داستان شامگاه پنجشنبه
ظریف: آنها با پررویی یک بی‌قانونی را پشت بی‌قانونی دیگر انجام می‌دهند. باید قبل از وقوع فاجعه، جلوی قانون‌شکنان را گرفت
سرویس سیاسی/ شامگاه پنجشبه پرواز ۱۱۵۲ ایرباس A۳۱۰ هواپیمایی ماهان تهران را به مقصد بیروت ترک کرد. اما در اتفاقی نادر در آسمان سوریه و تنها لحظاتی قبل از آماده شدن خلبان برای فرود، دو فروند جنگنده به هواپیمای مسافربری که در مسیر از قبل مشخص شده خود قرار داشت، نزدیک شدند و آن را مورد تهدید قرار دادند. اتفاقی که باعث فرود اضطراری هواپیمای ماهان و مسدوم شدن مسافرانش شد. این خبر به سرعت در فضای رسانه‌ای پیچید و خیلی زود گمانه‌زنی‌های مجازی شروع شد. رژیم غاصب اسرائیل به خاطر تجاوزگری‌های پی در پیش در این سال‌ها اولین مضنون این حادثه بود. در حالیکه برخی منابع خبری از اسراییلی بودن این جنگنده خبر دادند. منابع خبری در خبر تکمیلی خود به نقل از کاپیتان پرواز اعلام کرده‌اند که هواپیماهای متخاصم، آمریکایی بوده. همچنین ارتش رژیم اسرائیل، اسراییلی‌بودن جنگنده‌های مزاحم را رد کرده است.
هواپیما آسیبی ندیده‌است اما
اولین خبرها حاکی از آسیب دیدگی تعدادی از مسافران این پرواز داشت و در اولین ساعات یک مقام مسئول صنعت فرودگاهی گفت: خلبان پرواز ۱۱۵۲ تهران – بیروت تقصیری در ایجاد جراحات در مسافران نداشته زیرا فرصت نکرده تا به مسافران هشدار بستن کمربند بدهد.
مهر نوشت: یک منبع آگاه در صنعت فرودگاهی درباره اینکه آیا به ایرباس A۳۱۰ ماهان که شب گذشته (پنجشنبه) و بامداد امروز (جمعه ۳ مرداد) از سوی دو فروند جنگنده آمریکایی در آسمان سوریه مورد تعرض قرار گرفتند، آسیبی وارد شده یا خیر؟، اظهار داشت: این هواپیما آسیبی ندید اما به علت اینکه از سوی این جنگنده‌ها مورد تهدید قرار گرفته بود، مجبور شد تا کاهش ارتفاع ناگهانی داشته باشد.
وی ادامه داد: این مانور سبب شد تا هواپیمای مسافری از مسیر پروازی خارج شود؛ این در حالی است که مسافران در حین پرواز، می‌توانند کمربندهای خود را باز کنند از همین رو تعدادی از مسافرانی که کمربند آنها باز بوده است، سرشان به سقف هواپیما برخورد کند؛ البته برای ساختار هواپیما مشکلی پیش نیامده اما به صندلی‌ها و قطعات داخلی به دلیل ضربات وارده صدمه وارد شده و تعدادی از صندلی‌های شکسته است.
این منبع آگاه ادامه داد: برای استراکچر بیرونی هواپیما مشکلی ایجاد نشده است؛ این هواپیما عملیاتی است؛ اما به دلیل اینکه برای آن مشکل پیش آمده، کارشناسان سازمان هواپیمایی می‌بایست سیستم‌های آن را بازرسی کنند؛ اما از نظر عملیاتی بودن، با توجه به اینکه توانسته از بیروت به فرودگاه امام خمینی (ره) برگردد، نشان می‌دهد که مشکلی برای پرواز ندارد.
به گفته این مقام مسئول، خلبان تقصیری در خصوص آسیب دیدن مسافران نداشته و از نظر زمانی، فرصت اینکه به مسافران، ابتدا هشدار بستن کمربندها را بدهد و سپس اقدام به مانور کاهش ارتفاع کند، نداشته است. همه این اتفاقات در کسری از ثانیه بوده است.
ماجرای حمله جنگنده‌ها به هواپیمای قطر ایرویز چه بود؟
وی یادآور شد: قبلاً هم برای هواپیمای قطر ایرویز این اتفاق رخ داده بود و جنگنده‌ها به هواپیما نزدیک می‌شوند و با هواپیمای مسافری «بال تو بال» می‌شوند تا رادار نتواند آنها را بگیرد و پدافند هوایی نتواند به آنها شلیک کند؛ از نظر مقررات جهانی، هواپیماهای نظامی حق ندارند در کریدورهای هواپیماهای مسافری ورود کنند چون کریدورها و مسیرهای پروازی آنها متفاوت است.
