جنس شعر و ادبیات می‌کند. این تبدیل به ویژگی سینمای ناب ما شده است.
وی افزود: دیپلماسی فرهنگی ما از طریق سینما، یکی از قوی‌تری حوزه‌های دیپلماسی است. دیپلماسی بی‌مزد و کم‌هزینه اما با زحمت برای سینماگران. در کمتر حوزه‌ای ما توانسته‌ایم چنین دیپلماسی فعالی را شکل داده باشیم. این رویداد کمی دیر صورت گرفت و باید قدردان زحمات دوستانی که امکان این مراسم را فراهم آوردند باشیم.
صالحی در پایان تأکید کرد: امشب تنها بخشی از کارنامه سینمای ایران در این حوزه دیده شد اما از همه آنها که تلاش کرده‌اند نام ایران را در جهان پرآوازه کنند سپاسگزاری می‌کنم.
بیانیه انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند
اما آنچه که نقطه ضعفی برای این مراسم بود جای خالی افتخارآفرین های بین‌الملل سینمای ایران در عرصه فیلم مستند،کوتاه و انیمیشن بود که باعث شد دو تشکل صنفی مستندسازان بیانیه بدهند.
در همین زمینه انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند در بیانیه‌ای صریح آورده است : «بالندگی فرهنگ را اندیشه باید و مدیری که از فر و دانش بهره‌مند باشد تا بستر آفرینشگری اندیشه‌ورزان را فراهم سازد. سینمای مستند بی‌آنکه مدعی باشد، در درون خود دانش و آگاهی را به همراه دارد و نگاهی گذرا به تاریخ سینمای ایران، نشانگر جایگاه والای این گونه سینمایی‌ست. این‌بار، مدیران فرهنگی‌نما در روز ملی سینما به بهانه پاسداشت دستاوردهای جهانی، بزرگداشتی برپا کردند بی‌آنکه نشانگر بزرگی باشد! سال گذشته، مستندسازان ایران، ده‌ها نشان ارزشمند را از جشنواره‌های معتبر جهان برای سرزمین ایران به ارمغان آوردند، ولی در سنجه ارزش‌گذاری این مدیران تنگ‌نظر جایی نیافتند تا بیش از پیش رویکرد فرهنگ‌گریزی مدیران بی‌تدبیر را آشکار سازد. تاریخ سینمای مستند همیشه سربلند بوده و خواهد ماند و به روایتگری خود از دوران سانسور ادامه خواهد داد. هیات مدیره انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند برای شرکت در این دورهمی دعوت شد، ولی به احترام اعضای فرهیخته انجمن و مستندسازان بادانش ایران از حضور خودداری کرده است.»
بیانیه انجمن صنفی تهیه کنندگان سینمای مستند
انجمن صنفی تهیه کنندگان سینمای مستند هم در بیانیه آورده است: «مراسم تجلیل از افتخارآفرینان سینمای ایران در عرصه بین‌المللی در حالی در باغ هنر برگزار شد که نشانی از هیچکدام از افتخارآفرینان سینمای مستند ایران در آن نبود. جای تعجب بسیار است که در این مراسم، از دیپلماسی فرهنگی حرف زده می‌شود اما سهم پر افتخاری از سینمای ایران که اتفاقا در جهان بسیارشناخته شده است در آن نادیده گرفته می‌شود. شاید چون مستندسازان از سر نجابت زیادشان، وقت و بودجه و توجهی طلب نکرده‌اند و گمنامی‌شان در نظر عده‌ای به کار عکس انداختن و تظاهرات این چنینی نمی‌خورد.
تفصیل بیش از این برای آنها که در مصدرند و نمی‌دانند بی‌حاصل است و برای آنان که می‌دانند و نادیده می‌گیرند بی‌حاصل‌تر و اگر چه این رفتارها برای اهالی سینمای مستند ایران تکراری است اما وظیفه خود می‌دانیم مشفقانه به مدیران فرهنگ و سینمای کشورمان یاداوری کنیم لازم دارند کمی وقت بگذارند و قدر و منزلت واقعی و جایگاه ملی و جهانی سینمای مستند ایران را بیشتر بشناسند. در پایان ضمن ابراز خوشحالی از این که در این مراسم از برخی از سرمایه‌های پرافتخار فرهنگی و هنری کشور تقدیر شده، وظیفه خود می‌دانیم از همه مستندسازان پرتلاشی که طی سال‌های اخیر در جشنواره ها و رویدادهای جهانی افتخار آفریدند و سهم مهمی در ارتقای معارف بشری برای جهانیان عرضه داشتند و متاسفانه در وطن خود این چنین نادیده گرفته می‌شوند، تشکر و قدردانی کنیم.»