ترور اشخاص با اخبار زرد
مهناز اصغری
تيترهاي خاص، استفاده از عکس‌هاي توجه برانگيز و انتشار اخبار جنجالي از جمله مواردی است که در حوزه رسانه، مخاطبان بسیاری دارد و همه ما علی‌الخصوص در نشریات زرد و صفحات مجازی به دفعات با آن مواجه شده‌ایم. بدون تردید تاکید بر اخبار تحریف شده و گاها کذب و انتشار آن در فضای رسانه‌ای و بالتبع مجازی، ناعادلانه‌ترین فعالیت یک رسانه است. با این تفاسیر، استفاده غيرمشروع از ژورناليسم و دوري از اخلاق حرفه‌اي روزنامه‌نگاري، اصلي‌ترين مشخصه‌اي است که امروز به روزنامه‌نگاري زرد داده مي‌شود. امروزه رسانه زرد به رسانه‌اي گفته مي‌شود که با استفاده از روش‌هاي عوام‌گرايانه مي‌کوشد، مخاطبان بيشتري جذب کند. بي‌آنکه دغدغه انتقال اطلاعات درست، مصلحت‌هاي عمومي، توازن و بي‌طرفي و سود و زيان اجتماعي و اخلاقي آن را داشته باشد.
در این میان با توجه به اینکه سلبریتی‌ها افرادی هستند که در کانون توجه مردم قرار دارند، معمولا خوراک اصلی برای نشریات زرد را تولید می‌کنند و گاها نیز این رسانه‌ها با دامن زدن به اخبار، حواشی و صحبت‌های آن‌ها، آینده شغلی و اجتماعی این افراد را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند.
این جملات پیش زمینه‌ای بود به آنچه که در این گزارش قرار است به آن پرداخته شود.
دیگر هرگز مصاحبه نمی‌کنم
اخیرا اخباری از مرجانه گلچین، بازیگر شناخته شده کشور منتشر شد که در ارتباط با افشاگری او از نقش گرفتن بازیگران در مهمانی‌های شبانه خبر می‌داد و کمتر خبرگزاری و رسانه‌ای بود که به شکل حتی محدود به آن نپرداخته باشد. به همین جهت به عنوان رسالت اول یک خبرنگار، بر آن شدیم تا صحت ماجرا را از آن خود کنیم و بدانیم موضوع از چه قرار است.
گلچین: من پشتم دستم را داغ کردم که دیگر مصاحبه کنم. آخرین مصاحبه من به قدری تحریف شده بود، که بعید می‌دانم دیگر هرگز مصاحبه کنم
بنابراین با او تماس گرفتیم و مرجانه گلچین با گلایه‌مندی هرچه تمام‌تر بیان کرد: «من پشت دستم را داغ کردم که دیگر مصاحبه کنم.»
وی در ارتباط با مصاحبه اخیر خود افزود: «آخرین مصاحبه من به قدری تحریف شده بود، که بعید می‌دانم دیگر هرگز مصاحبه کنم.»
نقش رسانه در اعتمادسازی
با ظهور اینترنت، سیطره نشریات زرد گسترده‌تر شد و همین موضوع، به انتشار اخبار بعضا بی‌پایه این نشریات درفضای مجازی دامن زد. تخريب و ترور شخصيت افراد، ورود به حريم ممنوعه مردم، تکيه بر احساسات زودگذر و تبدار جامعه و همچنین تحریف و برگردان صحبت‌های اشخاص شناخته شده محور ديگري به حساب مي‌رود که رسانه‌هاي زرد را از ساير رسانه‌ها، متمايز مي‌سازد. اما بی‌شک مخاطب حرفه‌ای می‌داند که رسانه‌ها باید بسترساز اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف باشند و با ارائه اطلاعات درست به جامعه، اعتمادسازی به وجود آورند، چراکه نگاه حرفه‌ای و مستقل گرایانه رسانه‌ها می‌تواند موجب افزایش شفاف‌سازی و ایجاد اعتماد عمومی شود و از این رو خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای فضای مجازی در این زمینه نقش مهم و محوری دارند.
خلاف واقع‌گویی بسیار رایج شده است
یک رسانه‌شناس و فعال اجتماعی در مورد علت بزرگ کردن برخی مسائل ناهنجار در جامعه توسط برخی رسانه‌ها تصریح می‌کند: در مورد مسائل ناهنجار جامعه، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. بنابراین باید مصداق‌ها مشخص شوند تا بدانیم مسائل ناهنجار چه چیزهایی هستند. ممکن است کسی مسئله‌ای را یک ناهنجاری اجتماعی بداند اما دیگری آن را هنجار اجتماعی تلقی کند. این مسئله خودش باید بحث شود که هنجارها و ناهنجاری‌ها چیست. ولی به هر حال هر حزب، گروه، یا روزنامه‌ای با تفکر خاصی که دارد با مسائل برخورد می‌کند. اما موضوع مهم یک رسانه، بی‌شک باید قانون و مطالبات اکثریت جامعه باشد.