وی تصریح کرد: اما سرعت این اتفاقات به قدری زیاد بوده که خلبان فرصتی برای هشدار به مسافران نداشته است خلبان هواپیمای مسافری بیم برخورد جنگنده‌ها با ایرباس را داشته است. به همین دلیل در کسری از ثانیه هم جهت حرکت و هم ارتفاع را ناگهانی تغییر می‌دهد که سبب ایجاد جراحاتی برای مسافران می‌شود.
واکنش آمریکا به مزاحمت جنگنده این کشور برای هواپیمای ایرانی
پس از انتشار این خبر، مسئولان آمریکایی تایید کردند که جنگنده ای که در مسیر پرواز هواپیمای ماهان از تهران به لبنان ایجاد مزاحمت کرده بود، آمریکایی بوده است.
کاپیتان بیل اربن، سخنگوی فرماندهی مرکزی آمریکا، در بیانیه ای اعلام کرد: «عصر امروز (پنجشنبه) یک جنگنده اف-۱۵ آمریکا در جریان یک ماموریت عادی در مجاورت پادگان محل استقرار نیروهای عملیات عزم راسخ در تنف سوریه اقدام به بررسی بصری و استاندارد یک هواپیمای مسافربری ماهان ایر از فاصله ای ایمن یعنی تقریبا هزار متری کرد.»
او گفت که این بررسی برای اطمینان از ایمنی خدمه ائتلاف در پادگانی در تنف انجام شد و بعد از شناسایی آن به عنوان هواپیمای مسافربری ماهان ایر از آن فاصله گرفت. او گفت این کار با رعایت استانداردهای بین المللی انجام شد.
اطلاعیه سازمان هواپیمایی درباره تعرض جنگنده‌های آمریکایی به هواپیمای ایرانی
پس از آن سازمان هواپیمایی کشوری درباره تعرض هواپیماهای جنگنده ایالات متحده آمریکا به پرواز 1152 شرکت هواپیمایی ماهان اطلاعیه ای صادر کرد.
در پی تعرض هواپیماهای جنگنده ایالات متحده امریکا بر فراز خاک سوریه به پرواز ۱۱۵۲ شرکت هواپیمایی ماهان که دیروز (پنجشنبه دوم مردادماه ۱۳۹۹) در کریدورهای بین المللی هوایی در آسمان سوریه از فرودگاه بین المللی امام خمینی عازم بیروت بود، تعدادی از مسافرین به دلیل عکس العمل خلبان جهت پیشگیری از تصادف با پروازهای متعرض، دچار جراحات شدند.
پس از حصول اطمینان از ایمن بودن هواپیما متعاقب فرود در فرودگاه بیروت تصمیم درباره بازگشت هواپیمای مذکور به تهران اتخاذ شد.
سازمان هواپیمایی کشوری بر اساس مفاد ضمیمه ۱۳ پیمان شیکاگو ضمن برقراری تماس با طرف سوری، خواستار بررسی سریع و دقیق رویداد شد و تیم فنی بررسی سوانح ایران نیز از دقایق اولیه پس از ورود هواپیمای ماهان به فرودگاه امام خمینی، بررسی فنی رویداد را آغاز کردند.
جزئیات این رویداد پس از بررسی تمامی داده های فنی و اطلاعات بدست آمده بر اساس فرآیند بررسی سانحه و همچنین برخی اطلاعات مستند و متقن از مقامات هواپیمایی کشوری سوریه منتشر خواهد شد.
سازمان هواپیمایی کشوری ایران، اقدام هواپیماهای جنگنده امریکایی در تعرض به هواپیمای مسافربری ایرانی را مصداق بارز نقض حقوق بین الملل و مقررات و استانداردهای هوانوردی می داند و مراتب اعتراض جدی خود را رسما به شورای سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری (ایکائو) ارائه و خواستار رسیدگی فوری به موضوع است.
بیانیه ماهان درباره تعرض جنگنده های آمریکایی به هواپیمای مسافری
همچنین شرکت هواپیمایی ماهان درباره تعرض جنگنده های آمریکایی به پرواز ۱۱۵۲ مسیر تهران – بیروت بیانیه ای صادر و اعلام کرد که این اقدام آمریکا از دیگر مصادیق قانون گریزی این کشور بوده و اقدامات قضایی و حقوقی در این زمینه انجام خواهد شد.
بیانیه شرکت هواپیمایی ماهان به شرح زیر است:
شب گذشته پرواز ۱۱۵۲ شرکت هواپیمایی ماهان در مسیر تهران – بیروت پس از طی حدود دو ساعت پرواز بر فراز خاک سوریه مورد تهدید دو فروند جنگنده آمریکایی قرار گرفت.
خلبان این پرواز با درایت و بر اساس قوانین و مقررات هوانوردی برای پرهیز از هرگونه خطر احتمالی، پس از دریافت اخطار TCAS مبنی بر کاهش فوری ارتفاع، بلافاصله شروع به کم کردن ارتفاع کرد و به دلیل اینکه هواپیما در وضعیت ثبات قرار داشته و مسافران مجاز به باز کردن کمربندها بوده اند، کاهش سریع ارتفاع و به سرعت دور کردن هواپیما از خطر احتمالی، منجر به آسیب رسیدن به تعدادی از مسافران و خدمه پروازی که مشغول خدمت رسانی بوده اند، شد که بلافاصله پس از فرود هواپیما جهت درمان به بیمارستان منتقل شدند.
از آنجایی که پروازهای این مسیر توسط شرکت هواپیمایی ماهان بیش از یک دهه به صورت برنامه ای انجام شده و این شرکت همواره تابع قوانین و مقررات هوانوردی در انجام پروازها بوده، لذا این اتفاق را می توان از دیگر مصادیق قانون گریزی رژیم حاکم بر آمریکا تلقی کرد.
بدیهی است همانگونه که مقامات جمهوری اسلامی و همچنین دستگاه حاکمیتی (سازمان هواپیمایی کشوری) اعلام کرده اند، اقدامات لازم قضایی و حقوقی در این خصوص به عمل خواهد آمد.
شایان ذکر است، این هواپیما در ساعت ۱۸:۴۵ روز پنجشنبه دوم مرداد ۱۳۹۹ فرودگاه امام خمینی (ره) را به مقصد بیروت ترک کرد و در ساعت ۲۰ به وقت محلی در فرودگاه بیروت به زمین نشست. همچنین این هواپیما در ساعت ۲۳:۱۰ فرودگاه بیروت را ترک و در ساعت ۲:۵۰ بامداد روز جمعه سوم مردادماه در تهران به زمین نشست.
باید قبل از وقوع فاجعه، جلوی قانون‌شکنان را گرفت
تهدید جنگنده‌های آمریکایی برای هواپیمای مسافری ایران واکنش‌های گسترده‌ای در برداشت، وزیر امور خارجه کشورمان نیز در توییتی به تعرض دو جنگنده آمریکایی به پرواز مسافربری ماهان‌ایر واکنش نشان داد.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در توییتی نوشت: آمریکا به طور غیرقانونی سرزمین یک کشور دیگر را تصرف می‌کند و سپس به یک پرواز مسافربری برنامه‌ریزی شده تعرض می‌کند – جان مسافران غیرنظامی بیگناه را به خطر می‌اندازد – آن هم به این بهانه که می‌خواهد از نیروهای اشغالگر خود محافظت کند. آنها با پررویی یک بی‌قانونی را پشت بی‌قانونی دیگر انجام می‌دهند. باید قبل از وقوع فاجعه، جلوی قانون‌شکنان را گرفت.
ایران هیچ حرکت خصمانه ای علیه ملت خود را بی پاسخ نمی گذارد
این تنها واکنش مسئولان کشوری نبود در همین ضمینه سخنگوی وزارت خارجه تاکید کرد، جمهوری اسلامی ایران هیچ حرکت خصمانه ای علیه ملت ایران را بی پاسخ نخواهد گذارد و در زمان خود به هر حرکت نابخردانه واکنش قاطع و مناسب نشان خواهد داد.
سید عباس موسوی با توجه به قبول مسئولیت ایجاد خطر برای هواپیمای خطوط هوایی ماهان از سوی سخنگوی سازمان تروریستی سنتکام آمریکا، این اقدام ماجراجویانه و خطرناک را به شدت محکوم کرده و آن را ناقض حقوق بین‌الملل هوانوردی و مخل صلح و امنیت منطقه دانست.
موسوی ادعای سخنگوی سنتکام مبنی بر اینکه “جنگنده های آمریکایی در ماموریت هوایی روتین خود در مجاورت پایگاه التنف در سوریه اقدام به بازرسی بصری هواپیمای مسافربری ماهان از فاصله‌ای ایمن کرده اند” را مضحک دانسته و چنین اقدامی را واجد خلاف های پیاپی توصیف کرد.