وی در مورد مسائل و موضوعاتی که مردم جامعه، بدون تحقیق و حساسیت آن را گسترش می‌دهند نیز اظهار می‌کند: وضعیت جامعه به گونه‌ای شده که با افزایش رسانه‌های دیداری، شنیداری و حتی مکتوب مواجه هستیم و در این میان، با گسترش فضای مجازی و دسترسی راحت مردم به سایت‌های نامعتبر و پیج‌های سرگرم کننده، اخبار کذب نیز به سرعت و آسانی منتشر می‌شود و هر گروه و شخصی می‌تواند به نحوی افکار خود را در جامعه القاء و تزریق کند.
این فعال حوزه رسانه بیان می‌کند: متأسفانه دروغ و خلاف واقع گویی نیز بسیار رایج شده است و عده‌ای با یک خبر یا یک تیتر و عنوان، یا با بزرگ کردن مطلبی در رسانه یا سایتی می‌خواهند به جامعه جهت خاصی داده و ذهن‌ها را تحت تاثیر فکر و اندیشه خود قرار دهند و با این‌کار به اهدافی مانند جذب مخاطب برسند.
رسانه‌شناس: متأسفانه دروغ و خلاف واقع گویی نیز بسیار رایج شده است و عده‌ای با یک خبر یا یک تیتر و عنوان، یا با بزرگ کردن مطلبی در رسانه یا سایتی می‌خواهند به جامعه جهت خاصی داده و ذهن‌ها را تحت تاثیر فکر و اندیشه خود قرار دهند و با این‌کار به اهدافی مانند جذب مخاطب برسند
وی در پایان‌بندی صحبت‌های خود تاکید می‌کند: نقش اساسی را رسانه‌های واقعی ایفا می‌کنند که چگونه جامعه را به سمت و سوی خاصی هدایت کنند. حالا دست خودشان است که به مسائل حاشیه‌ای بپردازند یا به متن مسائل کلان اجتماعی توجه کنند. بدون تردید آن چیزی که رسالت اصلی رسانه‌ها است، محور قراردادن مصالح کلی جامعه و نپرداختن به مسائل حاشیه‌ای است.
شیطنت‌های رسانه‌ای برای انحراف ذهن مردم
یک جامعه شناس و مدرس دانشگاه نیز در خصوص حاشیه‌سازی برخی رسانه‌ها می‌گوید: این حاشیه سازی‌ها برخاسته از یک سری نیت‌های پنهان است و کسانی که روانشناسی قوی دارند، برای اینکه ذهن جامعه را از مسئله‌ای منحرف کرده و به مسائل فرعی بکشانند، از این شیطنت‌ها می‌کنند. اما فرهیختگان و افراد فهمیده جامعه باید همیشه به مسائل کلان جامعه که مصلحت اکثریت مردم را در پی دارد بپردازند و دچار حاشیه‌ها نشوند.
وی می‌افزاید: در جامعه شناسی تحت عنوان «تئوری حکومت نخبگان» همیشه گفته می‌شود که اکثریت و توده مردم، پشت سر نخبگانشان حرکت می‌کنند، بنابراین نخبگان فرهنگی و سیاسی هستند که می‌توانند توده مردم را نسبت به مسئله‌ای حساس و با خود هم‌سو کنند.
جامعه‌شناس: رسانه‌ها شریان فکری، روحی و روانی جامعه هستند. یعنی روح و مغز جامعه به طور ناخودآگاه در اختیار رسانه‌ها هستند که باید مدیریت فکری جامعه و مدیریت روحی جامعه را کنترل کنند و در اختیار داشته باشند
این محقق اجتماعی در مورد اینکه چگونه می‌توان افراد جامعه را افرادی دقیق و حساس به مسائل اجتماعی بار آورد نیز یادآور شد: البته مردم ما طوری شده‌اند که به راحتی به یک خبر یا یک تیتر و یا یک رسانه اعتماد نمی‌کنند. زیرا فراوان متناقض شنیده‌اند، خوانده‌اند و دیده‌اند. به طور طبیعی دیگر به این وضعیت رسیدند که تا از صحت یا عدم صحت یک خبر اطمینان حاصل نکنند به آن اعتماد نمی‌کنند.
وی در مورد نقش رسانه‌ها در عدم گسترش حاشیه‌ها و مسائل اثبات نشده در جامعه بیان می‌کند: رسانه‌ها شریان فکری، روحی و روانی جامعه هستند. یعنی روح و مغز جامعه به طور ناخودآگاه در اختیار رسانه‌ها هستند که باید مدیریت فکری جامعه و مدیریت روحی جامعه را کنترل کنند و در اختیار داشته باشند. بنابراین باید آگاهانه بدانیم که اخبار از کجا منتشر شده و یا واژه رسانه خبری را برای چه مرجع و با چه سابقه‌ای به کار می‌بریم.