وی گفت: حضور نیروهای آمریکایی در سوریه غیرقانونی است، و ماموریت هوایی جنگنده های آنان هم غیرقانونی است. از آن مهم تر هیچ کس به آمریکا چنین اجازه ای نداده است که هواپیماهای مسافربری را به وسیله جنگنده های نظامی خود روی آسمان بازرسی نماید. چنین کاری هم غیرقانونی، هم خطرناک و هم بازی با جان انسان های بیگناه است به خصوص که برخلاف ادعای انجام شده، فاصله امن اصلا رعایت نشده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران این اقدام آمریکا را از طریق رجوع به مجامع قانونی بین المللی، به ویژه سازمان بین المللی هوانوردی (ایکائو) دنبال خواهد کرد و اجازه نخواهد داد آمریکا این چنین با قلدربازی های خود تمام قوانین بین المللی را به سخره گیرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه در عین حال نسبت به هرگونه ماجراجویی جدید در منطقه از سوی آمریکا یا رژیم صهیونیستی هشدار داده و گفت ثبات و امنیت منطقه غرب آسیا نباید بازیچه رقابت های انتخاباتی در آمریکا قرار گیرد.
وی اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران هیچ حرکت خصمانه ای علیه ملت ایران را بی پاسخ نخواهد گذارد و در زمان خود به هر حرکت نابخردانه ای واکنش قاطع و مناسب نشان خواهد داد.
کسی که جان رهبرانش را دوست دارد با جان مسافران ما بازی نمی‌کند
تعرض جنگنده‌های آمریکایی به سرعت در فضای توئیتر هم وایرال شد و برخی از مسئولین در صفحات شخصی خود به این حادثه واکنش نشان دادند. سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پی این اتفاق در صفحه شخصی توئیتر خود نوشت: تروریسم دولتی آمریکایی در هوا و زمین و دریا ادامه دارد.
در متن توئیت سیدعباس صالحی آمده است: «از سقوط ایرباس در خلیج‌فارس تا ایجاد هراس در مسافران ماهان تروریسم دولتی آمریکایی در هوا و زمین و دریا ادامه دارد.»
عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در صفحه کاربری خود در شبکه اجتماعی توییتر با اشاره به استفاده از اقدام متقابل، نوشت: «در مقابل تخلفات کشورها علاوه بر پیگیری حقوقی، لازم است از اقدام متقابل نیز استفاده شود چرا که ذات اقدامات حقوقی مستلزم طی زمان طولانی است. اقدام تروریستی رژیم آمریکا علاوه بر تعقیب حقوقی که مقامات محترم دولت تاکید کردند مستلزم اقدام متقابل نیز هست.»
حسام‌الدین آشنا مشاور رییس‌جمهوری نیز در واکنشی درباره مزاحمت جنگنده‌های آمریکایی برای هواپیمای مسافربری ایران در حساب توییتری خود نوشت: «کسی که جان رهبرانش را دوست دارد با جان مسافران ما بازی نمی‌کند.»
«رضا نصری» حقوقدان بین‌الملل نیز در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «از ۲ سال پیش آمریکا و لابی‌های اسرائیل کارزار حقوقی و روانی حساب‌شده‌ای را علیه «ماهان» آغاز کردند تا – با القا اینکه کارکرد اصلی این هواپیمایی «نظامی» است و از این رو می‌تواند یک هدف مشروع نظامی باشد- ایران را تحت فشار قرار دهند. امروز دارند از این زمینه‌سازی بهره‌برداری می‌کنند.»
همچنین نایب رئیس مجلس در پیامی توئیتری، تعرض دو جنگنده آمریکایی به هواپیمای مسافربری ماهان را ترفند رژیم جعلی صهیونیستی، خلاف موازین حقوق بشر و استفاده از سپر انسانی برای اهداف نظامی دانست و نوشت: «ترفند جنگنده های آمریکایی علیه هواپیمای ایرانی، همان ترفند رژیم جعلی صهیونیستی در 8 سپتامبر 2018 است: جنگنده اسرائیلی پشت هواپیمای روسیه پنهان شد تا سیستم پدافند هوایی سوریه به اشتباه هواپیمای روس را بزند. اقدام اخیر خلاف موازین حقوق بشر و استفاده از سپر انسانی برای اهداف نظامی است.»
این‌ها تنها بخشی از واکنش‌هایی بود که تا لحظه نگارش این متن در رابطه با اتفاق شامگاه پنجشنبه منتشر شده‌است، حال باید دید در کارزار حقوقی و دیپلماتیک با توجه به کارنامه سیاه آمریکا در چنین اقداماتی همچنین خاطره تلخ ما ایرانی‌ها از پرواز ابدی شماره ۶۵۵ ایران ایر (که در تاریخ ۱۲ تیر ۱۳۶۷ با شلیک دو موشک از ناو یواس‌اس وینسنس متعلق به نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا بر فراز خلیج فارس سرنگون شد و تمامی سرنشینان آن به شهادت رسیدند.) به کجا خواهد رسید.